...
Francis is huisarts in Glasgow nadat hij op vier continenten werkte als chirurg en spoedarts en medicus van dienst bij de British Antarctic Survey. Hij is een begenadigd schrijver voor de betere Britse kranten en tijdschriften en van zijn boeken is het vertaalde Avonturen in de mens wellicht het meest bekende. Zoals Oliver Sacks combineert hij een elegante pen met klinisch inzicht en gedoseerde compassie. In dit boek beschrijft hij wat we allemaal (zouden moeten) weten maar waar, ook in de opleiding, veel te weinig aandacht voor is. Hij geeft zelf toe dat hij graag wat hij hier opschrijft geweten zou hebben bij het begin van zijn loopbaan. Ziekte is meer dan een biologisch euvel, het is intrinsiek ook een psychologisch en sociaal fenomeen. Dat inzicht dringt misschien stilaan steeds meer door in geneeskundige kringen maar geldt net zo goed voor het genezingsproces, dat zich grotendeels buiten het gezichtsveld van de arts afspeelt. En ook genezen is naast een lichamelijk in de eerste plaats een mentaal proces, dat inzet, geduld, tijd en energie vergt en waarin bovendien de context een niet te onderschatten rol speelt. Zelfs als de biologische schade verholpen kan worden wil dat niet zeggen dat mensen zich weer helemaal beter voelen. Herstellen wil dan zeggen: manieren zoeken om een nieuw evenwicht te vinden, om ondanks hinder of beperking toch goed te leven. In de geestelijke gezondheidszorg, waar psychische kwetsbaarheid vaak chronisch is, is het begrip van herstel de kern van de 'herstelbeweging'. In de somatische geneeskunde is dat, zo laat Francis zien, nog een blinde vlek, zeker waar die bedrijfstak gedreven wordt door standaardisatie en efficiëntie. Elke patiënt is anders, iedereen herstelt anders. Kijk maar naar de individueel variërende ernst en frequentie van de postvirale gevolgen van, bijvoorbeeld, covid: kortademigheid, hersenmist, concentratieproblemen, vergeetachtigheid, stemmingswisselingen, slapeloosheid, gewichtsverlies, uitputting, spierzwakte, gewrichtsstijfheid of flashbacks. Het laat zien hoe herstel dikwijls met horten en stoten gaat, op maat van de genezende. Daarbij spelen overtuigingen en verwachtingen een aanzienlijke rol, in de nog vaak ondoorgrondelijke wisselwerkingen tussen geest, lichaam en context. Gedachten en emoties kunnen herstel (net zo goed als ziekte trouwens) sturen, steunen of hinderen. Francis suggereert daarom dat je naast biologie ook biografie nodig hebt om te begrijpen hoe mensen ziek of beter worden. Het zou kunnen helpen, vindt hij, om over ziekten en diagnoses niet te denken als categorische en onverbiddelijke lotsbestemmingen maar als verhalen van lichaam en geest. En, is zijn overtuiging, verhalen kunnen, binnen zekere marges, herschreven worden - met een beter einde. Recovery is een inspirerend essay vol medische wijsheid, rijk aan verwijzingen naar literatuur, een pleidooi van hoop en troost, de eloquente neerslag van Francis' definitie van geneeskunde als 'een alliantie van wetenschap en vriendelijkheid'.