...

Het Vlaams Instituut voor Kwaliteit van Zorg (VIKZ) vindt zijn oorsprong in de Vlaamse Beleidsnota Welzijn 2014-2019. De onafhankelijke vzw werd officieel opgericht in november 2017, door en voor de zorgsector, en wordt gesubsidieerd door de Vlaamse overheid. De organisatie heeft twee hoofddoelstellingen. Ten eerste, het meten en opvolgen van de kwaliteit van zorg en patiëntveiligheid in verschillende sectoren van de Vlaamse gezondheidszorg en ten tweede, het faciliteren van transparantie en kwaliteitsverbetering. "In het begin ging onze aandacht vooral naar de problematiek rond patiëntveiligheid en de patiëntervaring, maar sinds covid zijn de zaken geëvolueerd", verduidelijkt Svin Deneckere, die op 16 februari over dit onderwerp een uiteenzetting gaf tijdens de Cycle de perfectionnement en sciences hospitalières, georganiseerd door UCLouvain. "We richten ons nu ook op andere onderwerpen, zoals beroertes, palliatieve zorg, oncologie, zelfmoordpreventie en het gebruik van benzodiazepines. Ons objectief is nu veel meer resultaat- en procesgericht. Het doel is om vast te stellen waar we kunnen verbeteren en wat de resultaten zijn. Dit is nuttig voor zorgverleners, voor het implementeren van beleid en voor het welzijn van patiënten."De VIKZ is actief in vier sectoren: eerstelijnszorg, residentiële ouderenzorg, geestelijke gezondheidszorg en algemene ziekenhuizen en revalidatiecentra. Voorlopig gebeurt de deelname van instellingen aan de VIKZ op vrijwillige basis, waarbij ze moeten akkoord gaan met de basisprincipes van het instituut door middel van een samenwerkingsovereenkomst. "Voor het ontwikkelen van indicatoren, deze goed te evalueren en de resultaten ervan uiteindelijk openbaar te maken zijn drie punten erg belangrijk. Ten eerste moeten we samen met de sector een set kwaliteitsindicatoren ontwikkelen, en dit volgens een uniforme methodologie op basis van bewijs en diepgaande besluitvorming", legt de directeur van de VIKZ uit, waarbij hij het tegenvoorbeeld van Nederland aanhaalt, waar honderden indicatoren zijn ontwikkeld. "We hebben indicatoren nodig die internationale standaarden zijn en gebaseerd op bewijzen. Dat heeft de grootste impact op de kwaliteit. Natuurlijk moet deze evidence- based methodologie samengaan met een methodologie gebaseerd op het menselijke. Dat laatste is zeer belangrijk om rekening te houden met het besluitvormingsproces, de betrokkenheid van deskundigen, patiënten en de ziekenhuissector in een brede context." Een tweede belangrijk punt: het meten en evalueren van de resultaten van de ingevoerde indicatoren. Het belangrijkste doel is om de kwaliteit te verbeteren. De publieke transparantie versterken is het derde punt, zowel om burgers te informeren als om de samenwerking met de gezondheidszorgsector te verbeteren. Het definiëren en ontwikkelen van kwaliteitsindicatoren "vereist een serieuze methodologie en veel reflectie over het besluitvormingsproces", gaat Svin Deneckere verder, en hij voegt eraan toe dat de sector bij elke fase van deze ontwikkeling betrokken moet worden. Het doel is om kwaliteitsindicatoren te ontwikkelen die valabel, betrouwbaar en meetbaar zijn. Ze moeten voldoende relevant zijn en tonen dat ze een impact hebben op de kwaliteit van de de ziekenhuizen te overtuigen om deel te nemen." Na de validatie van de indicatoren bestaat de laatste stap uit het meten en het opvolgen van deze indicatoren, met tenslotte de publicatie van de resultaten. "Tijdens deze fase kunnen de ziekenhuizen hun resultaten bevestigen of herberekenen, en vervolgens goedkeuring geven om de resultaten aan de sector kenbaar te maken. Pas na de validatie van de resultaten en de goedkeuring ontvangt het ziekenhuis een evaluatierapport." In totaal zijn er tussen de 100 en 200 mensen bij dit werk betrokken. Dankzij deze rigoureuze methodologie hoopt de VIKZ een antwoord te bieden op de dubieuze ranglijsten van ziekenhuizen, een antwoord dat op overtuigende feiten is gebaseerd. "We klasseren de ziekenhuizen niet. We tonen resultaten die we vervolgens evalueren. Resultaten evalueren betekent dat we een statistisch gemiddelde van ziekenhuisresultaten vaststellen en elke instelling onder of boven dit gemiddelde plaatsen. We rangschikken instellingen niet van 1 tot 20." Om de resultaten beter te kunnen communiceren, heeft de VIKZ veel energie gestoken in de ontwikkeling van een nieuwe website: zorgkwaliteit.be. "We zijn al twee jaar bezig om de beste technologieën en functionaliteiten in te zetten zodat we de resultaten op een gebruiksvriendelijke en begrijpelijke manier kunnen presenteren. De nieuwe site zou in april operationeel moeten zijn." De site, die momenteel in een testfase met een twintigtal gebruikers wordt uitgerold, zal een zoekmachine bevatten die het mogelijk maakt om informatie over verschillende ziekenhuizen en onderwerpen op te zoeken. "Patiënten kunnen dan bijvoorbeeld het trefwoord 'borstkanker' intikken en kijken of er resultaten gepubliceerd zijn, die ze dan zelf kunnen vergelijken", verduidelijkt Svin Deneckere. "Willen patiënten meer informatie over borstkanker, over een bepaalde indicator zoals patiëntveiligheid, en hoe deze ontwikkeld en gemeten wordt, dan kan dat. Er is ook informatie beschikbaar om de resultaten te helpen interpreteren. Ook als ze op zoek zijn naar informatie over een ziekenhuis, kunnen ze die vinden. Elk ziekenhuis beheert ook een eigen webpagina, een manier om hen bij het hele proces te betrekken." Deze aanpak biedt patiënten duidelijke informatie, zodat ze een weloverwogen keuze kunnen maken over waar ze hun behandeling willen ondergaan. In het geval van borstkanker bijvoorbeeld, zal het hen kunnen vertellen of een bepaald ziekenhuis een speciaal borstkankerteam heeft, hoeveel patiënten er behandeld worden, wat het percentage van heropnames is, de ervaringen van patiënten, enz. "Patiënten kunnen zoveel ziekenhuizen selecteren als ze willen om deze verschillende items te vergelijken", verduidelijkt de directeur van de VIKZ. "Als we uit de Vlaamse ervaring over de publicatie van resultaten een aantal kernboodschappen kunnen distilleren, dan is de eerste om een set basisindicatoren te ontwikkelen die steunen op internationale standaarden. En ook om deskundige patiënten, klinische experts en data-experts op te leiden om te helpen bij de besluitvorming. De tweede boodschap is om een uniforme methodologie te gebruiken, die natuurlijk kan verbeterd worden: dat is wat we nu al tien jaar doen. De derde belangrijke boodschap is om een diepgaand besluitvormingsproces te gebruiken en de sectoren - in dit geval de ziekenhuizen - te betrekken bij een proces van goedkeuring vooraleer de resultaten worden gepubliceerd. Het publiceren van de resultaten kan een moeilijke stap betekenen voor ziekenhuizen", besluit de VIKZ-directeur.