Het begon allemaal in 1999, toen Renata De Kesel - 25 toen en pas afgestudeerd als arts - samen met twee verpleegkundigen als vrijwilliger aan de slag ging in het Nepal Orthopedic Hospital dat geleid werd door dokter Anil Shrestha.
Onze reizigster in Everestgebied
Renata De Kesel (43) is als orthopedisch chirurg verbonden aan het AZ Sint-Lucas Gent. Zij is gespecialiseerd in hand-, pols- en elleboogchirurgie en microchirurgie. Dr. De Kesel is lid van de Belgische Vereniging voor Orthopedie en Traumatologie en de Belgian Hand Group. In 2004 organiseerde zij een internationaal orthopedisch congres in Nepal.
"Dankzij de sponsoring van de Rotary Club Maldegem had men een jaar voordien een leegstaand gebouw in de Kathmandu vallei omgebouwd tot een operationeel orthopedisch hospitaal", zegt dokter De Kesel. "Het was een geweldige ervaring en dat bij het begin van mijn orthopedische opleiding! Maar wat meer is: Nepal kroop onder mijn huid. Zes maanden later was ik er al terug. Ook de volgende jaren ben ik jaarlijks naar Nepal teruggekeerd waarbij ik het vrijwilligerswerk in het ziekenhuis of te lande koppelde aan trekkings door de bergen. Ik heb dat nu nog: als het opkomt, dan bestel ik asap een ticket!"
"In 2004 organiseerde ik er een internationaal congres in samenwerking met de Nepal Orthopaedic Association en Orthopaedica Belgica. Hierbij kreeg ik 50 orthopedisten van over geheel België met hun familie naar Nepal, zo'n 120 personen in totaal. Het was een enorm succes om ideeën en behandelingen uit te wisselen tussen twee verschillende orthopedische werelden."
Meer gekregen dan gegeven
"Vanaf 2002 reisde ik mee met Impact Nepal, een gesubsidieerde internationale organisatie die orthopedische kampen opzet in de dorpen", vervolgt dokter De Kesel. "Orthopedisten uit vele landen nemen aan die kampen deel, uit België onder meer de orthopedisten Wim Bongaerts van het UZ Gent, Maurice Vreugde van Middelheim Antwerpen en Ludo De Borre van het Universitair Kinderziekenhuis Koningin Fabiola. Met vliegtuigjes werden we gedropt op het platteland waar we werden geconfronteerd met miserabele toestanden: klompvoeten en orthopedische misvormingen bij de vleet. Infecties, traumatologie, huidcontracturen vormen het grootste deel van de klachten. Met beperkte middelen moet je trachten zo efficiënt mogelijk te werken. Triage is zeer belangrijk, opvolging is er haast niet. Vaak moet je ook slecht gezette breuken weer trachten recht te krijgen. In Nepal heb ik mijn eerste orthopedische ingrepen uitgevoerd. Je moet je kunnen behelpen met enkele plaatjes en schroefjes, met zeer beperkt steriel materiaal. De beste leerschool om chirurg te worden. Ik zou het iedere arts in opleiding aanraden om een aantal maanden in Nepal te komen werken. Ik sponsor liever met tijd en energie, dan door geld te geven."
Renata De Kesel is helemaal op dreef nu. "Weet je, ik heb het niet graag over idealisme, eerder over egoïsme als ik aan die periode terugdenk. Ik heb in Nepal veel meer teruggekregen dan wat ik er gegeven heb. En dat meen ik. Ik ben er een beter chirurg geworden, ik heb er mezelf kunnen vervolmaken als chirurg en operaties leren uitvoeren die wij niet meer kennen. De kwaliteit van de chirurgen in Nepal is zeer hoog, mensen hebben daar vaak een verkeerd beeld van."
De glimlach van de mensen
Renata De Kesel was al gauw verliefd geworden op het land. "Hoe dat komt? Ik kan dat moeilijk verklaren. Van alles heb ik meegemaakt in Nepal: de moord op de koninklijke familie, burgeroorlog, gewapende opstanden, wilde stakingen, autobanden in brand, avondklok, maar ook ergernissen over de toestand in de staatsziekenhuizen, medisch materiaal geroofd... En toch voel ik me zo welkom in dit land, zijn het zo'n hartelijke mensen. Het is de glimlach van de mensen die mij overstag doet gaan. Hun hartelijkheid is niet gespeeld. Het is een zeer aangenaam volk: ondanks de armoede zijn ze gelukkig. Ze leven in eenvoud. Ze delen lief en leed."
Reizen met je zintuigen
"Al je zintuigen worden geprikkeld in de straten van de Kathmandu. De lokale middenstand met hun open stalletjes geven kleur, geur en smaak: de bakker, de slager, de groenteboer, de streetfoodtentjes, de fietsenmaker, de bloemist,... zelfs de barbier en schoenmaker bezaaien de straten. Je voelt letterlijk overal mensen om je heen die zich te voet, per riksja, per minibus, per bromfiets of per auto verplaatsen. En de allergrootste verrassing: de 'heilige' koeien lopen daar nog eens op hun dooie gemak tussendoor."
Dr. Renata De Kesel
"Overal waar ik kom heb ik vrienden, verpleegkundigen, ziekenhuispersoneel, orthopedisten, gewoon mensen. Echte vrienden! Desondanks stel ik vast dat de tijden harder worden. De voedselprijzen stijgen snel. De huurprijzen liggen astronomisch hoog in vergelijking met wat ze verdienen, zelfs als arts. Waar ik geen vat op krijg is hoe ze de eindjes aan elkaar knopen. Zo'n tien jaar geleden lag het gemiddelde loon rond 150 euro per maand, voor een algemeen directeur was dat circa 450 euro. Maar ze hebben allemaal verscheidene jobs die ze combineren, ook de artsen. Daarbij komt dat het kastesysteem, dat officieel afgeschaft is, onderhuids nog een zeer grote rol speelt in de samenleving. En het rollenpatroon is er steeds ongewijzigd, ook bij de dokters: je hebt mannelijke chirurgen en vrouwelijke gynaecologen."
Olifanten en neushoorns
Als ze rondreist gaat Renata De Kesel niet op zoek naar het luxetoerisme, wel naar het avontuur. "Hoho, ik reis wel avontuurlijk, maar nier over the edge", lacht ze. "Nepal is een land dat uitnodigt tot avontuur. Het hoogteverschil gaat er van 100 meter tot 8000 plus. De meest indrukwekkende trekking die ik beleefd heb was die naar het basiskamp van de Mount Everest of - in het Tibetaans - Mount Qomolangma.
Groeit hij of krimpt hij?
Mount Everest (Sagarmatha in het Nepalees, Qomolangma in het Tibetaans) wordt beschouwd als de hoogste berg ter wereld, gemeten boven zeeniveau. Mauna Kea (Hawaii) en Mount McKinley (Alaska) zijn echter hoger als je meet van de basis van de berg tot de top. Als je de afstand meet van de top tot het middelpunt der aarde is de Chimboraza in Ecuador de hoogste berg, dit omdat de aarde aan die kant van de wereld een bult vertoont.
Groeit hij of krimpt hij? Dit is de hamvraag die onderzoekers van het Nepalese Overheidsbureau voor Wetenschappelijk Onderzoek bezighoudt. In 1856 werd de hoogte vastgesteld op 8.840 meter op basis van gegevens van de Great Trigonometric Survey. In 1955 leverde een Indiaas onderzoek een hoogte van 8.848 meter op. De American Everest Expedition kwam in 1999 uit op 8.850m, de Chinese Academy of Sciences stelde in 2005 dat de berg 8.844m hoog is.
Om alle twijfels weg te nemen is de Nepalese overheid vorige maand gestart met een onderzoek dat twee jaar in beslag zal nemen en een slordige 1,5 miljard dollar zal kosten. De berg zal niet gemeten worden volgende klassieke driehoeksmeting, maar op basis van geometrische data en gps-gegevens.
Wat zou George Everest hiervan denken? Deze man was hoofdlandmeter van Brits-Indië in de periode 1830-1843 en gaf geheel tegen zijn zin in 1857 naam aan - afhankelijk van hoe je het bekijkt - de hoogste berg ter wereld. Everest gebruikte als landmeter steeds lokale namen als plaatsaanduiding.
Oog in oog komen te staan met die giganten: wat een schoonheid. Met de Jeep door Nepal en Tibet rijden, wat een ervaring. Maar Nepal heeft nog zoveel meer te bieden. Mensen vergeten soms dat je in Nepal ook echte jungle hebt, dat je in Nepal olifanten, luipaarden en neushoorns kan zien. Het land heeft zoveel facetten. De bevolking is zo intrigerend: het hindoeïsme dat zo sterk aanwezig is, de festivals in het teken van het licht dat het begin van het leven symboliseert, en die eeuwige Namaste! Nepal, dat is mijn land!"
Meer info over reizen in de Himalaya: www.myhimalaya.be
