...

Longarts Eva Van Braeckel belicht de huidige situatie. In tegenstelling tot vorige golven van de pandemie, in maart en november 2019, worden momenteel duidelijk minder 80-plussers en bewoners van woonzorgcentra op de covidafdeling opgenomen. Dat is het gevolg van de vaccinatiecampagne waarbij de oudere bevolking prioritair werd ingeënt. Er worden nu echter meer jongere mensen getroffen. De gemiddelde leeftijd van de opgenomen patiënten bedraagt thans 56 jaar. De Britse variant van het virus komt veruit het meest voor en neemt 85% van de besmet- tingen voor zijn rekening. De klassieke risicofactoren zoals hart- en vaatziekten, hypertensie, diabetes en obesitas blijven een hogere tol eisen. Volgens Yannick Vandeweygaerde, eveneens longarts aan het UZ Gent, wordt na ernstige covid-19-ziekte met aantasting van beide longen gevreesd voor persisterende longschade die tot fibrose kan leiden en bij sommige patiënten uiteindelijk op langere termijn zelfs een longtransplantatie zou kunnen vereisen.Na milde tot matig ernstige infectie met het covidvirus klagen patiënten na hospitalisatie vooral van vermoeidheid (2 op de 3), cognitieve problemen (1 op de 6) en slaapstoornissen. Eén op de drie patiënten vertoont een gestoorde longfunctie. Een lagere spiermassa met fysieke beperkingen, kortademigheid, angst en depressie, concentratie- en geheugenstoornissen, evenals een verminderde zelfperceptie komen ook vrij frequent voor. Deze lijst is zeker niet volledig, want mettertijd komen steeds nieuwe al dan niet ernstige bijwerkingen de lijst aanvullen.Het virus beperkt zich bijlange niet tot een aantasting van het respiratoir stelsel. Bijna alle stelsels en organen kunnen bij de virusziekte betrokken zijn. Na ontslag worden patiënten verder gevolgd in post-covidraad- plegingen. Eén patiënt op de vier heeft nood aan een of andere vorm van revalidatie en psychologische ondersteuning. Vijftien weken na ontslag vertoont 60% van de patiënten nog afwijkingen op de CT-beelden van de longen. Desondanks blijkt dat drie vierden van de patiënten drie maand na ontslag terug aan het werk zijn.Het post intensive care syndrome of PICS is voor intensivisten een gekend fenomeen, dat ook bij niet-covid-patiënten optreedt. "Een verblijf op een IZ-afdeling, vooral wanneer het een tijdlang aansleept en met kunstmatige ventilatie gepaard gaat, laat sporen na en heeft een impact op de levenskwaliteit", zegt anesthesist-intensivist Sandra Oeyen.Logischerwijze komt het syndroom vaker voor naarmate de zorgverstrekking op IZ performanter is en er meer patiënten deze erg traumatische periode overleven. Eén jaar na ontslag blijkt dat deze patiënten de levenskwaliteit van voor opname op IZ niet hebben bereikt en dus met langdurige sequelae blijven kampen, zoals een aantasting van fysieke functies door daling van de spiermassa, krachtverlies, gewrichtspijnen, slikstoornissen, en dies meer. Naast fysieke worden mentale stoornissen vaak onderschat. Het gaat dan om angst, depressie, cognitieve klachten met geheugen- en concentratieverlies, problemen bij de uitvoering van dagdagelijkse taken."Of PICS vaker voorkomt bij covidpatiënten in vergelijking met andere pathologieën is nog niet duidelijk. We vermoeden dat er weinig verschil is", aldus Sandra Oeyen. "Maar we hebben wellicht nog te weinig feedback om daar een sluitend antwoord op te geven. In elk geval merken we dat 90% van de patiënten met ten minste één PICS-symptoom te kampen heeft."Bij de post-covidbehandeling neemt revalidatie een belangrijke plaats in. "Aangezien heel wat verschillende functies in het gedrang komen, is de aanpak multidisciplinair. De revalidatie moet zo vroeg mogelijk gestart worden, reeds tijdens het verblijf van de patiënten op IZ", zegt revalidatiearts Tina De Corte. Fysieke restletsels zijn vooral van functionele aard. Vermeldenswaard zijn onder meer de perifere zenuwletsels die ontstaan als gevolg van soms langdurige buikligging tijdens kunstmatige ventilatie. Elke revalidatie vergt een behandeling 'à la carte', aangezien de sequelae bij elke patiënt verschillend zijn. Naast de pulmonaire, cardiale, musculoskeletale en neurologische behandeling is de psychosociale begeleiding van deze patiënten even belangrijk. Hiervoor worden reeds van bij het begin van de ziekte klinisch psychologen ingeschakeld.De pandemie met covid-19 is voor de patiënten, de zorgverleners en voor onze maatschappij in haar geheel een niet eerder geziene uitdaging. Dagelijks verschijnen hierover wereldwijd nieuwe publicaties. De zware gevolgen van deze virale aandoening zullen van de wetenschappelijke en medische wereld wellicht nog geruime tijd veel aandacht en energie vergen.