'Laten we het warme water niet heruitvinden'

Farmacoloog Jean Nève, voorzitter van de Hoge Gezondheidsraad, maakt zich zorgen: de groeiende defederalisering van de zorg dreigt de versnippering van expertise te bevorderen. Hij pleit voor meer synergie tussen de bestaande instellingen.Het meest bekende centrum voor health technology assessment in ons land is ongetwijfeld het Kenniscentrum (KCE). Maar het oudste is dan weer de Hoge Gezondheidsraad (HGR) die al 163 jaar bestaat en wordt voorgezeten door Jean Nève.De Brusselse professor farmacologie maakt zich zorgen over het voortbestaan van zijn eerbiedwaardige instituut. "Het Rekenhof wees eerder al op de versnippering van competenties in ons land tussen het KCE, het Voedselagentschap, de Koninklijke Academie voor Geneeskunde, het Geneesmiddelenagentschap, het Riziv, de FOD Volksgezondheid,... om er maar enkele te noemen. Elk van de acht (!) ministers bevoegd voor gezondheid wil zijn eigen expertise, vooral dan Jo Vandeurzen. Overlappingen zijn niet zeldzaam."Geen communicatieNève uit kritiek op het gebrek aan communicatie tussen de verschillende expertisecentra. Die onderzoeken vaak dezelfde problemen en trekken, via dezelfde deskundigen, vergelijkbare conclusies. Dat was onder andere het geval toen de HGR het gebruik aanraadde van het 13-valente pneumokokkenvaccin of met conclusies over de mentale gezondheidszorg.Verder wijst de farmacoloog op de aanzienlijke middelen die zijn grote rivaal, het KCE, ter beschikking heeft. Het Kenniscentrum heeft zo'n 100 mensen in dienst, tegenover 25 voor de HGR. De zitpenningen bij de HGR zijn peanuts (17 euro) en de deskundigen moeten het stellen met een uurvergoeding van zo'n 65 euro.Nève verdedigt zijn instelling. Het is de enige, zegt hij, die volledig transparant is over de deskundigen met wie het samenwerkt. "Denken we aan het fameuze voorbeeld van chloor in zwembaden. Prof. Claude Bernard van de UCL kwam met een alarmerend rapport. Wij hebben dat genuanceerd: mits een goede verluchting van de installatie is het probleem niet zo zorgwekkend als aangekondigd. We hebben er ook op gewezen dat de alternatieven voor chloor misschien niet beter waren, terwijl de Franse Gemeenschap volop die richting uitging. We hebben er ook aan herinnerd dat niet-gedesinfecteerde zwembaden het ergste zijn. We hebben heel wat tegenwind gekregen. Nochtans brengt de HGR al lang collegiale, EBM-gebaseerde wetenschappelijke adviezen uit, die meer waard zijn dan de conclusies van deskundigen die alleen in hun laboratorium zitten."KakofonieBij de incoherente aanpak komt ook de toenemende defederalisering van de zorg. Gezondheidsvoorlichting en -preventie, die al voor een deel geregionaliseerd zijn, zullen steeds meer in handen komen van de gewest- en gemeenschapsministers, die steeds meer bevoegdheden willen binnenrijven. "Je krijgt de indruk dat België aan het doordraaien is. Neem nu het gezondheids- en voedingsplan van minister Onkelinx. Dat somde een aantal aanbevelingen op. Wel, de gewesten hebben zich toegelegd op ondervoeding bij ouderen. Iedereen is maar in zijn hoekje bezig zonder overleg. Wat een kakofonie."Nève legt uit hoe de perfect tweetalige HGR gebruik maakt van een uitgekiende expertisetechniek. "We hebben, als eersten, een systeem ingevoerd dat belangenconflicten vermijd. We hebben Belgische en buitenlandse expertencolleges in alle disciplines. We gaan niet elke keer opnieuw het warme water uitvinden!"Ten slotte stelt Jean Nève zich vragen bij de reële kansen van het zogenaamde 'Instituut voor de toekomst van de gezondheidszorg' waarvan sprake is in de regeringsverklaring van Di Rupo I. "Ik wist dat niet, maar de regeringsverklaring bindt de regering niet echt. Ik twijfel er dus aan dat dit instituut er effectief zal komen. Wat zouden de werkingsmiddelen zijn? Er zijn doelstellingen op drie niveaus als je het mij vraagt: politiek (bepaling van de prioriteiten, budget vrijmaken, coördinatie tussen de acht gezondheidsministers), wetenschappelijk (stand van zaken, wie doet wat, coördinatie,...) en uiteraard administratief (voldoende ambtenaren aanwerven om het instituut te doen functioneren)."Ten slotte zal het Instituut voor de toekomst moeten samenwerken met Europa en met name de European Food Safety Authority. Want ook hier is soloslim spelen geen optie.De ongezouten waarheidDe HGR en het federale Voedselagentschap brachten een gezamenlijk advies uit over zoutrestrictie. De dagelijkse consumptie moet worden teruggebracht tot 5 gram per persoon. Nu verbruiken Belgische volwassenen gemiddeld zowat het dubbele daarvan.Bereide voedingswaren (brood, vleeswaren, soep, kaas, enz.) en kant-en-klaargerechten zorgen voor 75% van de dagelijkse zoutinname. Uit Amerikaanse gegevens blijkt dat een daling met één gram al een aanzienlijk positief effect heeft op de gezondheid.De HGR en het Voedselagentschap bevelen daarom aan om het zoutgehalte in voeding gradueel te verminderen.