...

Geboren in 1810 in Zwickau, nabij Leipzig, was Robert Schumann (1810-1856) de zesde en laatste telg van de familie. Zijn vader was schrijver en boekhandelaar, leed aan melancholie en overleed op 53-jarige leeftijd. Zijn oudste zus Emilie was amper 18 toen ze zelfmoord pleegde. Robert zag later ook zijn geliefde broers en schoonzus sterven. De vroegtijdige dood van familieleden en vrienden zou de jonge Schumann hebben gebrandmerkt en - naast zijn erfelijke belasting - zeker een rol hebben gespeeld in zijn sterk wisselende gemoedstoestand. Zijn bipolaire geestesstoornis was dus zowel van endogene als van exogene oorsprong. Zijn moeder stuurde hem naar Leipzig om rechten te studeren. Nadien belandde hij aan de universiteit van Heidelberg, maar twee jaar later besloot hij om zich volledig aan de muziek te wijden. Hij volgde pianolessen bij de bekende leraar Friedrich Wieck, vader van Clara, zijn toekomstige echtgenote. Maar vooraleer het zo ver kwam liep hij bij een dienstmeisje de toen sterk verspreide soa syfilis op.In zijn dagboek noteerde hij de aanwezigheid van een letsel aan de penis en door een vriend, student geneeskunde, werd hij op de hoogte gesteld van de aard van de ziekte. Deze diagnose zou hij later nooit aan zijn vrouw Clara mededelen, waardoor hij met een schuldgevoel opgescheept zat. In elk geval hield hij er een uitgesproken ziektevrees en doodsangst aan over, met een eindeloze reeks psychosomatische klachten als gevolg. Vooraleer smoorloos verliefd te worden op Clara, de tien jaar jongere dochter van zijn pianoleraar, had hij verkering met een zekere Ernestine, een vriendin van Clara trouwens. Hij onderbrak die relatie, wellicht omdat hij toen in behandeling was voor zijn geslachtsziekte en haar niet wou besmetten.In 1836 verklaarde hij zijn liefde aan Clara en vroeg hij haar ten huwelijk. Dat was echter helemaal niet naar de zin van vader Wieck, die alle mogelijke middelen gebruikte om zijn dochter en oogappel Clara van Robert Schumann weg te houden. De zaak escaleerde en werd juridisch beslecht door de rechtbank, die de vader in het ongelijk stelde en hem twaalf dagen gevangenis oplegde, zodat het huwelijk vier jaar later, in 1840 toch kon plaatsvinden.De eerste huwelijksjaren waren de gelukkigste van Schumann. Acht kinderen kwamen het gezin verrijken, vier jongens en vier meisjes. Clara was een internationaal gevierde pianiste en componiste, en oogstte veel succes. Dat was niet altijd naar de zin van haar echtgenoot, die zijn vrouw vergezelde, maar wat in de schaduw bleef. Zelf kon hij door een blessure aan zijn rechter wijs- en middelvinger immers geen concerten geven. Hij was er trouwens ook te schuw voor. Na een concert in Nederland vroeg Prins Frederik, broer van koning Willem II, aan de eerder zwijgzame Schumann "of hij soms ook muzikaal was"!Ondertussen was Schumann tijdens zijn manische periodes een productieve componist geworden van liederen, pianosonates en symfonieën. Clara was voor hem een luisterend oor en een onmisbare steun. "In uw geval kunnen de artsen u niet helpen", had een van zijn dokters vroeger gezegd, "maar zoek een vrouw en je zal onmiddellijk genezen zijn!"Dat belette echter niet dat de componist geregeld met zware depressies af te rekenen had, af en toe naar de fles greep en aan zelfdoding dacht. Hij had te maken met de neurologische en psychiatrische verschijnselen van het derde stadium van syfilis: achtervolgingswaanzin, auditieve hallucinaties, traanuitbarstingen, incoherente en megalomane uitlatingen en dies meer. Het oorzakelijke verband tussen dementia paralytica en syfilis werd echter maar veel later aangetoond. Het duurde tot 1913 vooraleer de Japanner Noguchi het Treponema pallidum ontdekte in de hersenen van patiënten die door deze ziekte getroffen waren.Schumann nam zijn toevlucht tot homeopathische behandelingen, die toen met de faam van Samuel Hahnemann (1755-1843) bijzonder in trek waren. Het overlijden van zijn eerste zoon op anderhalfjarige leeftijd en van zijn goede vriend Felix Mendelssohn (1809-1847) in hetzelfde jaar, waren de oorzaak van een zware depressie. In 1850 verhuisde het gezin naar Düsseldorf, waar Schumann de leiding van het stedelijk filharmonisch orkest waarnam. Als gevolg van zijn pathologisch gedrag vroegen enkele muzikanten een tijd nadien zijn ontslag. Op 27 februari 1854 sprong Schumann in een melancholische bui vanop een brug in de Rijn, maar hij kon door enkele schippers van de verdrinking worden gered.Schumann voelde dat zijn psychische toestand onhoudbaar werd en vroeg zelf zijn internering aan in Endenich, nabij Bonn. Hij verbleef er meer dan twee jaar. De medische verslagen over zijn verblijf getuigen van periodes van sterke agitatie, agressie tegenover het verzorgend personeel, verwardheid en incontinentie. Zijn toestand ging zienderogen achteruit en uit vrees voor vergiftiging, weigerde hij elke medicatie.Clara kwam hem tijdens zijn internering slechts één keer bezoeken, twee dagen voor zijn overlijden. Schumann stierf op 29 juli 1856 en werd begraven op het kerkhof van Bonn. Veertig jaar later kreeg Clara aan zijn zijde eveneens haar laatste rustplaats, nu voor altijd verenigd met de man die ze passioneel had liefgehad en met wie ze de liefde voor de muziek had gedeeld.