Het Mechelse AZ Sint-Maarten is sinds 2005 gekoppeld aan het ziekenhuis van Budjala in Congo, in het kader van Memisa (Medische Missie Samenwerking). Pastoraal werker Bart Fivez is de trekkende kracht achter de daarmee gelinkte activiteiten.
Memisa is een kleine NGO, die vooral inzet op toegankelijke - dus dichtbije en betaalbare - en kwaliteitsvolle zorg, vooral in Congo, maar ook in andere landen, legt hij uit.
"In 2005 kregen we van Memisa de vraag om in te stappen in hun programma 'ziekenhuis voor ziekenhuis'. De directie hier was meteen enthousiast en is dat gelukkig nog steeds. We werden gekoppeld aan het ziekenhuis van Budjala, middenin het regenwoud in Congo." Het gebied ligt in het noordwestelijke deel van het land, is zo groot als twee Vlaamse provincies en telt zowat 150.000 inwoners. Dertien gezondheidscentra maken er de eerstelijnszorg uit. "In die centra werken enkel verpleegkundigen, dat zijn eigenlijk de huisartsen van hier. Wanneer het nodig is, kunnen ze met motorambulances en prauwen mensen doorverwijzen naar het ziekenhuis.
"Per jaar sponsoren wij vanuit het ziekenhuis een vast bedrag van 12.500 euro", legt Bart Fivez uit. "Dat geld komt niet uit de ziekenhuiskas. We organiseren daarvoor acties, zoals een warmewafelverkoop in de winter, een smoothieverkoop in de zomer, een eindejaarsactie met de verkoop van een feestelijk bierpakket of champagne ... Daarnaast dragen ook Emmaüs en Zorgnet-Icuro hun steentje bij, naast medewerkers en bezoekers. Jaarlijks halen we op die manier zo'n 18.000 euro op." De Belgische overheid legt nog 80% van het totaalbedrag bij, en ten slotte vult Memisa zelf ook aan.
Dat geld gaat naar de aankoop van betrouwbare medicatie, vorming en opleiding en de uitbating van het ziekenhuis. Alle uitgaven worden heel secuur nagekeken en moeten passen in de plannen. "Daar kijkt de NGO strikt op toe", stipt Bart Fivez aan.
Overleg ter plaatse
"Leuk aan Memisa is dat de NGO zeer goed luistert naar de noden die de plaatselijke bevolking aankaart", gaat hij verder. "Die noden zijn het vertrekpunt van het beleid dat de plaatselijke gezondheidsraad uitwerkt. Memisa bekijkt hoe ze binnen dat plan van de eigen zorgverleners en bevolking zinvol kan ondersteunen. De bevolking moet dus initiatief nemen én daadwerkelijk de handen uit de mouwen steken."
"Neem nu de recente nieuwbouw van het gezondheidscentrum van Balaw. Een andere gemeenschap had een nieuw centrum gevraagd, maar daar ontbrak het nog aan concreet engagement. Een andere gemeenschap van Budjala was ook vragende partij voor een gezondheidscentrum, en wilde aan de slag. Daar heeft de bevolking meegeholpen met de bouwwerken, en arbeiders logies gegeven. Het resultaat is een efficiënt centrum met zonnepanelen, water en elektriciteit."
Die dialoog met de plaatselijke bevolking, zorgmedewerkers, Memisa en AZ Sint-Maarten, is de sleutel tot het succes van de formule, benadrukt Fivez. "Het moet uit de mensen zelf komen, zij moeten het dragen, dan draait het."
Op inleefreis
Elk jaar wordt vanuit Memisa een rapport gemaakt over de hele zone, met specifieke resultaten van onder meer malariabehandelingen, bevallingen, moeder- en kindersterfte, opvolging van pasgeborenen ... "Tegelijk bepalen we daarin de doelstellingen voor het jaar dat volgt. Op die manier kunnen we evalueren wat er goed en fout loopt."
Daarnaast gaat er om de twee jaar een duo uit AZ Sint-Maarten op inleefreis naar Budjala. Vanuit hun eigen specialisme bekijken ze de toestand ter plaatse en helpen ze om de gezondheidszorg naar een hoger niveau te tillen. Bart Fivez: "Zo is in 2013 bijvoorbeeld ons hoofd van de dieetdienst meegegaan. Die had snel in de gaten dat ondervoeding een groot probleem vormde. Gelukkig konden we met weinig middelen heel grote winst te boeken: in de zone zijn vrijwilligers opgeleid om kinderen te screenen op ondervoeding en ouders te helpen om gezonde voeding klaar te maken."
De komende jaren hoopt Memisa nog zes gezondheidscentra in Budjala te renoveren. "Het is daarvoor in eerste instantie wachten op initiatief vanuit de gemeenschap." Dat geldt ook voor de jaarlijkse gezondheidsplannen: wat vindt de bevolking belangrijk om op te focussen?
Draagvlak
Bij de verhuis naar de nieuwbouw, bleek er nogal wat materiaal over te schieten. Iets voor het ziekenhuis in Congo? Bart Fivez: "Op dat vlak moeten we altijd een afweging maken. Koop je materiaal ginder ter plaatse, en ondersteun je zo de werkgelegenheid? Of is het beter om het op te sturen? Wij hebben drie operatietafels kunnen bezorgen, en zorgkledij. En ook inox kommen voor operaties waren er zeer welkom."
Bart Fivez is opgetogen over het draagvlak dat er binnen AZ Sint-Maarten bestaat voor dit project van verbinding. "We hebben een grote werkgroep met zowel nog actieve medewerkers als jong gepensioneerden, en ook enkele directieleden. Samen organiseren we heel wat activiteiten en we merken dat dat erg leeft bij onze medewerkers. Het is een mooie geste van de directie dat we ruimte krijgen voor dit alles. En de algemeen directeur is er vaak als de kippen bij om mee te helpen."
Memisa is een kleine NGO, die vooral inzet op toegankelijke - dus dichtbije en betaalbare - en kwaliteitsvolle zorg, vooral in Congo, maar ook in andere landen, legt hij uit. "In 2005 kregen we van Memisa de vraag om in te stappen in hun programma 'ziekenhuis voor ziekenhuis'. De directie hier was meteen enthousiast en is dat gelukkig nog steeds. We werden gekoppeld aan het ziekenhuis van Budjala, middenin het regenwoud in Congo." Het gebied ligt in het noordwestelijke deel van het land, is zo groot als twee Vlaamse provincies en telt zowat 150.000 inwoners. Dertien gezondheidscentra maken er de eerstelijnszorg uit. "In die centra werken enkel verpleegkundigen, dat zijn eigenlijk de huisartsen van hier. Wanneer het nodig is, kunnen ze met motorambulances en prauwen mensen doorverwijzen naar het ziekenhuis. "Per jaar sponsoren wij vanuit het ziekenhuis een vast bedrag van 12.500 euro", legt Bart Fivez uit. "Dat geld komt niet uit de ziekenhuiskas. We organiseren daarvoor acties, zoals een warmewafelverkoop in de winter, een smoothieverkoop in de zomer, een eindejaarsactie met de verkoop van een feestelijk bierpakket of champagne ... Daarnaast dragen ook Emmaüs en Zorgnet-Icuro hun steentje bij, naast medewerkers en bezoekers. Jaarlijks halen we op die manier zo'n 18.000 euro op." De Belgische overheid legt nog 80% van het totaalbedrag bij, en ten slotte vult Memisa zelf ook aan. Dat geld gaat naar de aankoop van betrouwbare medicatie, vorming en opleiding en de uitbating van het ziekenhuis. Alle uitgaven worden heel secuur nagekeken en moeten passen in de plannen. "Daar kijkt de NGO strikt op toe", stipt Bart Fivez aan. "Leuk aan Memisa is dat de NGO zeer goed luistert naar de noden die de plaatselijke bevolking aankaart", gaat hij verder. "Die noden zijn het vertrekpunt van het beleid dat de plaatselijke gezondheidsraad uitwerkt. Memisa bekijkt hoe ze binnen dat plan van de eigen zorgverleners en bevolking zinvol kan ondersteunen. De bevolking moet dus initiatief nemen én daadwerkelijk de handen uit de mouwen steken." "Neem nu de recente nieuwbouw van het gezondheidscentrum van Balaw. Een andere gemeenschap had een nieuw centrum gevraagd, maar daar ontbrak het nog aan concreet engagement. Een andere gemeenschap van Budjala was ook vragende partij voor een gezondheidscentrum, en wilde aan de slag. Daar heeft de bevolking meegeholpen met de bouwwerken, en arbeiders logies gegeven. Het resultaat is een efficiënt centrum met zonnepanelen, water en elektriciteit." Die dialoog met de plaatselijke bevolking, zorgmedewerkers, Memisa en AZ Sint-Maarten, is de sleutel tot het succes van de formule, benadrukt Fivez. "Het moet uit de mensen zelf komen, zij moeten het dragen, dan draait het." Elk jaar wordt vanuit Memisa een rapport gemaakt over de hele zone, met specifieke resultaten van onder meer malariabehandelingen, bevallingen, moeder- en kindersterfte, opvolging van pasgeborenen ... "Tegelijk bepalen we daarin de doelstellingen voor het jaar dat volgt. Op die manier kunnen we evalueren wat er goed en fout loopt." Daarnaast gaat er om de twee jaar een duo uit AZ Sint-Maarten op inleefreis naar Budjala. Vanuit hun eigen specialisme bekijken ze de toestand ter plaatse en helpen ze om de gezondheidszorg naar een hoger niveau te tillen. Bart Fivez: "Zo is in 2013 bijvoorbeeld ons hoofd van de dieetdienst meegegaan. Die had snel in de gaten dat ondervoeding een groot probleem vormde. Gelukkig konden we met weinig middelen heel grote winst te boeken: in de zone zijn vrijwilligers opgeleid om kinderen te screenen op ondervoeding en ouders te helpen om gezonde voeding klaar te maken." De komende jaren hoopt Memisa nog zes gezondheidscentra in Budjala te renoveren. "Het is daarvoor in eerste instantie wachten op initiatief vanuit de gemeenschap." Dat geldt ook voor de jaarlijkse gezondheidsplannen: wat vindt de bevolking belangrijk om op te focussen? Bij de verhuis naar de nieuwbouw, bleek er nogal wat materiaal over te schieten. Iets voor het ziekenhuis in Congo? Bart Fivez: "Op dat vlak moeten we altijd een afweging maken. Koop je materiaal ginder ter plaatse, en ondersteun je zo de werkgelegenheid? Of is het beter om het op te sturen? Wij hebben drie operatietafels kunnen bezorgen, en zorgkledij. En ook inox kommen voor operaties waren er zeer welkom." Bart Fivez is opgetogen over het draagvlak dat er binnen AZ Sint-Maarten bestaat voor dit project van verbinding. "We hebben een grote werkgroep met zowel nog actieve medewerkers als jong gepensioneerden, en ook enkele directieleden. Samen organiseren we heel wat activiteiten en we merken dat dat erg leeft bij onze medewerkers. Het is een mooie geste van de directie dat we ruimte krijgen voor dit alles. En de algemeen directeur is er vaak als de kippen bij om mee te helpen."