...

In Artsenkrant van 2 september 2021 (nr. 2682) vestigt dr. Michèle Langendries de aandacht (blz. 14) op de problematiek rond 'Long-covid' of het 'Post-covid-syndroom'. Ongeveer een op zeven patiënten, die covid-19- infectie heeft doorgemaakt, blijft gedurende lange tijd klachten houden. De ernst van de doorgemaakte ziekte is niet bepalend voor de mate waarin de gezondheid en het welzijn van de patiënten aangetast blijft. Naast de typische verschijnselen, die eigen zijn aan de virale pneumonie of de behandeling daarvan, zijn het vooral nogal vage algemene bezwaren die invaliderend aanvoelen. Met name blijven de patiënten moe, voelen ze zich uitgeput, hebben ze last van slechte recuperatie na inspanning, klagen ze over concentratie- en geheugenstoornissen, en slaapproblemen. Deze klachten zijn vergelijkbaar met die van patiënten met het Chronisch Vermoeidheid Syndroom (CVS), dat kadert binnen de meer algemene beschrijving als Myalgische Encephalomyelitis (ME). Sinds meerdere jaren onderzoeken en behandelen wij patiënten met ME/CVS, waarbij wij onze therapie steunen op de werkhypothese die is afgebeeld in de figuur [1]. Kort samengevat: iedere min of meer belangrijke verstoring van het fysiek of mentaal evenwicht, door trauma, medisch ingrijpen, infectie of stress van alle aard, kan bij personen met een bepaalde genetische aanleg, opvoeding of persoonlijkheidsstructuur leiden tot een langdurige ontregeling ('disorder') van het immuunsysteem.In het bijzonder kan een versterkte immuunreactie haar doel voorbij schieten door zich niet enkel te richten tegen externe agressoren, maar ook tegen de lichaamseigen systemen (Systemic Immune Disorder, SID). Dit veroorzaakt een aanhoudende inflammatoire reactie, wat - onder andere - tot uiting komt in een verhoogde cytokineconcentratie (zie het artikel van dr. Langendries). Belangrijk is dat deze chronische ontstekingstoestand aanleiding geeft tot oxidatieve overbelasting, epigenetische veranderingen, en verstoring van het celmetabolisme. Hierdoor neemt de activiteit van de mitochondriën af, met verminderde omzetting van glucose in de energiedrager ATP. In het bijzonder is de werking van het pyruvaat-dehydrogenase verlaagd, terwijl ook de transfer afneemt van pyruvaat, dat is ontstaan door glycolyse in het cytoplasma, naar de mitochondriën. Een en ander kan worden gecorrigeerd door gebruik te maken van een natriumdichlooracetaat-bevattend nutricijn, dat de activiteit van het pyruvaat- dehydrogenase verhoogt, en aldus het aeroob metabolisme in de mitochondriën stimuleert. Een gelijkaardig effect wordt bekomen door de intraveneuze toediening een hoge dosis van magnesium, aangevuld met vitaminen, aminozuren en oligo-elementen. Anderzijds verbetert Meldonium (Mildronaat® de transfer van pyruvaat van uit het cytoplasma naar de mitochondriën, waardoor de energieproductie stijgt [2]; een effect dat door sommige sporters wordt misbruikt om hun prestatievermogen te verhogen (doping). De ervaring, die wij hebben opgedaan door de behandeling van ME/CFS-patiënten, hebben wij toegepast bij patiënten met post-covid-syndroom. Het effect van de behandeling van een honderdtal ME/CVS- en post-covid-patiënten is in beide groepen vergelijkbaar, in het bijzonder wat betreft de ernst van de vermoeidheid, gemeten met behulp van de Fatigue Severity Scale. Twee derden van alle patiënten noteren reeds na één maand therapie een zekere - weliswaar zeer wisselende - mate van verbetering van hun fysieke en hun algemene gezondheidstoestand [3]. Deze bemoedigende preliminaire bevindingen verantwoorden verder nauwkeurig klinisch-pragmatisch onderzoek.