...

De projecten met ervaringsdeskundigen armoede en sociale uitsluiting zagen het levenslicht in 2016 nadat het Riziv samen met Dokter van de Wereld een Groenboek en vervolgens een Witboek hadden opgesteld over de moeilijkheden die kwetsbare groepen in de samenleving ondervinden om toegang te krijgen tot de gezondheidszorg. Het Riziv sloot een samenwerkingsakkoord af met de dienst Ervaringsdeskundigen van de Programmatorische Overheidsdienst Maatschappelijke Integratie.De aanvankelijke proefprojecten liepen tot eind 2017. De projecten werden vervolgens tweemaal verlengd, dat is tot eind 2022. Ze zijn nu nogmaals verlengd tot eind 2025.Gebrekkige kennisDe ervaringsdeskundigen zijn actief in - of worden gezocht voor - ziekenhuizen, netwerken geestelijke gezondheidszorg en ziekenfondsen. Er is een Nederlandstalige en een Franstalige ervaringsdeskundlge actief in het Riziv. In Vlaanderen zijn er in drie Gentse ziekenhuizen ervaringsdeskundigen armoede en sociale uitsluiting actief - in het UZ, het SInt-Lucas en in Jan Palfijn.Ze werken vooral op psychiatrische afdelingen, maar maken bijvoorbeeld ook de website en documenten toegankelijker voor mensen die minder geletterd zijn. Problemen met 'gezondheidgeletterdheid' maken driekwart uit van de vragen waarmee patiënten direct naar deze ervaringsdeskundigen stappen. De drempel die een gebrekkige kennis omtrent gezondheid en gezondheidszorg vormen voor de toegankelijkheid van de zorg, werden al van in het begin door het Witboek en het Groenboek aangekaart.In 2022 steeg het aantal interventies dat zeer direct te maken had met taalproblemen van 36% het jaar voordien naar 60%. Dat had te maken met de toevloed van Oekraïense vluchtelingen die hulp behoefden.Structurele problemenHet aantal directe contacten met mensen die hulp zoeken bij de ervaringsdeskundigen gaat eigenlijk in dalende lijn. Dat is omdat de ervaringsdeskundigen ingeschakeld worden om knelpunten met de organisatie van instellingen en met procedures te helpen uit de weg te ruimen. Daar ligt binnen de opzet van het project ook hun grootste meerwaarde.Maar de ervaringsdeskundigen hebben ook een signaalfunctie naar overheden toe. De problemen die op het terrein ervaren worden kunnen ze vertalen in aanbevelingen aan de verschillende beleidsinstanties. Gelukkig lijken de ervaringsdeskundigen vaak goed ingeburgerd op de plaats waar ze gedetacheerd zijn. Wanneer ze nog direct contact hebben met hulpbehoevende personen, worden die in de regel doorverwezen door de collega's in de instelling.De werking met ervaringsdeskundigen heeft geleid tot tal van acties en projecten tot verbetering of vereenvoudiging van de procedures binnen ziekenhuizen, ziekenfondsen, overheidsinstellingen,... Het jaarverslag geeft tal van voorbeelden.Met het Observatorium voor de Chronische Ziekten stelde ervaringsdeskundigen een nota op voor de minister van Volksgezondheid over de moeilijke toegang voor kwetsbare chronische zieken tot geneesmiddelen. In een ziekenhuis werd een aangepast traject ontwikkeld voor daklozen die zich met gezondheidsproblemen op de spoed aandienden. Andere acties betroffen de administratie van ziekenfondsen, procedures rond langdurige arbeidsongeschiktheid - zoals een vereenvoudiging van de Quickscan -, de soms oplopende kosten van het niet-dringende ziektentransport, moeilijkheden rond parenterale voeding/sondevoeding.Naar aanleiding van de wet over de affichering van de meest voorkomende tarieven door zorgverleners - de wet van 27 oktober 2021 - zijn de ervaringsdeskundigen ook betrokken bij het uitwerken van een template om de leesbaarheid en de begrijpelijkheid van de geafficheerde tarieven ook voor laag-geletterden te verzekeren.VerduurzamingIn 2022 bedroeg het budget van het Riziv voor dit project bijna 921.000 euro, maar daarvan werd maar bij de 576.000 euro uitgegeven. Het blijkt niet altijd gemakkelijk de juiste ervaringsdeskundigen te matchen aan een plaats. Zo was men eind 2022 nog steeds op zoek naar ervaringdeskundigen armoede en sociale uitsluiting voor de GGZ-netwerken SaRA (Antwerpen) en Nowé (West-Vlaanderen).Eén van de problemen is ook dat de aangeboden contracten door hun korte duur (soms maar enkele maanden) ook niet altijd aantrekkelijk zijn. Het jaarverslag pleit voor de verduurzaming van deze projecten.