...

Samen met nog andere organisaties onderzoekt Nivel (Nederlands Instituut Voor onderzoek van de EersteLijnsgezondheidszorg) de korte en langetermijngevolgen van de covidcrisis op de lichamelijke en mentale gezondheid van de (Nederlandse) bevolking.Als eerste keken de onderzoekers naar de impact op de jeugd (0-25 jaar), op basis van nationale en internationale wetenschappelijke literatuur (tot en met voorjaar 2021). Het gaat om 145 studies uit 60 landen waaronder ook België.De literatuurstudie kijkt naar thema's als fysieke gezondheid, behoefte aan zorg, mentale gezondheid, sociale effecten en risico- en beschermende factoren.Fysieke en mentale gezondheidUit de studie besluiten de onderzoekers dat jongeren in de covidperiode in het algemeen minder bewogen en ongezonder gegeten hebben.Jongeren gingen minder vaak naar een zorgverlener voor fysieke of psychische klachten terwijl de zorgbehoefte niet evenredig afnam. De belangrijkste redenen hiervoor zijn, zo stelden de onderzoekers vast: angst voor covid-19-besmettingen in klinieken en ziekenhuizen, de afstandsmaatregelen, beperking van niet-urgente medische zorg en de toegenomen beschikbaarheid van alternatieve digitale zorgDe coronacrisis had voor "veel" jongeren een negatieve invloed op de mentale gezondheid. Dit blijkt volgens de auteurs uit een toename van (de ernst van) klachten als somberheid en angsten. De onderzoekers stelden echter eveneens in een groot deel van de studies vast dat veel jongeren en jongvolwassenen geen of weinig klachten ervaarden, of dat de klachten weer afnamen nadat de (eerste) lockdown eindigde. Dit wijst er volgens de auteurs op dat de stemming van de jongvolwassenen sterk samenhing met de ernst van de maatregelen. Daarnaast ondervonden jongeren ook positieve gevolgen van lockdowns, zoals minder stress en prikkels. "Het is mogelijk dat, voor een deel van de jongeren, de positieve effecten van de coronacrisis beschermend hebben gewerkt, ter behoud van de mentale gezondheid", aldus de auteurs.Sociale contacten en thuisonderwijsVoorts gingen de onderzoekers op zoek naar resultaten over de impact van het wegvallen van sociale contacten. In de literatuur stellen ze een verslechtering van de huiselijke sfeer vast, meer emotionele instabiliteit en een toename in gevoelens van sociale isolatie en onzekerheid. "Er kunnen meer gevallen van kindermishandeling onopgemerkt blijven door de sluiting van scholen en verminderd toezicht van professionele instanties waarmee de signalering vanuit deze instanties wegvalt", klinkt het. In die context wijzen de onderzoekers op een stijging van contacten met de kindertelefoon, en een afname in verwijzingen naar de kinderbescherming voor medisch onderzoek. In de Nederlandse literatuur, zo merken ze op, wordt weliswaar ook gesproken over verbeterde huiselijke sfeer en een betere verstandhouding tussen ouders en kind, aangezien er meer tijd met elkaar doorgebracht wordt en ouders meer betrokken zijn bij het onderwijs van de kinderen.Wat dat thuisonderwijs betreft, concluderen de onderzoekers dat het ontbreken van klassikaal onderwijs in het algemeen voor een leerachterstand zal zorgen, voor alle soorten onderwijs. Maar behalve impact op de voortgang, kan thuisonderwijs ook andere effecten hebben. "Het kan de zelfstandigheid van kinderen en studenten vergroten en een veilige schoolomgeving creëren voor kinderen die gepest worden", zo stellen de auteurs vast.Risicofactoren en beschermende factorenAlgemeen besluit? Alle kinderen en jongeren hebben in meer of mindere mate negatieve gevolgen ervaren van de coronapandemie op, zowel fysiek, psychisch als sociaal vlak. Toch zijn er verschillen in kwetsbaarheid tussen groepen, stipuleren de onderzoekers.Zo hebben jongeren met bestaande mentale of fysieke problemen het meeste last gehad van de negatieve gevolgen van de coronapandemie en de maatregelen. Een 'niet-optimale' thuissituatie en een lage SES (van het gezin) zijn een risicofactor voor meerdere fysieke en psychologische problemen tijdens de coronapandemie. "Kinderen en jongeren uit goed functionerende gezinnen en gezinnen met een hoge SES ervaren meer sociale steun vanuit het gezin en kunnen zich hierdoor beter weren tegen de negatieve effecten van de coronapandemie", klinkt het. Nog volgens de onderzoekers zijn leeftijd en geslacht ook belangrijke risicofactoren. Jonge kinderen hebben meer moeite met het online onderwijs en zijn vaker eenzaam. Adolescenten kampen dan weer vaker met mentale problemen als angststoornissen en depressieve gevoelens. Meisjes maken zich meer zorgen over de pandemie dan jongens. Ook hebben meisjes vaker stemmingsklachten, neurotische stoornissen en stressgebonden stoornissen, blijkt uit het literatuuronderzoek.