...
Initieel hadden we het idee om te focussen op de antieke beschavingen in Egypte, Griekenland en Rome. Maar omdat die volkeren heel wat zaken van mekaar hebben overgenomen, hebben we ons toegespitst op de Romeinse maatschappij, stelt Johan Mattelaer."Daarbij mag je niet uit het oog verliezen dat het beeld dat we via de renaissanceschilders en hun naaktschilderingen van Rome hebben gekregen een vertekening van de feiten is. Ook de erotische fresco's uit onder andere Pompeï moet je in hun juiste context zien. Dat was het Knokke Zoute van toen, waar ook de keizers een vakantievilla hadden en waar misschien een wat lossere moraal heerste. Maar toen die fantastische kunstwerken werden ontdekt, heerste in onze toenmalige maatschappij een heel strikte seksuele moraal, vandaar dat ze belandden in het Cabineto Segreto. Voeg daarbij het beeld dat in films en erotische strips wordt opgehangen. Dat heeft ons beeld van het intieme leven in Rome misvormd."Over naaktheid in het badhuis en gemeenschappelijke toiletbezoeken werd niet preuts gedaan. En dat seks in het dagelijks leven der Romeinen een belangrijke rol speelde, komt onder andere tot uiting in het taalgebruik. Johan Mattelaer: "Ik heb me geregeld verbaasd over het vaak plat, vulgair en obsceen taaltje dat ze hanteerden." De auteurs verwijzen expliciet naar de vele synoniemen die Romeinen bezigden voor de penis, de vele afbeeldingen waarin de fallus opduikt of de gewoonte om de eed af te leggen op de eigen mannelijke delen. Wie die eed schond, was dus geen echte man meer...Expliciet taalgebruik betekent echter niet dat Rome een vat vol uitspattingen was: "Het huwelijk, voortplanting en kinderen waren heel belangrijk", dixit dokter Mattelaer. "Rome was misschien een seksueel paradijs voor de man, maar er golden ook sterke restricties. Overspel met een getrouwde vrouw was uit den boze, de bescherming van weduwen was wettelijk bepaald. Rome was misschien wel een machomaatschappij avant la lettre, Romeinen waren zeker geen puriteinen als het over seks gaat. Maar het waren ook geen libertijnen", luidt het.In tegenstelling tot meneer speelde de vrouw geen prominente rol. "De vrouw bekleedde in de Romeinse maatschappij geen openbare functies, haar plaats was thuis." Toch werd haar een belangrijke stabiliserende rol toegedicht, achter de schermen en als moeder. Dat betekent ook: een vrouw die geen kinderen had of kon krijgen, werd verstoten.Hoezeer impliciete en expliciete regeltjes het doen en laten in de Romeinse slaapkamers bepaalden, toch bestond er een bijna dubbele, parallelle maatschappij. "Bijna de helft van de samenleving bestond uit slaven, en er was ook een goed georganiseerd prostitutiecircuit. Er bestonden allerlei restricties over wat seksueel wel en niet werd getolereerd, maar als de Romeinse man seksuele handelingen stelde met een slaaf of slavin, met een knaap of prostituee, daar werd niet om gemaald." Belangrijk daarbij was vooral dat meneer actor was en hij niet werd veroordeeld tot een passieve rol in het liefdesspel, stipt mijn gesprekspartner aan.Andere dan heterobelevingen van seksualiteit vond je zeker ook in Rome, stellen de auteurs. "Er waren minder taboes. Over masturbatie vind je verwijzingen in de literatuur. In ons boek hebben we het ook over de seksuele voorkeur van Romeinen voor passieve mannen, eunuchen en hermafrodieten, maar homofilie en pedo filie zoals we die begrippen vandaag in vullen, konden veel minder op instemming rekenen. Net zoals er zeker lesbische vrouwen waren, maar daar vind je amper wat over terug in de literatuur."Johan Mattelaer & Bert Gevaert, Roma Intima, liefde, lijf en lust. Uitg. Sterck & De Vreese, 224 pagina's.Tentoonstelling Roma Intima, tot 30 augustus 2020 in het Romeins Archeologisch Museum in Oudenburg. Info: ram-oudenburg.be