...

Nivel (Nederlands Instituut voor Onderzoek van de Gezondheidszorg) vergeleek de beroepsprofielen (in het Engels 'competency frameworks') van de verpleegkundige met een bacheloropleiding in Nederland, België, het Verenigd Koninkrijk, Canada en de Verenigde Staten. In drie van de vijf landen worden de competenties expliciet beschreven vanuit de theoretische of wettelijke basis van deze competenties: in België volgt het beroepsprofiel de Europese richtlijnen voor de erkenning van professionele kwalificaties, in Nederland gebeurt dit in termen van CanMEDS-rollen en in het beroepsprofiel van de Verenigde Staten worden de competenties gestructureerd volgens een interprofessioneel raamwerk. In Canada en het Verenigd Koninklijk ontbreekt een basis om de competenties te beschrijven. Wat thema's van de competenties betreft, konden de onderzoekers in de verschillende beroepsprofielen tien domeinen onderscheiden, zoals gezondheidsbevordering en preventie, technologie en e-gezondheidszorg, ondersteuning van zelfmanagement en zeggenschap van de patiënt enz. Binnen elk domein van competenties stelden zij echter duidelijke verschillen vast tussen landen. Zo viel het de onderzoekers onder meer op dat de beroepsprofielen van België, Nederland en het VK meer aandacht schenken aan het empoweren van de patiënt dan die van Canada en de VS.Dat de competenties in de beroepsprofielen niet uniform zijn, bemoeilijkt de internationale uitwisseling en inzetbaarheid van verpleegkundigen, stellen de auteurs. Het tekort aan verpleegkundigen - in sommige landen weliswaar meer prangend dan in andere -, de vergrijzing, de toename aan complexe zorg maakt een flexibel zorgverlenerskorps nodig. Ze verwijzen naar een recente roadmap van de WHO waarin die laatste aanbeveelt om de competenties van verpleegkundigen te aligneren om op die manier goede voorwaarden te creëren voor internationale uitwisseling.Daarnaast bekeken de onderzoekers in welke mate de beroepsprofielen ingaan op de taakverdeling tussen verpleegkundigen en andere zorgverleners. Dat gebeurt in elk beroepsprofiel, zij het met een andere focus. Sommige competentieraamwerken besteden vooral aandacht aan het delegeren van taken van verpleegkundigen aan andere zorgverleners (België, VS), terwijl andere eerder de coördinatie en organisatie van zorg of het delegeren van taken aan ander verpleegkundig personeel benadrukken (Nederland).Volgens de onderzoekers is het niet altijd duidelijk tot welke discipline die 'andere zorgverleners' behoren, dan wel of 'ander verpleegkundig personeel' een specifieke opleidingsachtergrond heeft. De arts komt overigens niet in elk beroepsprofiel aan bod. In het Belgische beroepsprofiel komt de taakverdeling tussen de verpleegkundigen en artsen aan bod in het gedeelte over juridische aspecten. Zo mogen verpleegkundigen onder meer bijdragen aan de medische diagnose door de arts, de door de arts voorgeschreven behandelingen uitvoeren en technische en verpleegkundige handelingen verrichten waarvoor geen medische indicatie nodig is.Maar, zo merken de auteurs op, het Belgische competentiekader beschrijft niet of verpleegkundigen de zelfstandige bevoegdheid hebben om handelingen uit te voeren die verband houden met medische behandelingen en onder welke voorwaarden. Het Belgische beroepsprofiel vermeldt evenmin of artsen "volledige jurisdictionele controle (professionele controle) hebben over alle handelingen van verpleegkundigen met betrekking tot medische behandelingen". Dat gebrek aan duidelijkheid met betrekking tot taakverdeling is zeker niet alleen eigen aan het Belgische beroepsprofiel, maar is een algemene vaststelling van de auteurs over de verschillende beroepsprofielen. Nochtans is een beroepsprofiel de plaats om een taakverdeling te verduidelijken, stellen ze. Te meer omdat, althans in westerse landen, bepaalde verpleegkundigen steeds meer taken mogen overnemen van artsen. Het feit dat hun onderzoek betrekking had op 'algemene' beroepscompetentiekaders die zorgsettings en patiëntengroepen overstijgen - en niet gericht is op specifieke patiëntengroepen -, kan deels verklaren waarom de taakverdeling zo onnauwkeurig beschreven wordt, besluiten de auteurs.