...

Daarmee reageert prof. em. Jan De Maeseneer (UGent), en naast hem vele anderen, op het interview met de nefrologe naar aanleiding van haar boek Een Ziek Huis (zie Artsenkrant van vrijdag 1 februari). Janssen van Doorn werkte jarenlang in universitaire en academische ziekenhuizen en kaart in haar boek de machtspolitiek in de ziekenhuiswereld aan, in het bijzonder "de ongebreidelde macht van het diensthoofd". Geen verhaallijn die je op het eerste gezicht zou associëren met een ziekenhuis. "Maar het gebeurt wel", zo beweert Janssen van Doorn.En sommige van die aspecten zijn zeker te herkennen, in de vorige eeuw kwamen ze vaker voor, zegt dr. Yves Breysem in een reactie. "Zo gebeurde het bijvoorbeeld dat diensthoofden tot aan hun pensioen in functie bleven, van jongere collega's werd weinig inspraak werd geduld."Onder impuls van hoofdartsen en medische raden is er vandaag "in grote lijnen" een professionalisering van het 'HR-beleid voor artsen', zegt de CEO van Jessa Ziekenhuis in Hasselt. Al ontkent hij naar eigen zeggen niet dat er verschillen bestaan tussen ziekenhuizen en dat er nog een weg af te leggen is.Dokter Breysem: "Het voorkomen van moeilijkheden begint met een degelijke selectieprocedure van artsen." Zo wijst de ziekenhuisdirecteur onder andere op het bestaan van assessments voor medische diensthoofden waarbij ook aandacht wordt besteed aan persoonlijkheidskenmerken.Over de rol die diensthoofden of andere leidinggevenden spelen voor het functioneren en (mentaal) welbevinden van medewerkers, is professor arbeidsgeneeskunde Lode Godderis (KU Leuven) uitgesproken: die is cruciaal. "Een leidinggevende is iemand met leidinggevende capaciteiten. Dat lijkt triviaal, maar toch zien we dat deze rol maar al te vaak wordt toegewezen aan de 'superspecialist', dé expert in zijn of haar domein. Maar als die leidinggevende niet de nodige capaciteiten bezit, komen teams in de problemen.""Niet elke arts is geschikt om leiding te geven aan een groep", erkent dr. Breysem. "Samen met het ziekenhuismanagement en de andere diensten moet hij natuurlijk een visie en strategie ontwikkelen, maar daarnaast moet een leidinggevende ook waken over de quality en safety van het klinisch handelen, de patiëntbejegening, de communicatie met en tussen de artsen op de dienst. Hij moet kunnen bemiddelen in conflicten, ...Last but not least moet een leidinggevende zijn collega's ook als persoon kunnen begeleiden en hen waar nodig steunen. Yves Breysem: "Denk maar aan problematieken als burn-out, bepaalde verslavingen, de grote berg administratieve verplichtingen, enzovoort."Allemaal vaardigheden waar artsspecialisten vanuit hun basisopleiding slechts in beperkte mate in geschoold worden. Vanuit dat opzicht organiseert Zorgbeleid.be al enkele jaren een interuniversitaire opleiding 'management en leadership voor artsen'.Een degelijke voorbereiding op het opnemen van verantwoordelijkheden blijkt in de huidige context dan ook niet overbodig. Dokter Breysem: "Maatschappen worden steeds groter, organisaties zijn continu in verandering, processen worden heringericht en diensthoofden worden vaak geconfronteerd met artsen die soms niet van gewoontes willen afwijken. Omgaan met en sturen in deze veranderingsprocessen vereisen specifieke kunde en aanpak", zegt Breysem.Blijft de vraag weliswaar: wat als een leidinggevende, managementcursus(sen) ten spijt, niet functioneert zoals het hoort? Volgens dr. Herwig Van Dijck (voorzitter Vlaamse Vereniging voor Hoofdartsen) beschikken ziekenhuizen wel degelijk over interne controle- en evaluatieorganen. "Zo heeft de Medische Raad bijvoorbeeld een adviesbevoegdheid met betrekking tot sancties tegen ziekenhuisartsen en kan de raad een verzwaard advies uitvaardigen met betrekking tot de opzegging of afzetting van ziekenhuisartsen.""Daarnaast denk ik aan meerdere gevallen waarbij de Hoge Raad van specialisten en huisartsen, bepaalde stagemeesters uit hun functie heeft gezet", vervolgt Van Dijck. "Er zijn ook de Provinciaal Geneeskundige Commissies die beperkingen kunnen opleggen aan zorgverleners in verband met de uitoefening van hun beroep. En laten we ook het belang van de gerichte medische audits naar patiëntveiligheid niet vergeten. Immers, als iemand zich dermate agressief gedraagt tegenover collega's, komt dergelijk gedrag vaak ook voor in de omgang met patiënten."Volgens prof. em. Jan De Maeseneer zijn naast de persoonlijke, ook structurele componenten van "groot belang" bij het soort toestanden dat Karin Janssen van Doorn in Een Ziek Huis aanklaagt. "De organisatie van specialisten in gesloten associaties, met dominantie van betaling per prestatie, met een boekhouding die enkel voor de artsen transparant is, met een grote externe druk vanwege de afdrachten aan het ziekenhuis, is fundamenteel ongezond voor alle betrokkenen en remt innovatie af", zegt De Maeseneer. Ziekenhuizen dienen volgens hem loondienst als optie aan te bieden. "Specialisten kunnen dan werken in interprofessionele niet-hiërarchische samenwerkingsverbanden, gericht op toegankelijke en kwaliteitsvolle zorg.