Hoe krijg je mensen met chronische pijn weer aan het werk?

Marie Van Remoortere is anesthesist en pijnspecialist in het Multi-disciplinair Pijncen-trum ZNA. Binnen de Vlaamse Anesthesiologische Vereniging voor Pijnbestrijders is ze voortrekker van een beleid rond arbeidsre-integratie van pijnpatiënten. "Bij ZNA werden we tijdens consultaties in de pijnkliniek vaak geconfronteerd met jonge mensen die jarenlang arbeidsongeschikt zijn omwille van pijnklachten", vertelt ze."Een langdurige arbeidsongeschiktheid betekent niet alleen loonverlies, maar gaat vaak gepaard met sociaal isolement, een verminderd zelfbeeld, een soort hulpeloosheid waar ze niet meer uit geraken." De ervaringen en inzichten die het Multidisciplinair Pijncentrum ZNA de voorbij tien jaar opbouwde, bundelde Van Remoortere in het boek ' Dokter, mag ik terug gaan werken?'Het belangrijkste inzicht is dat we arbeidsongeschiktheid moeten zien als neveneffect van ziekte, en dat er van in het begin van het ziekteproces aandacht voor moeten hebben, zegt Van Remoortere. "Hoe langer iemand arbeidsongeschikt is, hoe moeilijker de terugkeer naar werk verloopt. Het voorkomen van langdurige arbeidsongeschiktheid is dus primordiaal." Dat kan onder meer door van bij het begin een toekomstperspectief te bieden, en zeker niet de indruk te geven dat iemand nooit meer zal kunnen werken. "Het is heel belangrijk dat we de evidentie uitdragen dat er recht op werk is, ook voor mensen met een arbeidsbeperking. Er bestaan natuurlijk patiënten die bij wijze van spreken opstappen als je nog maar spreekt over werkhervatting, maar diezelfde mensen kunnen na een multidisciplinair traject van gedachten veranderen. We moeten werkhervatting durven te pitchen. Dat doen we vooral door mensen te empoweren, te zeggen dat we veel in hen zien en dat ze nog veel kunnen betekenen. Informatie is ook cruciaal: veel mensen weten niet dat er iets bestaat als gedeeltelijke werkhervatting." Soms is re-integratie bij de huidige werkgever geen optie. Maar een ontslag kan ook kansen openen, zegt Van Remoortere. "Dan kun je op zoek naar een andere werkgever die re-integratie wel ziet zitten. Je kan mensen ook een opleiding aanbieden, met behoud van uitkering. Er zijn veel mogelijkheden, er zijn veel goede intenties, maar ik mis een systematische aanpak en dat is jammer." Voor sommige mensen is een specifiek voortraject nodig. "Het gaat dan vaak over een combinatie van drempels tot de arbeidsmarkt zoals slechte huisvesting, slechte kennis van het Nederlands, gebrek aan kinderopvang, aanslepende juridische procedures ... Voor die patiënten is het 'We Go To Work'-project een zegen. Daarbij komt een medewerker van het Gespeciali-seerd Team Bemiddeling (GTB) op de ziekenhuisvloer mensen begeleiden." Uit de literatuur blijkt dat de ontwikkeling van langdurige arbeidsongeschiktheid meer afhangt van psychosociale risicofactoren dan van de klacht of het letsel op zich. "In de ideale wereld zou de eerstelijnszorg vroegtijdig moeten screenen op dergelijke risicofactoren", zegt Van Remoortere. "Iemand met een gelijkaardige letsel maar met een ander psychosociaal risicoprofiel zal immers anders reageren. Als je weet wat de impact van langdurige arbeidsongeschiktheid op een individu is, zouden we als arts moeten reflecteren over het psychosociale risicoprofiel wanneer we arbeidsongeschiktheid voorschrijven." Een huisarts zou bijvoorbeeld na twee maanden arbeidsongeschiktheid een vragenlijst kunnen afnemen, die een soort leidraad voor een gesprek met de patiënt vormt, suggereert Van Remoortere. "Als de patient hoog scoort op dat risicoprofiel, moet de multidisciplinaire begeleiding vroegtijdig opgestart worden. We weten uit de literatuur hoe belangrijk dat is en hoe efficiënt dat is om langdurige arbeidsongeschiktheid te voorkomen. Of de huisarts dat zelf moet doen, daar spreek ik me niet over uit, maar de eerstelijnszorg is bij uitstek de plek om dat te organiseren." Een succesvolle re-integratie vraagt inzet van verschillende actoren. Van Remoortere pleit voor een digitaal communicatieplatform voor alle betrokkenen. "Nu moet de patiënt met een papieren dossier op bezoek bij de adviserend arts. Dat is toch niet meer van deze tijd?" Van Remoortere verwacht ook veel van de Terug Naar Werk-coördinatoren bij de mutualiteiten. "Een mutualiteit in Antwerpen heeft al tien jaar zo'n coördinator, en het is gewoon heel fijn om zo één aanspreekpunt te hebben."