...

"Op het eind van de 19e eeuw constateerden de stad Brussel en de lokale Algemene Raad der Godshuizen dat de toenmalige ziekenhuisinfrastructuur in onze hoofdstad, namelijk de Sint-Jans- en Sint-Pietersziekenhuizen, niet meer aangepast was om vooruitgang van de geneeskunde te kunnen volgen," legt Yves Jacqmin, voorzitter van de lokale gidsenorganisatie Laeken Découverte/Laken Onthuld uit. Mede dankzij een legaat van bankier Georges Brugmann, koos men uiteindelijk voor een radicale oplossing: de bouw van een heel nieuw ziekenhuis temidden van het groen van Laken. Als architect voor dit project werd in 1906 Victor Horta aangezocht, die toen al de nodige renommee had verworven als ontwerper van tal van artnouveaupanden in de hoofdstad. Voor Horta was dit project een uitdaging. Hij bezocht tal van ziekenhuizen in Europa alvorens hij zijn plannen voor dit ziekenhuis begon te tekenen. "De medische wereld was toen in de ban van het hygiënisme en de vrees voor epidemieën. Dat reflecteert zich ook in het plan van de site: gelegen tegenover het Heymbosch en rekening houdend met de vigerende westenwind zijn de paviljoenen zodanig geconcipieerd dat de lucht volop kon circuleren en dat patiënten konden 'gelucht' worden - terwijl de paviljoenen voor bijvoorbeeld seksueel overdraagbare ziekten zoals eertijds syfilis helemaal aan de oostzijde van het nieuwe ziekenhuis zijn gebouwd." Tussen 1906 en de effectieve opening van het ziekenhuis in 1923 liggen echter bijna twee decennia. Yves Jacqmin: "Dat heeft deels te maken met het verzet van het medische korps. De artsen waren eertijds niet enthousiast om te verhuizen van de stad naar wat toen nog het platteland was. Dat en uiteraard ook de oorlog hebben Horta verplicht om zijn plannen grondig aan te passen, met minder paviljoenen en bedden."Wie vandaag over de site wandelt, herkent beslist nog elementen die teruggaan tot zijn bouwheer: de afdakjes met ijzerwerk, de keuze voor rode en lichtere baksteen in de gevels (ook in het enige beschermde onderdeel van de site, het mortuarium), opschriften als 'médecine infantile' in het arduin - al hebben de paviljoenen anno 2023 vaak een andere functie gekregen. "De polykliniek, wat wij de kinderfabriek van Laken noemen (de materniteit) of de paviljoenen van de afdeling psychiatrie dateren van na Horta's tijd, dat merk je wel aan de architectuur. Maar het voelt nog steeds als een park," besluit mijn gids. We hoppen terug naar de actualiteit. "Het lijkt alsof er hier maar weinig volk rondloopt. Schijn bedriegt: het gros van het logistieke gebeuren, het vervoer van patiënten of maaltijden, gebeurt ondergronds. Het netwerk aan gangen is drie kilometer lang! En dat gaan we, met behulp van streetartiesten en personeelsleden, in het kader van de feestelijkheden opfleuren met urban art," onthult pr-dame Delphine Jarosinski. Het is trouwens een bewuste keuze om het personeel (de hele cluster van Brugmann, Brien in Schaarbeek en de revalidatieafdeling van het militair ziekenhuis dat 4500 werknemers telt) in de bloemetjes te zetten. "In het auditorium Lambert zetten we onze Brugmanniens centraal. Gedurende heel de zomer zijn in het park pakkende zwart-witfoto's van de Belgische fotograaf Cédric Gerbehaye met in-situ-portretten opgesteld. Dat vullen we aan met een kleine biënnale van kunstwerken, er komt een tijdslijn met de geschiedenis van 100 jaar Brugmann en Bas Smets (bekend als architect van de renovatie van de Notre Dame in Parijs EB) is al een hele reeks speciaal gekozen bomen beginnen planten. Tijdens het opendeurweekend kan je voortdurend met de mensen van Laken Découverte/Laken Onthuld op verkenning in Brugmann." Een van de blikvangers van het eeuwfeest moet, aldus Delphine Jarosinski, een tv-documentaire worden. "Die wordt op 15 juni op de RTBf getoond. Ze vertelt het verhaal van de geschiedenis van de geneeskunde aan de hand van wat de voorbije eeuw in Brugmann is gebeurd. Daarnaast zetten we ook sterk in op een aantal wetenschappelijke conferenties over specialismen waarin ULB en Brugmann aan de wereldtop staan. Denk maar aan nefrologie, cardiologie maar ook zwangerschappen bij tweelingen. We maken ook de balans op van het project om psychiatriepatiënten als therapie Brusselse musea te laten bezoeken."