...

"Het wetenschappelijk comité is er gekomen op vraag van parlementsleden die wetenschappelijk onderbouwd advies wensten over een 60-tal vragen met betrekking tot abortus", legt prof. Roelens uit. "De bedoeling was om emotionele, hoog oplaaiende discussies te vermijden en om het delicate onderwerp vanuit een wetenschappelijke invalshoek te benaderen." Het comité leverde een syntheserapport af, dat 25 aanbevelingen bevat. Het aantal zwangerschapsafbrekingen in België schommelde het voorbije decennium rond 18.000 per jaar, met een beduidend lager aantal in de coronajaren 2020 en 2021. Dat komt overeen met 8,5 zwangerschapsafbrekingen per 1.000 vrouwen op vruchtbare leeftijd. Een relatief laag cijfer, zegt prof. Roelens. "In Europa ligt dat aantal op 19 per 1.000, en wereldwijd wordt het aantal geschat op 35 tot 39/1.000. Maar iedereen die met abortuszorg bezig is, denkt dat we nog beter kunnen doen door meer in te zetten op primaire preventie - door ongeplande zwangerschappen zo veel mogelijk te voorkomen." Het rapport stelt daarom voor om de terugbetaling van anticonceptie uit te breiden na 25 jaar, in het bijzonder voor langwerkende anticonceptie zoals het spiraaltje. "De plaatsing van een spiraaltje of andere 'long acting reversible contraceptives' (LARC) na een chirurgische abortusprocedure zou ook gratis moeten zijn", zegt Roelens. "Dat kost nu 150 euro, en voor heel wat mensen in die situatie is dat duur." Huisartsen kunnen anticonceptie tijdens de consultatie als preventiemaatregel voorstellen, zegt Roelens. "Eigenlijk zou je elke jonge vrouw op vruchtbare leeftijd moeten vragen of ze van plan is zwanger te worden, en als het antwoord neen is haar wijzen op de noodzaak van anticonceptie om ongeplande zwangerschappen te voorkomen." Het comité pleit er ook voor om vrijwillige zwangerschapsafbreking expliciet als gezondheidszorg te herkennen. Patiënten zouden dan beschermd worden door de wet Patiëntrechten die vereisten inzake informatie en geïnformeerde toestemming oplegt, en door de Kwaliteitswet die een kwaliteitsvolle praktijkvoering moet waarborgen. Een erkenning als gezondheidszorg laat ook toe om de kwalificatie- en bekwaamheidsvereisten van de betrokken beroepsbeoefenaars vast te leggen. Dat sluit de mogelijkheid niet uit om abortus als een bijzondere vorm van gezondheidszorg te blijven reguleren met de Wet betreffende de Vrijwillige Zwangerschapsafbreking, noch om bepaalde schendingen van die wet te bestraffen. Het wetenschappelijk comité steunt de huidige abortusorganisatie, waarbij vroegtijdige abortus bij voorkeur wordt uitgevoerd in gespecialiseerde abortuscentra. Abortuszorg zou voor elke zwangere vrouw die in België verblijft toegankelijk moeten zijn, vindt het comité. Dat zou kunnen door abortus voor de vrouw gratis te maken, of door de toegang tot dringende medische hulp voor abortusgerelateerde zorg te vergemakkelijken. Het comité pleit ervoor om de verplichte wachttijd van zes dagen te vervangen door een aanpak op maat. "De consensus is: als er dan toch een abortus moet gebeuren, dan liefst zo vroeg mogelijk, want dan is het eenvoudiger en minder traumatiserend", zegt prof. Roelens. "De meeste vrouwen die naar een abortuscentrum komen, hebben dat proces al doorlopen en weten goed wat ze willen. Voor de kleine minderheid waarbij dat niet het geval is, werkt een individuele aanpak beter dan een vaste wachttijd. In de praktijk bestaat er ook verwarring over wanneer de wachttijd begint, en dat zorgt soms voor 'herhaalde wachttijden'." De eerste consultatie zou ook op afstand moeten kunnen, zoals tijdens de covid-pandemie noodgedwongen gebeurde. De informeringsplicht over de mogelijkheid tot adoptie of andere opvangmogelijkheden zou moeten worden geschrapt, stelt het comité. Verder adviseert het comité om de huidige termijn van 12 weken na de conceptie te verlengen naar 18 of 20 weken. "Voor de duidelijkheid: laattijdige aanvragen voor abortus zijn de uitzondering. We zien dat vrouwen zich steeds vroeger aanmelden. Maar er zijn gevallen waarbij de zwangerschap pas laattijdig wordt vastgesteld. Bij slecht werkende anticonceptie kan er bijvoorbeeld toch licht bloedverlies zijn, zodat de vrouw niet beseft dat ze zwanger is", verduidelijkt prof. Roelens. "Andere vrouwen hebben te maken met barrières zodat ze zich pas laattijdig aanmelden: vluchtelingen, mensen zonder papieren, vrouwen die in armoede leven, vrouwen in geweldsituaties. Die kwetsbare groepen hebben niet de mogelijkheid om uit te wijken naar Nederland, waar een abortus wel na 12 weken kan - dat kost makkelijk 1.000 euro." Zwangerschapsafbrekingen na 12 weken zouden alleen uitgevoerd mogen worden in gespecialiseerde centra met multidisciplinaire teams en onmisbare infrastructuur.