...

Dat is de centrale stelling van de Council on Economics of Health for All - tien experts, voor de verandering allemaal vrouwen, onder voorzitterschap van de Italiaans-Brits-Amerikaanse professor Mariana Mazzucato (University College London). In 2020 riep dokter Tedros Adhanom Ghebreyesus - topman van de WHO - deze denktank in leven. Het eind mei afgeleverde rapport pleit voor een heel andere kijk op economische ontwikkeling. Het gaat niet om wat iets kost maar om wat iets waard is. Economische groei is geen doel op zich. 'Gezondheid voor iedereen', niet alleen fysiek maar ook mentaal, is de uiteindelijke inzet. Waarbij je de klimaatcrisis moet zien als misschien wel de grootste gezondheidscrisis. Tedros richtte de Council op als reactie op de covidpandemie. Die was perfect te vermijden geweest als men de maatregelen genomen had die de WHO al langer vroeg: systemen om snel actie te ondernemen tegen nieuwe, opkomende ziekten; noodzakelijke investeringen in de gezondheidszorg en gezondheidswerkers; maatregelen om de ongelijkheid tussen landen en hun bevolking aan te pakken. Een goed systeem om pandemieën in de kiem te smoren kost naar schatting 1,30 dollar per persoon op deze wereld. De covidcrisis kostte de globale economie vele malen dit bedrag, duwde naar schatting 100 miljoen mensen in de armoede en maakte miljoenen doden. Gezondheid en billijkheid zijn de centrale waarden - het financiële systeem moet herijkt worden om de centrale doelstellingen te dienen. Nu drukt men de prestaties van een economie uit als Bruto Binnenlands Product (Gross Domestic Product) - de optelsom van de geldwaarde van alles wat een land produceert. De neiging is er om de focus te leggen op wat men meet. De Council pleit ervoor deze maatstaf te vervangen door een andere: een dashboard dat de voortgang registreert in het bereiken van het centrale doel, namelijk gezondheid voor iedereen. Als vertrekpunt kunnen de Sustainable Development Goals dienen, die de VN in 2015 heeft aangenomen. Dat moet ook het proactief inzetten van middelen meer vanzelfsprekend maken. Nu zijn overheden niet erg effectief in het opzetten van een preventief beleid. Een investering van 140 miljard dollar zou het bijvoorbeeld mogelijk maken om de last van de vijf belangrijkste niet-besmettelijke aandoeningen (cardiovasculaire ziekten, chronische luchtwegaandoeningen, kanker, diabetes en mentale problemen) op wereldschaal met een derde te verminderen. Op mondiale schaal kosten deze aandoeningen de maatschappij naar schatting twee biljoen dollar per jaar. Dat landen geprezen worden omdat ze knippen in gezondheidsuitgaven om hun begroting binnen de normen te houden, is een omkering van waarden - vindt deze denktank van de WHO. 'Gezondheid voor iedereen' vraagt op vele vlakken een innoverende aanpak. De overheid en de privésector moeten elkaar de hand reiken voor een collectieve strategie. Het systeem van patenten moet herzien worden zodat kennis gebruikt wordt voor het algemene belang, niet geheim gehouden wordt zodat vooral de aandeelhouders er profijt bij hebben.De Council van professor Mazzucato zet zich ook af tegen het concept van afgeslankte overheden die zich afzijdig houden en de privésector alleen aanvullen wanneer die tekort schiet. De overheid moet een visie ontwikkelen, het roer in handen nemen, een missie formuleren en inspanningen aligneren - in overleg met de bevolking aan wie ze rekenschap moet afleggen. Als voorbeeld dient het brengen van mensen naar de maan. Daarvoor werd een algemene strategie ontwikkeld die tot grootschalige innovering leidde en tal van waardevolle spin-offs afleverde. De gezondheidswetenschappen moeten op dezelfde manier samen ingezet worden met andere kennissectoren om ambitieuze doeleinden te verwezenlijken. Het rapport Health for all: transforming economies to deliver what matters illustreert zijn stellingen met praktijkvoorbeelden - initiatieven met de juiste insteek. De ontwikkeling op korte termijn van een mRNA-vaccin tegen Sars-CoV-2 was een indrukwekkende verwezenlijking, maar ze kwam maar een beperkt deel van de wereldbevolking ten goede. De WHO lanceerde in 2021 het mRNA Vaccine Technology Transfer Programme om de productie van vaccins tegen covid ook naar Afrika en andere ontwikkelingsgebieden te brengen. Maar kennis werd niet gedeeld. Inspanningen voor onderzoek en ontwikkeling moesten nog eens worden overgedaan om de technologie ruimer toegankelijk te maken, met productiemogelijkheden op schaal van meer lokale gemeenschappen. Waar de EU en de VS vele miljarden investeerden in de aanschaf van de vaccins, kon de WHO voor het project hooguit 117 miljoen dollar bijeenschrapen. Toch zullen volgens de denktank de landen uit vooral het zuidelijke halfrond met lagere inkomens er door samenwerking ook in slagen het veelbelovende mRNA-platform in te zetten voor het algemeen goed.