...
Soms brachten consultaties mijn patiënten en mij veel voldoening, dan weer konden consultaties behoorlijk mislopen en eindigen in wederzijds onbegrip, vertelt dr. Luc Peetermans uit Mol. "Ik had de neiging om patiënten op te delen in 'aangename', 'moeilijke' en 'rampen'." Op een seminarie over Geweld loze Communicatie komt de huisarts tot het inzicht dat hij wel zelf een belangrijke rol speelt in hoe zijn consultaties verlopen. "Geweldloze of verbindende communicatie is een manier van communiceren die, zoals de term aangeeft, tot doel heeft conflicten te vermijden, maar integendeel verbinding te behouden of tot stand te brengen", legt Heidi Stinissen uit, trainer in Geweldloze Communicatie bij BlaBla. "Het hart van Geweldloze Communicatie gaat om het bewust zijn van de behoeften in ons leven. Behoeften zijn universeel - we hebben allemaal dezelfde behoeften zoals bijvoorbeeld water, voedsel maar ook liefde, erkenning, autonomie, creativiteit, ontwikkeling, enzovoort. Je kan behoeften zien als innerlijke energie die ons op elk moment tot handelen beweegt, al dan niet bewust." (Lees verder onder de foto.)"Door Geweldloze Communicatie te integreren in het dagelijkse leven, leren we onze vaardigheid te vergroten om onze eigen behoeften te herkennen en uit te drukken, evenals om af te stemmen op de behoeften van anderen. In dit veld van behoeften, kan er wederzijdse erkenning en begrip komen en kan er respectvolle dialoog en samenwerking ontstaan." Concreet is Geweldloze Communicatie geen techniek die je letterlijk 'moet' toepassen, maar het geeft je wel een aantal inzichten en handvatten die kunnen helpen bij bijvoorbeeld moeilijke gesprekken of consultaties, en evaluaties of feedbackgesprekken. Tevens kan het je helpen om jezelf en anderen beter te begrijpen, de vaardigheid te ontwikkelen om conflicten te hanteren, ... "Kortom", zegt Heidi Stinissen, "het doel is niet om iets 'juist' te doen, maar wel om gelukkiger te worden en meer verbinding te creëren met jezelf en met je omgeving." Een eerste element in het model in het geweldloze communicatieproces, is de waarneming. Heidi Stinissen: "Dat houdt in dat we een onderscheid maken tussen waarnemingen enerzijds, en oordelen en interpretaties anderzijds. Waarnemen betekent dat we feiten, met andere woorden datgene wat we zien/horen/proeven, beschrijven - en louter en alleen dat. Als we namelijk in een gesprek datgene wat echt gebeurt, vermengen met hoe we daarop reageren, kan dat gemakkelijk tot misverstanden leiden. De andere persoon kan daardoor getriggerd worden en in de verdediging schieten of in de aanval gaan." Een voorbeeld van een interpretatie is, 'patiënt x klaagt veel'. De waarneming is: 'patiënt x zei dat hij lang heeft moeten wachten". Je bewust zijn van je gevoelens en hun rol in communicatie begrijpen, vormt een tweede element in het proces van Geweldloze Communicatie. "Gevoelens zijn signalen die vragen om je te focussen op een behoefte die je aandacht vraagt. Als we ons rustig, blij of trots voelen, is dat misschien een teken dat we bijvoorbeeld een keuze die we maakten, willen vieren, met andere woorden de behoefde aan zelfwaardering is ingevuld. Gevoelens als angst, teleurstelling en frustratie kunnen dan weer een signaal zijn dat behoeften zoals veiligheid, resultaat, verbinding aandacht vragen", licht Heidi Stinissen toe. Een derde basiselement brengt ons tot het formuleren van de behoefte, die eerder in deze tekst al aan bod kwam. "Het is door de verschillende manieren waarop we proberen onze behoeften te vervullen dat we in conflict kunnen geraken. Spreken we in termen van onze behoeften, dan komt er wellicht begrip." Opdat deze behoeften vervuld geraken, moeten we weten welke concrete handelingen we moeten ondernemen. Heidi Stinissen: "Het is dus van wezenlijk belang dat we heldere verzoeken - basiselement vier - kunnen formuleren. Zonder deze helderheid, laten we het aan anderen over om in te vullen wat we nodig hebben. Twee verzoeken die in een gesprek kunnen bijdragen aan verbinding, zijn bijvoorbeeld om de andere persoon uit te nodigen om te reageren op wat je gezegd hebt, of hem/haar te vragen om te zeggen hoe zij je boodschap begrepen hebben." "Het was erg verhelderend om orde te scheppen in de wereld van waarnemingen, oordelen, behoeften en emoties", getuigt dokter Peetermans. "Voortaan had ik tijdens consultaties 'tools' in handen, ze verliepen een stuk efficiënter als ik aandacht had voor de behoeften en noden van mijn patiënten. Moeilijke patiënten bleken plots gewone mensen te zijn die het moeilijk hadden. Daarnaast kreeg ik ook oog voor mijn eigen behoeften. Ik zag dit niet als zelfzuchtig, maar merkte integendeel dat het mijn arbeidsvreugde deed toenemen."