Een antilichaampreparaat als alternatief voor convalescent plasma

Twee van die artikels meldden dat het Amerikaanse bedrijf Regeneron een nieuwe cocktail van antilichamen heeft ontwikkeld. REGN-COV2 combineert twee antilichamen die ieder een ander deel van het Spike-eiwit aanvallen, terwijl precies dat eiwit belangrijk is voor de pathogene activiteit van het virus.Verrassend is dat intussen klinische studies van start gegaan zijn. Als deze moleculen doeltreffend blijken, zou er in de komende maanden een behandeling tegen covid-19 beschikbaar kunnen zijn. Dat betekent dat we dus niet langer met lege handen moeten wachten op een vaccin, waarvan in alle ernst gedacht wordt dat het er niet zal zijn vóór de lente van 2021. Een belangrijk voordeel van antilichamen is dat ze onmiddellijk werken. In tegenstelling tot het vaccin, dat pas een effect uitoefent na verschillende weken en verschillende injecties. "Het nieuwe middel komt potentieel tegemoet aan een belangrijk aandachtspunt voor de komende maanden", zegt immunoloog Michel Goldman (ULB). "We kunnen beter een optie achter de hand hebben voor het geval er een tweede golf van de epidemie optreedt. Zolang we geen vaccin hebben om groepsimmuniteit te induceren, kan een dergelijke behandeling aanzienlijk helpen om de situatie onder controle te houden." "De behandeling van de hiv-infectie heeft ons geleerd dat het gelijktijdig inwerken op verschillende aangrijpingspunten de meest efficiënte manier is om zeer agressieve virussen te bestrijden. Ook bij covid-19 is het aanvallen van meer aan één membraaneiwit een beloftevolle piste. Zelfs als het virus muteert, blijft het therapeutische effect gehandhaafd. Regeneron heeft deze strategie al ingezet bij het ontwikkelen van een behandeling tegen ebola, met een combinatie van drie antilichamen. De resultaten werden in december gepubliceerd in New England Journal of Medicine. De FDA zal die ebolacocktail waarschijnlijk binnenkort goedkeuren. De combinatie van twee antilichamen tegen covid-19 zal worden toegepast bij geïnfecteerde patiënten, maar ook bij personen met een hoog risico, zoals professionele zorgverleners en andere personen die blootgesteld werden aan covidpatiënten." Tot op heden bestaan er geen geneesmiddelen die covid-19 onder controle brengen. Alleen dexamethason lijkt de sterfte terug te dringen bij zwaar zieke patiënten. "Het is dus essentieel dat we behandelingen testen die door onderzoek als potentieel doeltreffend naar voren worden geschoven", benadrukt prof. Goldman. "Antilichamen werken niet alleen sneller dan een vaccin, maar beschermen ook bevolkingsgroepen die mogelijk een minder sterke respons op vaccinatie ontwikkelen, zoals ouderen." Maar waarom zouden we een bereiding met twee geselecteerde antilichamen willen gebruiken, veeleer dan convalescent plasma, dat intussen eveneens voor onderzoek beschikbaar gesteld is? Michel Goldman: "In verband met convalescent plasma bestaat er enige ongerustheid dat er zich een paradoxaal effect zou voordoen. Men vreest dat sommige antilichamen die in convalescent plasma aanwezig zijn, er net kunnen voor zorgen dat het virus gemakkelijker in bepaalde cellen doordringt en zich daar deelt." Als antilichamen niet neutraliserend optreden, vormen ze immers complexen met het virus, die zich vasthechten aan de celmembraan, waardoor de internalisering vlotter verloopt. Terwijl: "Met een preparaat dat in het laboratorium wordt bereid, kan men de sterkst neutraliserende antilichamen selecteren." En hij wil het toch even gezegd hebben: een antilichaampreparaat is geen vervangmiddel voor het vaccin, maar het helpt ons voorlopig wel uit de brand. Niet alleen Regeneron, maar ook andere bedrijven en onderzoeksgroepen volgen de piste van antilichaambereidingen. Zo werkt een team van de Universiteit Gent met antilichamen van lama's. De antistoffen van lama hebben immers bijzondere eigenschappen. Ze hebben dezelfde Y-vorm als menselijke antilichamen, maar hun antigeenbindend gedeelte is minder complex. Terwijl het antigeenbindende gedeelte van menselijke antilichamen bestaat uit twee zware variabele keten (VH) en twee lichte variabele ketens (VL), hebben de antilichamen van lama's alleen twee zware ketens. Wegens hun lichtere structuur noemt men ze nanoantilichamen. Hun ranke omvang verklaart ook dat ze gemakkelijk kunnen worden geïsoleerd en op industriële schaal worden gepubliceerd. "Een voordeel is bovendien dat ze door inhalatie kunnen worden toegediend", zegt prof. Goldman nog.