Dodoens verdient een plaats naast Vesalius

Laten we eerst de betekenis en het belang aftoetsen van Rembert Dodoens bij twee specialisten (1517-1585), met name prof. em. Bob Van Hee, chirurg en specialist in de geschiedenis van de geneeskunde, en Marc Dooms, ziekenhuisapotheker UZ Leuven en specialist in zeldzame ziekten en weesgeneesmiddelen. Allebei zijn de heren het er roerend over eens: 'Dodoens is een van onze coryfeeën: hij verdient een plaats naast Vesalius'.Keizerlijke hofartsDat blijkt al meteen uit zijn levensloop. Rembert Dodoens, beter bekend als Rembertus Dodonaeus, was gedurende 33 jaar stadsgeneesheer van Mechelen, alvorens naar Wenen en nadien naar Praag te trekken waar hij hofarts was van keizer Maximiliaan II. Na zijn terugkeer werd hij professor geneeskunde aan de Leidense universiteit. Hij is ook in Leiden begraven. Dodoens is echter vooral bekend gebleven als plantkundige en auteur van het Cruydt-boeck, dat de basis heeft gelegd van de codificering van de planten zoals die tot de dag van vandaag in zwang is en tot de moderne farmacologie."Waar Vesalius vooral vernieuwend was omwille van zijn anatomisch onderzoek, ligt het belang van Dodoens in de eerste plaats in zijn botanisch onderzoek en het farmacologisch voorschrijfgedrag van artsen", zegt professor Bob Van Hee. "De impact van Vesalius op het medisch denken vanuit een humanistische visie was wellicht groter, maar Dodoens was ongetwijfeld de meest belangrijke van alle botanici. Zijn loopbaan als stadsarts en hofarts en als professor bewijst ook dat hij als geneesheer zeer hoog aangeschreven stond. Hij was alleszins een van onze boeiendste figuren uit de 16de eeuw als wetenschapper en als humanist." Ter herinnering: in het referendum De Grootste Belg aller Tijden eindigde Dodoens op de 62ste plaats, tussen Georges Lemaître en John Cockerill. Vesalius legde beslag op de 6de plaats. Deze laatste had dan ook een uitstekende coach in de persoon van ... Bob Van Hee.Rebel Vesalius - brave Dodoens"Dodoens was tegelijk arts, botanicus, sterrenkundige", vult Marc Dooms aan. "Als wetenschapper was hij multicentrisch en multidisciplinair. Vinden we bij hem niet de kiem van het Europese denken? Zijn Cruydt-boek is vandaag uitgegroeid tot European Farmacopoea die regelgevend is in alle Europese lidstaten. Zijn Observationum Exempla Rara over zeldzame ziekten en hun behandelwijze was ronduit revolutionair en behoort vandaag tot de European Reference Networks. De methode waarmee hij hierbij als wetenschapper te werk ging is nog exact dezelfde als die we vandaag toepassen, hoe hij vertrekkend van een casus via analytisch denken een oplossing voorstelt. Met dezelfde wetenschappelijke accuraatheid onderzocht hij planten die hij zelf ging plukken en liet drogen op hun medicinale kracht. Bovendien was hij een uitstekend geneesheer, die weliswaar een beroep deed op chirurgijns voor een trepanatie of een blaassnijding.""Weet je, ik heb een enorme bewondering voor deze man", gaat Marc Dooms enthousiast verder. "In tegenstelling tot Vesalius voltooide hij zijn studies in Leuven. In navolging van zijn vader, die hem voorging als stadsarts in Mechelen, behoorde hij tot het netwerk van de Habsburgers wat hem naar Wenen en Praag bracht. Desondanks was hij er niet te schoon voor om weer naar Mechelen terug te keren waar in die tijd lepra, pest en zweetziekte heersten. Om ten slotte zijn loopbaan te voltooien als professor geneeskunde aan de universiteit van Leiden, nadat hij in Leuven een professoraat had afgewezen? Zou hij zich tot het protestantisme bekeerd hebben? Iets in mij zegt van wel. ""Ik zie het zo dat Vesalius meer een rebel was", zo besluit Marc Dooms. "Ach zo, ik mag geen lijk opensnijden, ik ga dat toch doen. Hij had een over-mijn-lijk mentaliteit. Dodoens was allicht wat braver, voorzichtiger, maar zijn betekenis voor de farmacologie schat ik even hoog in als Vesalius' betekenis voor de anatomie."Hoogtepunt van de viering van Dodoens 500ste geboortedag wordt een tweedaags congres (10 en 11 juni) in het Lamot Centrum, Mechelen. Info en inschrijvingen: Guy De Munck: gdm@kava.be - www.kringbenelux.euIn de serie Cahiers. Geschiedenis van de Geneeskunde wordt een boek uitgebracht met essays over Rembert Dodoens.