Wat betekent covid-19 voor het gezondheidsrecht?

Het webinar is bedoeld voor iedereen met belangstelling voor gezondheidsrecht, zoals advocaten en juristen in de zorgsector, maar even goed actoren binnen de zorg die geconfronteerd worden met gezondheidsrechtelijke problemen. Er was grote nood aan zo'n webinar, zegt Tom Goffin, professor Gezondheidsrecht aan de UGent. "Sinds het begin van de pandemie krijgen we heel uiteenlopende vragen. Op het moment dat de crisis in de woonzorgcentra in alle hevigheid woedde, waren er bijvoorbeeld veel vragen over triage. Daarna volgden er vragen over onder meer privacy en beroepsgeheim, en nu zijn er vragen hoe binnen het bestaande wettelijke kader verschillende zorgverleners of niet-zorgverleners ingezet mogen worden, bijvoorbeeld in woonzorgcentra." De pandemie heeft op soms schrijnende wijze duidelijk gemaakt dat de bevoegdheden van de federale overheid en de deelstaten niet altijd duidelijk afgebakend waren. "Contactopsporing was daar een duidelijk voorbeeld van", zegt Tom Goffin. "De bevoegdheid om dat te organiseren ligt bij de deelstaten. Dat is bijvoorbeeld geregeld in het Vlaamse Preventiedecreet, maar niet zoals op de manier waarop we er vandaag mee geconfronteerd worden. Tegelijk zit je bij contactopsporing ook met privacy-aspecten wat dan eerder een federale bevoegdheid is. En zo zijn er nog voorbeelden: het opleggen van een verplichte vaccinatie bij een epidemie is een federale bevoegdheid, terwijl preventief vaccinatiebeleid een bevoegdheid van de deelstaten is. Je merkt dat onze bevoegdheidsverdeling totaal niet aangepast is om een dergelijke pandemie te beheersen." Een positief punt toch: naarmate de pandemie vorderde, merkte Goffin wel meer bereidheid bij de verschillende overheden om samen te werken aan een gezamenlijk beleid. "Het samenwerkingsakkoord rond contactopsporing is daar een mooi voorbeeld van. Men vond het belangrijk dat dat geregeld werd, ook al kon men niet perfect aflijnen wie nu waarvoor bevoegd was." Het programma van het webinar is ingedeeld in twee delen. Het eerste luik behandelt vooral de organisatie van de zorg. Daarbij is niet alleen aandacht voor de verschillende bevoegdheidsniveaus binnen België, maar ook voor de rol die de Europese Unie kan spelen. Ook praktische vraagstukken zoals de (her-)organisatie van de intramurale en ambulante zorg komen aan bod. Het tweede deel behandelt hete hangijzers zoals beroepsgeheim ten tijde van corona. "Het is daar balanceren tussen het recht op privacy en het algemeen belang", zegt Goffin. "Als een potentieel besmet persoon zich niet in vertrouwen tot een zorgverlener kan wenden, heeft dat potentieel een escalerend effect. Je voelt wel dat een zorgverlener bepaalde informatie moet kunnen delen, maar tegelijk is het belangrijk dat dat vertrouwen behouden blijft. We moeten opletten dat we niet alles overboord gooien." Eenzelfde afweging zal te maken zijn eenmaal er een vaccin is. "De federale overheid kan een algemeen vaccinatieverplichting opleggen, mits het naleven van bepaald voorwaarden", legt Tom Goffin uit. "Zo'n verplichting bestaat vandaag bijvoorbeeld in de strijd tegen polio. Maar er is een verschil tussen een algemene verplichting en het manu militari toedienen van een vaccin: zover kunnen we in België niet gaan. Ook in dergelijke gevallen moet immers de wet op patiëntenrechten nageleefd worden. Iemand die bijvoorbeeld een verplicht poliovaccin weigert voor zijn kind, kan vandaag wel bestraft worden met een geldboete of zelfs een gevangenisstraf." Het webinar sluit aan op het succesvolle interuniversitair symposium over de Kwaliteitswet vorig najaar, en is een gezamenlijk initiatief van de docenten gezondheidsrecht van de Universiteit Gent, de Universiteit Antwerpen en de Katholieke Universiteit Leuven. Het wordt ingeleid door de nieuwe coronacommissaris Pedro Facon en gemodereerd door de voorzitter van de Vlaamse Vereniging voor Gezondheidsrecht Filip Dewallens en ondervoorzitter Dr. René Heylen.