Regelmatig negatief in de populaire pers de afgelopen maanden: de "Wim Hof Methode®"(WHM). Onder meer vanwege minstens 13 doden in de Verenigde Staten, die allemaal een link hadden met deze methode. Aangenomen wordt dat ze overleden aan 'shallow water blackouts', onder water flauwvallen na een heftige ademhalingsoefening.
WHM werd ontwikkeld door de Nederlandse extreme atleet mét goeroe allures Wim Hof. Slechts een tiental wetenschappelijke artikels werden tot op heden gepubliceerd over de methodiek van de Nederlandse atleet Wim Hof.
Is het een koud kunstje, of zit er toch meer achter?
Wim Hof is beter gekend als de onoverwinnelijke "The Iceman", en is houder van 21 Guinness World Records. Hij heeft meerdere uitzonderlijke uitdagingen tot een goed einde weten te brengen, onder meer 66 meter onder ijs zwemmen en de Kilimanjaro in een short beklimmen. A man with a mission, or a mission impossible?
Zijn Wim Hof Methode® bestaat uit drie pijlers: 1) de Wim Hof Breathing Method (WHBM), 2) de koudetherapie, en 3) meditatie, inzet en toewijding ('commitment' of 'mindset').
De koudetherapie in een ijsbad of in koud water, springt het meest in het oog. Wim Hof werkt daarenboven samen met diverse universiteiten uit Australië, De Verenigde Staten van Amerika en Nederland om de methode een wetenschappelijk kantje te (kunnen) bezorgen.
Zelf heeft Wim Hof meer dan gemiddeld bruin adipeus vetweefsel en kan hij zijn stofwisseling behoorlijk opvoeren. Een vergelijkende studie met zijn monozygote tweelingbroer toonde geen verschillen aan met het percentage aan bruin vet, de door koude geïnduceerde thermogenese, noch vasoconstrictie in de ledematen.
De gezondheidsclaims die terug te vinden zijn op de website van Wim Hof zijn divers: meer energie, betere slaap, minder stress, sneller herstel, verhoogde focus en vastberadenheid, gestegen wilskracht, sterker immuunstelsel, anti-inflammatoire effecten, invloed op het zenuwstelsel, minder griepachtige klachten, hoger gehalte aan neurotransmitters, grotere koudetolerantie, minder hoogteziekte en meer zuurstof afgeven tijdens het trainen (www.wimhofmethod.com). Hij gaat zelfs zo ver om te zeggen dat het kanker kan genezen, net zoals vele andere ziektes (in TV-programma Pauw & Witteman, 2014).
Het minder gekende 'goeroe-effect' valt niet uit te sluiten
Spijtig genoeg zijn al deze claims niet ondersteund door kwaliteitsvol, wetenschappelijk onderzoek. Heel klein effect op het immuunstelsel werd aangetoond, maar of dat klinische relevantie heeft?
Klinisch psycholoog Prof. Dr. Vanderhasselt (UGent) spreekt in Het Nieuwsblad dd. 31 juli 2023 echter ook over positieve effecten op immuunstelsel, hart- en vaatstelsel en mentaal welzijn.
Holle begrippen zoals "optimaliseren welzijn" passeren de revue. De kwaliteit van bijna alle studies is zeer laag, de resultaten dienen dus met de nodige omzichtigheid te worden geïnterpreteerd. Er zijn zeer weinig deelnemers in de studies, vaak met een duidelijk overschot aan mannelijke kandidaten. Het alom gekende 'placebo-effect' maar ook het minder gekende 'goeroe-effect' valt zeker niet uit te sluiten.
Rondom de WHM® hangt duidelijk sfeertje van rituelen en symboliek. De deelnemers in de studies behoren veelal tot de 'believers' groep of gezonde jonge mannen (lees: studenten), die vertrouwd is met WHM®, dus meestal geen aselecte steekproef.
Tot op heden leverden de wetenschappelijk publicaties nergens een ondubieus, hard bewijs op (Wong, New Scientist, 2023). Dit is net zoals bij andere koudetherapieën, zoals koude douches, winterzwemmen, ijsbaden en 'whole body cryotherapy' (Finoulst en Vankrunkelsven, TVGG, 2022).
Er dient omzichtig om te gaan te worden met deze 'therapie'. Zeker wanneer patiënten er zich aan wagen met een breed gamma aan pathologieën.