...
De eerste biologische geneesmiddelen waren TNF-alfa-antagonisten, aldus dr. Farida Benhadou, dermatologe aan het Erasmusziekenhuis (ULB). "TNF-alfa is een pro-inflammatoire cytokine, die niet zeer specifiek is voor psoriasis. Andere cytokines zoals interleukine-17 en -23, die daarna zijn ontdekt, zijn wel specifieker. Dat heeft de aanzet gegeven tot de ontwikkeling van biologische geneesmiddelen van een nieuwe generatie, die veel sneller werken en veel minder bijwerkingen veroorzaken. De levenskwaliteit is ook duidelijk beter dan bij behandeling met TNF-alfa-antagonisten. Met TNF-alfa-antagonisten kan psoriasis voor ongeveer 75% worden verbeterd, met IL-antagonisten loopt dat cijfer op tot 100%. Deze nieuwe geneesmiddelen kregen volop media-aandacht. Daardoor kwamen meer patiënten op consultatie in de hoop zo betere resultaten te verkrijgen dan met de gebruikte crèmes op basis van corticosteroïden. "Sommige patiënten gebruikten al tien jaar geen behandeling. Biologische geneesmiddelen hebben die patiënten letterlijk getransformeerd, ook op mentaal vlak. Ze sporten nu bijvoorbeeld, wat ze niet durfden omdat ze bang waren voor de blikken van anderen." In tegenstelling tot TNF-alfa-antagonisten en immunosuppressiva, zoals methotrexaat en ciclosporine, verhogen de IL-17- en IL-23-antagonisten die worden gebruikt bij de behandeling van psoriasis, het infectierisico niet (o.a. heractivering van tuberculose). "De therapietrouw is dan ook uitstekend", vertelt de specialiste. De werkzaamheid van TNF-alfa-antagonisten begint na twee à drie jaar vaak af te zwakken. De gegevens tot nog toe (follow-up van circa zeven jaar) leren dat de respons op IL-antagonisten gehandhaafd blijft. "Dat kan gaan tot bijna 90%, wat enorm is." Maar wat dan met de patiënten die na verloop van tijd toch niet meer goed reageren op IL-antagonisten? "Als de psoriasis opnieuw zeer ernstig wordt en bijna het hele lichaam aantast van het hoofd tot de voeten, kan worden overgeschakeld op een ander biologisch geneesmiddel of kan er een immunosuppressivum aan worden toegevoegd. Maar in de meeste gevallen gaat het dan over een vrij plaatselijke psoriasis, die met een lokaal corticosteroïd of enkele sessies PUVA-therapie kan worden behandeld." Als de respons begint te tanen, is het niet aangewezen te snel van behandeling te veranderen. "Biologische geneesmiddelen zijn krachtige geneesmiddelen die inwerken op het immuunsysteem. Het is niet bekend wat de gevolgen zijn van het te snel veranderen van de wegen die we met geneesmiddelen willen beïnvloeden. De meeste dermatologen vermijden om van behandeling te veranderen voordat er een proefbehandeling van een jaar is doorlopen. Neemt niet weg dat er verschillen in werkzaamheid en snelheid van werking zijn tussen geneesmiddelen van eenzelfde klasse, en dat geldt zowel voor TNF-alfa-antagonisten als voor IL-17- en IL-23-antagonisten." Vroeger werd een TNF-alfa-antagonist voorgeschreven als eerste biologisch geneesmiddel, nu is dat een IL-23-antagonist. "TNF-alfa-antagonisten worden om de week of om de twee weken ingespoten, IL-23-antagonisten om de drie tot zes maanden, wat veel comfortabeler is voor de patiënt. Overigens bestaat er geen enkele contra-indicatie voor IL-23-antagonisten. Wel is wat voorzichtigheid geboden met IL-17-antagonisten: die moeten misschien worden ontraden bij een inflammatoire darmaandoening." Onlangs kwam een nieuw biologisch geneesmiddel in de handel: bimekizumab, een IL-17-antagonist gericht tegen de isovormen A en F van IL-17, die zeer specifiek zijn voor psoriasis. Ook zitten er geneesmiddelen in de pipeline die inwerken op gewrichtspsoriasis én op psoriasis van de huid. Tot slot is er nog het probleem van de terugbetaling, zegt de dermatologe. "Biologische geneesmiddelen worden terugbetaald, maar de patiënt moet eerst PUVA-therapie hebben geprobeerd (waarvan nochtans bekend is dat ze kankerverwekkend is) en een immunosuppressivum zoals methotrexaat (Ledertrexate®). Die criteria zijn wat achterhaald. Nog een andere voorwaarde voor terugbetaling: de psoriasis moet minstens 10% van de lichaamsoppervlakte treffen."