Staan gedetineerden inderdaad in de kou, een vergeten groep zieken?

Heel recent zijn er enkele ernstige ontsporingen of tekortkomingen boven water gekomen naar aanleiding van de ontvoering, de eventuele foltering en de dood van het vierjarige jongentje Dean. De dader zou blijkbaar een recidiverende pedofiel zijn die reeds eerder een jongentje had mishandeld met dodelijke afloop. Hij is tien jaar gedetineerd geweest, had zelf geïnformeerd om in aanmerking te komen voor psychiatrische begeleiding en therapie, wat niet werd toegestaan om tal van redenen.

Vorig jaar haalde de dood door verkrachting van Julie Van Espen de media. Zij werd verkracht en vermoord door een dader die ook in detentie had gezeten en recent was vrijgekomen. Ook een recidivist met antisociale persoonlijkheidsstoornissen.

Wat is er eigenlijk aan de hand als blijkbaar heel geregeld gedetineerden met bepaalde gedragsstoornissen recidiveren in hun misdaden na hun vrijlating, en dat niemand dit risico opmerkt? Dergelijke kandidaat-recidivisten die in detentie zitten krijgen in principe gedurende hun gevangenschap noch psychiatrische noch psychologische begeleiding of ondersteuning tenzij in uitzonderlijke gevallen als ze dat zelf aanvragen, en dan nog op eigen kosten.

Vooral die groep van gedetineerden met een antisociale gedragsstoornis die gestraft werden, waaronder voor pedofilie of verkrachting, wordt niet of zelden geïnterneerd maar gewoonweg gevangengezet en gedetineerd samen met de andere gedetineerden, zonder veel echte begeleiding en psychologische ondersteuning.

Door het tekort aan psychiaters, psychologen en detentiebegeleiders blijft het moeilijk om de o zo noodzakelijke medische zorg aan te bieden

Een internering houdt daarentegen in dat de gevangenen als ontoerekeningsvatbaar worden verklaard en dus in speciale psychiatrische instellingen worden opgenomen, namelijk de FPC's, waar de hogervermelde psychiatrische ondersteuning en begeleiding wel wordt voorzien, en dit gedurende de meestal heel lange periode van internering.

De bedoeling is deze mensen te begeleiden in hun psychopathisch gedrag, eventueel te genezen of ten minste de ooit eventuele re-integratie in de maatschappij aanvaardbaar en veilig te maken om recidivering te voorkomen.

Een aantal artsen die geregeld actief zijn in het gevangeniswezen laten duidelijk merken dat zij vragende partij zijn voor een vorm van ondersteuning, begeleiding en psychiatrische therapie bij gedetineerde personen met antisociale gedragsstoornissen die een risico inhouden voor recidief. En dit best in de instelling zelf.

Nu bestaat de mogelijkheid op ondersteuning na hun gevangenschap mits er voldoende motivatie is in een vorm van TBS, een terbeschikkingstelling, onder controle van de rechter die de vrijheid heeft toegelaten. Helaas zijn er heel weinig gedetineerden die hier gebruik van maken of dit positief invullen.

We weten dat van de 11.000 gedetineerden in de gevangenissen in België er ongeveer de helft een belangrijke antisociale persoonlijkheidsstoornis heeft. Daarnaast zijn er heel wat die een verslavingsproblematiek aan alcohol of aan drugs vertonen.

Alle focus bij begeleiding lag en ligt nog steeds bijna uitsluitend op de geïnterneerden terwijl de gedetineerden in de kou blijven staan. Door corona was er inderdaad heel weinig bezoek mogelijk wat de eenzaamheid helemaal niet heeft verminderd.

Neem daarbij nog de bekende overbevolking in onze gevangenissen waar er veel te weinig en te kleine cellen zijn en men heel dikwijls met drie in een cel verblijft met twee bedden en een grondslaper en het tekort aan meer en aangepaste gevangenissen wordt overduidelijk.

Zowel de geïnterneerden als de gedetineerden hebben recht op zorg, begeleiding en ondersteuning, de vraag is of dit een probleem is voor justitie dan wel voor volksgezondheid

Gelukkig bestaat er iets als 'Tandem', een nieuwe dienst die gedetineerden kan begeleiden naar hulpverlening toe tijdens hun detentie. Dit is uiteraard goed, maar zoals altijd 'too little and too late'.

Er blijft de absolute noodzaak om binnen de muren van elke gevangenis een psychiatrische afdeling te voorzien waar psychologen en psychiaters onder bescherming en toezicht veilig medische ondersteuning en behandeling zouden kunnen geven tijdens de korte of langdurige detentie. Liefst kosteloos en specifiek aangepast opdat deze gemotiveerde en risicovolle gedetineerden ooit in een verbeterde en aangepaste vorm terug in de maatschappij kunnen terugkomen.

Dit alles is positief in het bijzonder voor de gedetineerde zelf, voor zijn eigenwaarde, zijn zelfrespect en zijn perspectief op een eventuele vrijlating in de maatschappij. Maar zeker ook voor de familie, de vrienden, en de maatschappij in het algemeen om deze mensen op een voor iedereen veilige manier te kunnen re-integreren na de vrijlating en recidief te voorkomen.

Momenteel is er zelfs onvoldoende plaats voor alle geïnterneerden om de noodzakelijke zorg in de gespecialiseerde psychiatrische centra, de FPC's. Er wachten nog bijna 800 geïnterneerden in de normale gevangenissen op een opname in zo'n FPC.

Het is en blijft dus een enorme noodzaak om voor de gedetineerden met psychosociale gedragsstoornissen een doelgerichte individueel aangepaste therapeutische begeleiding te geven en de aangepaste infrastructuren en de psychiaters en psychologen te voorzien. Of dit binnen de gewone psychiatrische voorzieningen kan lijkt mij heel moeilijk zo niet onmogelijk, gezien het probleem van verplaatsing en beveiligde omstandigheden.

Of dit binnen de huidige FPC's van de geïnterneerden nog kan lijkt mij weinig waarschijnlijk gezien de constante overbevolking die daar is en de grote nood aan meer van deze instellingen die vooral bedoeld zijn voor langdurige geïnterneerden die als ontoerekeningsvatbaar zijn veroordeeld.

Een externe begeleiding buiten de muren van de gevangenis lijkt ook moeilijk volgens de artsen, gezien de veiligheid en bescherming van alle partijen heel wat inspanning vergt en de meeste artsen en reguliere patiënten hier geen vragende partij voor zijn.

Een mogelijk nieuwe piste, volgens een debat in de Zevende Dag van zondag 23 januari, dat men eerder een verminderde toerekeningsvatbaarheid zou kunnen doorvoeren of uitspreken. En aldus meer interneren en de risicopatiënten of de risicogedetineerden zo mogelijk uit de detentie halen richting internering met betere aangepaste straffen en langere straffen.

Door het tekort aan psychiaters, psychologen en specifieke detentiebegeleiders blijft het moeilijk om de o zo noodzakelijke medische zorg aan te bieden. Zowel de geïnterneerden als de gedetineerden hebben recht op zorg, begeleiding en ondersteuning, de vraag is of dit een probleem is voor justitie dan wel voor volksgezondheid.

Staan gedetineerden inderdaad in de kou, een vergeten groep zieken?Heel recent zijn er enkele ernstige ontsporingen of tekortkomingen boven water gekomen naar aanleiding van de ontvoering, de eventuele foltering en de dood van het vierjarige jongentje Dean. De dader zou blijkbaar een recidiverende pedofiel zijn die reeds eerder een jongentje had mishandeld met dodelijke afloop. Hij is tien jaar gedetineerd geweest, had zelf geïnformeerd om in aanmerking te komen voor psychiatrische begeleiding en therapie, wat niet werd toegestaan om tal van redenen. Vorig jaar haalde de dood door verkrachting van Julie Van Espen de media. Zij werd verkracht en vermoord door een dader die ook in detentie had gezeten en recent was vrijgekomen. Ook een recidivist met antisociale persoonlijkheidsstoornissen. Wat is er eigenlijk aan de hand als blijkbaar heel geregeld gedetineerden met bepaalde gedragsstoornissen recidiveren in hun misdaden na hun vrijlating, en dat niemand dit risico opmerkt? Dergelijke kandidaat-recidivisten die in detentie zitten krijgen in principe gedurende hun gevangenschap noch psychiatrische noch psychologische begeleiding of ondersteuning tenzij in uitzonderlijke gevallen als ze dat zelf aanvragen, en dan nog op eigen kosten. Vooral die groep van gedetineerden met een antisociale gedragsstoornis die gestraft werden, waaronder voor pedofilie of verkrachting, wordt niet of zelden geïnterneerd maar gewoonweg gevangengezet en gedetineerd samen met de andere gedetineerden, zonder veel echte begeleiding en psychologische ondersteuning. Een internering houdt daarentegen in dat de gevangenen als ontoerekeningsvatbaar worden verklaard en dus in speciale psychiatrische instellingen worden opgenomen, namelijk de FPC's, waar de hogervermelde psychiatrische ondersteuning en begeleiding wel wordt voorzien, en dit gedurende de meestal heel lange periode van internering. De bedoeling is deze mensen te begeleiden in hun psychopathisch gedrag, eventueel te genezen of ten minste de ooit eventuele re-integratie in de maatschappij aanvaardbaar en veilig te maken om recidivering te voorkomen. Een aantal artsen die geregeld actief zijn in het gevangeniswezen laten duidelijk merken dat zij vragende partij zijn voor een vorm van ondersteuning, begeleiding en psychiatrische therapie bij gedetineerde personen met antisociale gedragsstoornissen die een risico inhouden voor recidief. En dit best in de instelling zelf. Nu bestaat de mogelijkheid op ondersteuning na hun gevangenschap mits er voldoende motivatie is in een vorm van TBS, een terbeschikkingstelling, onder controle van de rechter die de vrijheid heeft toegelaten. Helaas zijn er heel weinig gedetineerden die hier gebruik van maken of dit positief invullen. We weten dat van de 11.000 gedetineerden in de gevangenissen in België er ongeveer de helft een belangrijke antisociale persoonlijkheidsstoornis heeft. Daarnaast zijn er heel wat die een verslavingsproblematiek aan alcohol of aan drugs vertonen. Alle focus bij begeleiding lag en ligt nog steeds bijna uitsluitend op de geïnterneerden terwijl de gedetineerden in de kou blijven staan. Door corona was er inderdaad heel weinig bezoek mogelijk wat de eenzaamheid helemaal niet heeft verminderd. Neem daarbij nog de bekende overbevolking in onze gevangenissen waar er veel te weinig en te kleine cellen zijn en men heel dikwijls met drie in een cel verblijft met twee bedden en een grondslaper en het tekort aan meer en aangepaste gevangenissen wordt overduidelijk. Gelukkig bestaat er iets als 'Tandem', een nieuwe dienst die gedetineerden kan begeleiden naar hulpverlening toe tijdens hun detentie. Dit is uiteraard goed, maar zoals altijd 'too little and too late'.Er blijft de absolute noodzaak om binnen de muren van elke gevangenis een psychiatrische afdeling te voorzien waar psychologen en psychiaters onder bescherming en toezicht veilig medische ondersteuning en behandeling zouden kunnen geven tijdens de korte of langdurige detentie. Liefst kosteloos en specifiek aangepast opdat deze gemotiveerde en risicovolle gedetineerden ooit in een verbeterde en aangepaste vorm terug in de maatschappij kunnen terugkomen. Dit alles is positief in het bijzonder voor de gedetineerde zelf, voor zijn eigenwaarde, zijn zelfrespect en zijn perspectief op een eventuele vrijlating in de maatschappij. Maar zeker ook voor de familie, de vrienden, en de maatschappij in het algemeen om deze mensen op een voor iedereen veilige manier te kunnen re-integreren na de vrijlating en recidief te voorkomen. Momenteel is er zelfs onvoldoende plaats voor alle geïnterneerden om de noodzakelijke zorg in de gespecialiseerde psychiatrische centra, de FPC's. Er wachten nog bijna 800 geïnterneerden in de normale gevangenissen op een opname in zo'n FPC. Het is en blijft dus een enorme noodzaak om voor de gedetineerden met psychosociale gedragsstoornissen een doelgerichte individueel aangepaste therapeutische begeleiding te geven en de aangepaste infrastructuren en de psychiaters en psychologen te voorzien. Of dit binnen de gewone psychiatrische voorzieningen kan lijkt mij heel moeilijk zo niet onmogelijk, gezien het probleem van verplaatsing en beveiligde omstandigheden. Of dit binnen de huidige FPC's van de geïnterneerden nog kan lijkt mij weinig waarschijnlijk gezien de constante overbevolking die daar is en de grote nood aan meer van deze instellingen die vooral bedoeld zijn voor langdurige geïnterneerden die als ontoerekeningsvatbaar zijn veroordeeld. Een externe begeleiding buiten de muren van de gevangenis lijkt ook moeilijk volgens de artsen, gezien de veiligheid en bescherming van alle partijen heel wat inspanning vergt en de meeste artsen en reguliere patiënten hier geen vragende partij voor zijn. Een mogelijk nieuwe piste, volgens een debat in de Zevende Dag van zondag 23 januari, dat men eerder een verminderde toerekeningsvatbaarheid zou kunnen doorvoeren of uitspreken. En aldus meer interneren en de risicopatiënten of de risicogedetineerden zo mogelijk uit de detentie halen richting internering met betere aangepaste straffen en langere straffen. Door het tekort aan psychiaters, psychologen en specifieke detentiebegeleiders blijft het moeilijk om de o zo noodzakelijke medische zorg aan te bieden. Zowel de geïnterneerden als de gedetineerden hebben recht op zorg, begeleiding en ondersteuning, de vraag is of dit een probleem is voor justitie dan wel voor volksgezondheid.