...

Artsenkrant sprak met de Guineese dokter Abdoulaye Sow, oprichter en directeur van de NGO Fraternité Médicale Guinée (FMG) over de geestelijke gezondheidszorg in het land. Alleszins hebben een staatsgreep en een gezondheidscrisis tot gevolg dat de organisatie haar werk in moeilijke omstandigheden moet verrichten. De NGO krijgt daarbij hulp van Memisa en financiële steun van de Europese Unie. FMG wil de gezondheidszorg versterken om zo de zorgcontinuïteit te waarborgen. Guinee telt circa twaalf miljoen inwoners. Mensen met mentale aandoeningen worden in de regel gestigmatiseerd en vaak doorverwezen naar traditionele genezers. Tot voor vijf jaar was er één ziekenhuis met 40 bedden in de hoofdstad Conakry waar men psychische aandoeningen behandelde. Vijf psychiaters werkten er in vijf gezondheidscentra. Dat is natuurlijk heel weinig. Dokter Abdoulaye Sow: "Sindsdien hebben wij de dienst gedecentraliseerd en verspreid over gezondheidscentra in verschillende steden van het land. Onze actie bestaat eruit huisartsen op te leiden zodat ze met geestelijke gezondheidsproblemen kunnen omgaan. Tien centra behandelen nu poliklinisch geestelijke gezondheidsproblemen. Inmiddels gaat het over 6.000 patiënten." Wat zijn de meest voorkomende mentale problemen? Er zijn veel psychoses van allerlei aard, maar epilepsie wordt beschouwd als een vaak voorkomend geestelijk gezondheidsprobleem. Het gaat om ongeveer de helft van ons patiëntenbestand. Dikwijls maar niet uitsluitend zijn het jongeren. De psychische stoornissen houden verband met het milieu, met psychologische en biologische problemen. Epilepsie daarentegen is een neurologische aandoening die gelinkt wordt aan restletsels van infecties of problemen die zich tijdens de bevalling voordeden. Bestaan er protocollen voor de behandeling van patiënten met psychische aandoeningen?Wij volgen de WHO-protocollen. Ze laten toe dat eerstelijnsgezondheidswerkers die niet gespecialiseerd zijn in geestelijke gezondheidszorg een diagnose kunnen stellen. We pasten de protocollen wel aan de Guineese culturele context aan. We kunnen nu patiënten met mentale aandoeningen opvangen, met hun familie overleggen en diagnoses stellen. FMG werkt aan een specifieke gids. Aan de hand daarvan kunnen artsen, verpleegkundigen en andere zorgverstrekkers, elk op hun eigen niveau, een bepaalde mate van zorg verlenen.Is er een opleiding psychologie in Guinee?In onze zorgstructuur zijn er geen opgeleide psychologen. Wel hebben wij verpleegkundigen opgeleid tot psychologen. Er zijn ook gezondheidswerkers die eerstelijnspsychologisch werk verrichten alvorens door te verwijzen naar de verpleegkundig-psychologen. Wij zijn ook bezig met de opleiding van gezondheidsagenten. Ze kunnen bepaalde aspecten van huiselijk geweld herkennen. Ze zullen de informatie doorgeven aan de gezondheidscentra, waar getrainde mensen de slachtoffers opvangen en psychologisch ondersteunen. Hoe behandelen zorgverstrekkers slachtoffers van verkrachtingen en huiselijk geweld? Sommige slachtoffers durven niet te praten over wat hen is overkomen uit angst voor stigmatisering of om te worden afgewezen en hun rechten te verliezen. Sommige slachtoffers verbergen het, in andere gevallen doet de familie dat. Sinds enkele jaren ijveren jeugdbewegingen ervoor dat slachtoffers zelf het misbruik aanklagen. Onze organisatie begeleidt slachtoffers om verkrachters voor het gerecht te brengen. Er is ook veel geweld binnen het huwelijk. Jongeren praten erover en hebben WhatsApp-groepen opgericht. Wij van onze kant sturen, wanneer er aangifte wordt gedaan, een gezondheidswerker. Ze ontmoeten de gezinnen en gaan na of het mogelijk is een gerechtelijke procedure op te starten. De activisten zijn vooral actief in de grote steden en in Conakry. Op het platteland spreekt men minder over geweld en er zijn nog maar weinig activisten aanwezig om het proces te begeleiden. Hoe worden slachtoffers van verkrachtingen medisch behandeld? De zorgverlening gebeurt op de afdeling gynaecologie. Men verstrekt een kit met een preventieve behandeling tegen SOA/hiv en een noodpil voor anticonceptie. Meestal betalen de ouders van het slachtoffer de zorg. Ze kunnen wel vergoed worden. En voor patiënten die het niet kunnen betalen, kunnen we tussenkomen. Dokter Sow is arts en docent-onderzoeker. Hij heeft net zijn doctoraat in de volksgezondheid aan de ULB afgerond met als thema: "Verbetert de integratie van de geestelijke gezondheidszorg in de gezondheidscentra de algemene kwaliteit van de eerstelijnsgezondheidszorg?" Wat zijn de conclusies van uw onderzoek?Vijf jaar geleden begonnen we samen met Memisa aan het decentraliseren van de behandeling van geesteszieken naar het niveau van de gezondheidscentra. Behoorlijke documentatie ontbrak wel. Nu werken we op verschillende punten samen met de gezondheidscentra om na te gaan hoe zij tegen geestesziekten aankijken. We proberen ook de mate van stigmatisering en discriminatie van geesteszieken bij de bevolking in het algemeen en bij studenten geneeskunde en verzorgers te evalueren. Het stigma dat aan patiënten met mentale aandoeningen kleeft, is op alle niveaus aanzienlijk, ook bij verstrekkers van psychische hulp. In Guinee worden verzorgers van patiënten met mentale aandoeningen zelf als mentaal ziek gezien. Bij studenten is er dan ook geen enthousiasme om voor het specialisme te kiezen. Traditionele genezers zijn volgens de Guineese cultuur beter in staat psychische stoornissen te behandelen. Met hen hebben de patiënten het eerst contact. Genezers schrijven alle oorzaken van mentale aandoeningen toe aan het bovennatuurlijke, de duivel, betoveringen, kwade spreuken en vervloekingen.