In tijden van fysieke afstand staat de sociale verbondenheid op losse schroeven. Mensen zijn sociale wezens en snakken naar contact. Contacten die we vooral digitaal moeten onderhouden. De huidhonger neemt toe, net als de vereenzaming, angst, onzekerheid en depressieve gemoedstoestand.

Eigenlijk zijn dit normale reacties op een abnormale situatie waarin we ons bevinden. Het helpt al om ruimte te maken voor deze vervelende gevoelens en er voor een stuk ook afstand van te nemen. Sta even stil bij wie je bent en probeer te leven in het hier en nu. Sport en kunst kunnen hierbij enorm helpen. Dat weten we al sinds de Romeinen: "Mens sana in corpore sano". Dus kom uit je kot en ga buiten sporten.

Dat cultureel erfgoed de gemoederen kan bedaren en heftige emoties kan oproepen, hebben we bijna twee jaar geleden ook gezien bij de brand in de Notre Dame in Parijs. Maar wist je dat ook cultuur je kan helpen bij het vinden van de waarden die voor je belangrijk zijn?

Door vervolgens actief in deze waarden te investeren, verhoog je je persoonlijke veerkracht waardoor je gemakkelijker kan omgaan met stress en de coronacrisis. Materieel (rotstekeningen, architectuur, literatuur,...) en immaterieel cultureel erfgoed (zang, dans,...) spelen dus een belangrijkerol bij ons welzijn en bij onze duurzame ontwikkeling (Cultural Heritage Counts for Europe Report (2015); Dowlen Research Digest (2020) voor het Centre for Cultural Value; Taçon & Baker's literatuurstudie (2019)).

Dat zeg ik niet alleen om de fel geplaagde en noodlijdende culturele sector te helpen. Er is ook ontluikend onderzoek naar cultuurprogramma's om gezondheids- en welzijnsbehoeften te vervullen. Een snelle zoektocht levert een tiental papers op die de impact van cultuurprogramma's hebben onderzocht op mensen met milde tot matige stress, depressie of angst. Meestal ging het over participatieve groepssessies die gebruik maken van 'mixed-visual' of 'mixed-creative' kunstvormen die twee uur duren.

Zolang het coronavirus nog ronddwaalt, kan het geen kwaad om al wandelend en dansend te genieten van ons rijk cultureel erfgoed

Na een programma van 10 weken, voelden deelnemers zich rustiger en meer ontspannen, zelfverzekerder, minder sociaal geïsoleerd en hadden ze een positief zelfbeeld. De deelnemers genoten zichtbaar tijdens het creatief proces en voelden zich trots met het werk dat ze gecreëerd hadden.

Of de verbetering in welzijn het gevolg is van het culturele, of eerder van het sociale aspect, moet nog verder onderzocht worden. De steekproeven zijn momenteel te klein om definitieve besluiten te nemen. Maar het lijkt er wel op dat cultureel erfgoed bijdraagt aan gezondheid en welzijn niet alleen via sociaal-psychologische mechanismes, maar ook via neuro-endocriene effecten.

Er is ook nog meer onderzoek nodig naar de meest effectieve programma's, zoals dans, participatieve beeldende kunsten of andere kunstvormen. Het zijn maar enkele van de vele vragen die we zullen onderzoeken in HERKUL, het recent opgerichte interdisciplinair KU Leuven Instituut voor Cultureel Erfgoed.

Of culturele programma's ook moeten terugbetaald worden door het Riziv, is een leuke uitdagende vraag die ik graag doorspeel aan de opvolger van Jo De Cock. Maar zolang het coronavirus nog ronddwaalt in onze contreien, kan het zeker geen kwaad om al wandelend en dansend te genieten van ons rijk cultureel erfgoed.

Het wordt vast een leuke beleving, waar je alleen maar wel bij kan varen. Dus laat ons in 2021 vooral een flinke dosis cultuur voorschrijven, je helpt er niet alleen jezelf en je patiënten mee, maar ook de noodlijdende cultuursector.

In tijden van fysieke afstand staat de sociale verbondenheid op losse schroeven. Mensen zijn sociale wezens en snakken naar contact. Contacten die we vooral digitaal moeten onderhouden. De huidhonger neemt toe, net als de vereenzaming, angst, onzekerheid en depressieve gemoedstoestand. Eigenlijk zijn dit normale reacties op een abnormale situatie waarin we ons bevinden. Het helpt al om ruimte te maken voor deze vervelende gevoelens en er voor een stuk ook afstand van te nemen. Sta even stil bij wie je bent en probeer te leven in het hier en nu. Sport en kunst kunnen hierbij enorm helpen. Dat weten we al sinds de Romeinen: "Mens sana in corpore sano". Dus kom uit je kot en ga buiten sporten. Dat cultureel erfgoed de gemoederen kan bedaren en heftige emoties kan oproepen, hebben we bijna twee jaar geleden ook gezien bij de brand in de Notre Dame in Parijs. Maar wist je dat ook cultuur je kan helpen bij het vinden van de waarden die voor je belangrijk zijn? Door vervolgens actief in deze waarden te investeren, verhoog je je persoonlijke veerkracht waardoor je gemakkelijker kan omgaan met stress en de coronacrisis. Materieel (rotstekeningen, architectuur, literatuur,...) en immaterieel cultureel erfgoed (zang, dans,...) spelen dus een belangrijkerol bij ons welzijn en bij onze duurzame ontwikkeling (Cultural Heritage Counts for Europe Report (2015); Dowlen Research Digest (2020) voor het Centre for Cultural Value; Taçon & Baker's literatuurstudie (2019)).Dat zeg ik niet alleen om de fel geplaagde en noodlijdende culturele sector te helpen. Er is ook ontluikend onderzoek naar cultuurprogramma's om gezondheids- en welzijnsbehoeften te vervullen. Een snelle zoektocht levert een tiental papers op die de impact van cultuurprogramma's hebben onderzocht op mensen met milde tot matige stress, depressie of angst. Meestal ging het over participatieve groepssessies die gebruik maken van 'mixed-visual' of 'mixed-creative' kunstvormen die twee uur duren.Na een programma van 10 weken, voelden deelnemers zich rustiger en meer ontspannen, zelfverzekerder, minder sociaal geïsoleerd en hadden ze een positief zelfbeeld. De deelnemers genoten zichtbaar tijdens het creatief proces en voelden zich trots met het werk dat ze gecreëerd hadden. Of de verbetering in welzijn het gevolg is van het culturele, of eerder van het sociale aspect, moet nog verder onderzocht worden. De steekproeven zijn momenteel te klein om definitieve besluiten te nemen. Maar het lijkt er wel op dat cultureel erfgoed bijdraagt aan gezondheid en welzijn niet alleen via sociaal-psychologische mechanismes, maar ook via neuro-endocriene effecten. Er is ook nog meer onderzoek nodig naar de meest effectieve programma's, zoals dans, participatieve beeldende kunsten of andere kunstvormen. Het zijn maar enkele van de vele vragen die we zullen onderzoeken in HERKUL, het recent opgerichte interdisciplinair KU Leuven Instituut voor Cultureel Erfgoed.Of culturele programma's ook moeten terugbetaald worden door het Riziv, is een leuke uitdagende vraag die ik graag doorspeel aan de opvolger van Jo De Cock. Maar zolang het coronavirus nog ronddwaalt in onze contreien, kan het zeker geen kwaad om al wandelend en dansend te genieten van ons rijk cultureel erfgoed.Het wordt vast een leuke beleving, waar je alleen maar wel bij kan varen. Dus laat ons in 2021 vooral een flinke dosis cultuur voorschrijven, je helpt er niet alleen jezelf en je patiënten mee, maar ook de noodlijdende cultuursector.