Telefonische triage in huisartsenwachtpost mogelijk onveilig voor de patiënt

OnduidelijkheidIn landen met een sterkte organisatie van de eerste lijn - zoals Nederland of Denemarken - is telefonische triage door speciaal opgeleide praktijkondersteuners al lang ingeburgerd. In ons land gebeurt het op informele wijze, door de onthaalmedewerkers van de huisartsenwachtpost."Er heerste tot nu toe heel wat onduidelijkheid over de kwaliteit van die triage. Om dat te meten, hebben de secretaresses van de wachtpost Brugge voor alle oproepen in 2010 een aanmeldingsklacht genoteerd en die een bepaalde urgentiegraad toegekend op basis van een schaal gebaseerd op de Nederlandse Triage Standaard", vertellen dokter Van Bergen en promotor dokter Hilde Philips van de groep huisartsgeneeskunde aan de Universiteit Antwerpen, die toonaangevend is op het vlak van onderzoek naar out of hours care.Over- en ondertriage"Die graad varieerde van U1 (levensbedreigend) tot U5 (een klacht die kon wachten tot na de wachtdienst). Geen van de medewerkers had een (para)medische opleiding achter de rug. Hun bevindingen werden getoetst aan het oordeel van de huisartsen van wacht. Die kenden telkens na het patiëntencontact een urgentiegraad toe op dezelfde schaal. De huisartsenwachtpost van Brugge biedt een goed representatief beeld van hoe het er ook in andere wachtposten aan toe gaat."Van de 5.216 telefonische oproepen die door de onthaalmedewerkers werden geregistreerd, werden er ruim driekwart (77%) correct ingeschat. Ongeveer één op de tien klachten werd ondergetrieerd, en 13% werd overgetrieerd. "Dat lijkt op het eerste gezicht niet slecht, maar het is eigenlijk onvoldoende. Ter vergelijking: in landen met opgeleide triagisten zoals Nederland, behalen ze scores van minimaal 90% correcte inschatting. Bij klachten met een lagere urgentiegraad liggen de scores zelfs nog hoger." Potentieel onveiligWat opvalt in dit onderzoek, is dat vooral de klachten die veelvuldig in de huisartsenpraktijken aan bod komen, ook het meest correct werden ingeschat door de telefonisten. "Daartoe behoorden aanmeldingsklachten zoals tandpijn (95%), jeuk (90%), oorpijn (88%), oogproblemen (85%) en diarree (84%)."Patiënten die belden met klachten over pijn in de borst, kortademigheid, snijwonden, onwel gevoel en syncope werden het vaakst ondergetrieerd. Dit zijn dus potentieel onveilige contacten. Dit type klachten komt minder frequent aan bod in de wachtpost. Onthaalmedewerkers hebben er dan ook minder ervaringen mee."Symptomen zoals pijn op de borst en kortademigheid zijn ook voor artsen het moeilijkste om in te schatten. Dat is eerder al aangetoond in buitenlands onderzoek. Deze symptomen kunnen immers wijzen op een waaier aan klinische problemen, die variëren van levensbedreigend tot niet dringend. De klachten kunnen onder meer het gevolg zijn van hartfalen, longembolie, een astma-aanval, spierpeesproblemen tot een acuut hartinfarct. In de praktijk zijn er geen gevaarlijke situaties geweest omdat er steeds back-up voorzien was door de huisarts van wacht. Onthaalmedewerkers beschikken in ons land ook niet over de bevoegdheid om de patiënt te adviseren met zijn klacht te wachten tot de kantooruren. Daar is geen wettelijk kader voor en de kans is miniem dat de overheid dat in ons land snel zal doorvoeren", zeggen de onderzoekers. Attesten en coAan de andere kant van het spectrum stelden de onderzoekers vast dat ongeveer één op de tien telefonische aanmeldingen door de secretaresses werd overgetrieerd. Ze werden dus urgenter beoordeeld dan ze achteraf bekeken waren."In dit geval ging het vooral om administratieve vragen, zoals het verzoek om een voorschrift, een medisch sportattest, een ziektebriefje voor een werkgever. In de meeste gevallen zijn dit zaken die niet meteen tot het takenpakket van de wachtpost behoren maar die kunnen uitgesteld worden tot de gewone praktijkuren. De hoge mate van overtriage van deze problemen kan wel bijdragen tot inefficiënt gebruik van de beschikbare middelen. Op dit terrein is behoorlijk wat winst te boeken, als de druk op de huisartsenwachtposten de komende jaren nog toeneemt."Telefonische triage op komstDe onderzoekers benadrukken dat de onthaalmedewerkers in de wachtposten vandaag al erg goed werk leveren. Huisarts Philip Vandevelde van de Brugse huisartsenkring: "Maar de studie toont aan dat er behoefte is aan een opleiding voor praktijkondersteunend personeel, met daarin speciale aandacht voor de telefonische triage. Zo'n opleiding wordt best op hogeschoolniveau georganiseerd, in combinatie met een stage op een huisartsenwachtpost."In ons land zal waarschijnlijk op termijn een systeem van telefonische triage worden ingevoerd. Deze studie kaderde trouwens in een overheidsproject dat de mogelijke implementatie van formele telefonische triage onderzoekt. "Ons huidig wachtpostenmodel is gemodelleerd naar het Nederlandse voorbeeld. Alleen ontbreekt vandaag nog de professionele omkadering voor de triage. Naast opleidingen en een permanente evaluatie is er nood aan speciale protocollen voor telefonische triage. Die zijn intussen uitgewerkt en wetenschappelijk goedgekeurd. Van zodra ze ook wettelijk omkaderd worden, verwachten we dat ze ook in ons land zullen toegepast worden bij de triage", zeggen de dokters Vandevelde, Van Bergen en Philips.Kari Van Hoorick