...

Laureaten ontvangen de Nobelprijs doorgaans decennia na hun baanbrekend onderzoek. En de periode daartussen wordt steeds langer. Dat is journaliste Lily Tozer van het wetenschappelijke tijdschrift Nature opgevallen. Kijken we bv. naar de recente Nobelprijswinnaars voor Geneeskunde Katalin Karikó en Drew Weissman, dan zetten zij in 2005 al hun techniek op punt om te voorkomen dat ons immuunsysteem een ontstekingsreactie ontwikkelt tegen een stukje mRNA dat in een lab is geproduceerd. Tozer verwijst naar een analyse uit 2022 die aantoont dat de gemiddelde tijd tussen publicatie van onderzoek en een Nobelprijs winnen de voorbije 60 jaar bijna verdubbeld is. Van de drie wetenschappelijke prijzen, heeft de Nobelprijs voor scheikunde de grootste 'wachtperiode' - gemiddeld dertig jaar over de laatste tien jaar genomen. Fysiologie of geneeskunde heeft de kortste wachtperiode (26 jaar). Uit nog een andere studie uit 2014 blijkt dat de wachtperiode na de jaren '60 sterk toegenomen is. Slechts enkele keren werd de Nobelprijs toegekend aan een wetenschapper die het jaar voordien een ontdekking gedaan had - wat nochtans het oorspronkelijke opzet was van Alfred Nobel toen hij zijn nobelprijzen oprichtte...Nobelprijs mislopenVoor de toegenomen wachttijd zijn een aantal mogelijke redenen, vertelt socioloog Yian Yin van Cornell University aan Tozer. Zo kan het zijn dat het aantal 'doorbraken' elk jaar toeneemt, waardoor het voor prijscomités niet bij te houden is wie nu juist een prijs verdient. Een andere mogelijkheid is dat het belang van bepaald werk slechts jaren of zelfs decennia nadien wordt ingezien. Verder kan de wachttijd erop duiden dat 'disruptief onderzoek' afneemt - studies die een paradigmashift veroorzaken in hun onderzoeksveld. Dit kan tot gevolg hebben dat de nobelcomités meer op het verleden focussen. Er bestaan natuurlijk wel recente uitzonderingen op de 'wachttijdregel'. Bijvoorbeeld, biochemici Jennifer Doudna en Emmanuelle Charpentier wonnen in 2020 de Nobelprijs voor Scheikunde, 'slechts' acht jaar na hun werk rond het CRISPR-Cas9-systeem.Als de wachttijd blijft groeien, kan het gebeuren dat prominente wetenschappers de prijs mislopen, stelt nog een andere socioloog van Indiana University in het artikel, verwijzend naar het feit dat het Nobelprijscomité de prijzen niet postuum toekent. Behalve dan in 2011, toen de Canadese arts Ralph Steinman stierf enkele dagen voor bekend zou worden dat hij (mede)winnaar was van de Nobelprijs voor Geneeskunde. Het Nobelprijscomité zelf was niet van op de hoogte van zijn overlijden...