...

Eén op vier mensen krijgt ooit in zijn of haar leven te maken met ernstige psychische problemen. Aangezien een persoon gemiddeld vijf tot zeven intieme naasten heeft, zijn heel wat mensen 'naastbetrokkene'. En zeker voor wie samenleeft met een partner, ouder of kind met een psychische kwetsbaarheid kan de impact heel groot zijn. De aandacht van artsen en andere hulpverleners gaat logischerwijze in de eerste plaats naar de patiënt. Familieleden en partners hebben zelf ook vaak de neiging zich weg te cijferen, zegt Griet Frère, ervaringsdeskundige en stafmedewerker vorming bij Similes, familievereniging geestelijke gezondheid. Ter gelegenheid van het vijftigjarig bestaan van Similes schreef ze het boek Het komt voor in de beste families, over samenleven met iemand die psychische problemen heeft. Hoewel het in de eerste plaats bedoeld is voor familieleden en andere naasten van patiënten kan het ook huisartsen helpen om naastbetrokkenen beter te steunen. Het bevat persoonlijke verhalen en ook praktische tips, bijvoorbeeld over hoe je kan communiceren met iemand die een psychische kwetsbaarheid heeft (zie kader). Samenleven met iemand met een psychische kwetsbaarheid wordt al te vaak onderschat. De impact is zeer groot, zegt Griet Frère. "Taken en rollen binnen het gezin kunnen verschuiven, waarbij alle verantwoordelijkheid bij één partner terecht kan komen, die plots alleen instaat voor het huishouden, de financiën en de zorg voor de kinderen. Als het echt om mantelzorgen gaat, kan werken heel moeilijk worden. Of studeren - denk aan opgroeiende of jongvolwassen kinderen die een ouder met psychische problemen veel emotionele ondersteuning bieden, en het huishouden op zich nemen. Door hoog oplopende medische kosten is de kans op financiële problemen reëel. Vaak gaan familieleden in de zorg voor hun geliefde ver over hun grenzen, dikwijls met fysieke of mentale overbelastingsklachten als gevolg." Daarnaast hebben naasten vaak te kampen met gevoelens van machteloosheid, verdriet, schaamte, schuld - ouders zijn bijvoorbeeld geneigd de oorzaak van de psychische problemen van hun kind bij zichzelf zoeken. Ze staan zelf ook voor een verwerkingsproces en moeten een manier zien te vinden om met de situatie te leren leven, zeker bij langdurige of chronische problemen. Uit onderzoek blijkt dat naasten een belangrijke rol kunnen spelen bij het herstel van patiënten met psychische problemen, zegt Griet Frère. "Maar dat kan enkel op voorwaarde dat ze ook goed voor zichzelf zorgen. Het is daarom belangrijk dat huisartsen voldoende oog hebben voor patiënten die samenleven met iemand die psychisch kwetsbaar is, en hen aanzetten tot zelfzorg. Gezond eten en bewegen kunnen helpen om, ook letterlijk, op de been te blijven. Familieleden zijn vaak geneigd zich te isoleren, maar ze zouden moeten proberen om toch ook tijd voor zichzelf op te eisen en te investeren in hobby's of contacten die energie geven." Daarnaast kan het voor naasten ook heel helpend zijn om een uitlaatklep te vinden voor de gevoelens waar ze mee worstelen, door ze bijvoorbeeld neer te schrijven of er met iemand over te praten. Zeker lotgenoten kunnen wat dat betreft een belangrijke rol spelen, en niet enkel een luisterend oor bieden, maar ook praktische tips. Similes organiseert gespreksgroepen voor verschillende doelgroepen: ouders, partners, kinderen ... "Omdat we merkten dat voor sommigen de stap naar zo'n lotgenotengroep nog te groot is, zijn we onlangs gestart met een nieuw initiatief: op de website warmebabbel.be vind je profielen van verschillende luistervrijwilligers - allemaal ervaringsdeskundigen - met wie mensen kunnen mailen, bellen of een afspraak maken voor een één-op-één- gesprek." Behalve lotgenotencontact organiseert Similes ook infoavonden, lezingen en trainingen.