Een open blik, wat is dat eigenlijk? Wat betekent dat? Wat houdt het in? Wat willen we ermee bereiken? Welk doel hebben we ermee voor ogen? Hebben we er überhaupt voordeel bij een open blik te hanteren, of houden we onze blik liever gericht op het vertrouwde, op dat wat we kennen, weten en voelen, op dat waarmee we opgegroeid zijn?

Blijven we onszelf wentelen in de platgetreden denkkaders, of zijn we bereid die voor een stuk overboord te kieperen, en met een open blik datgene te aanschouwen wat niet evident lijkt of is, onszelf open te stellen voor denkpistes, manieren van leven die niet overeenstemmen met hoe wij opgegroeid zijn?

De zuilen hebben ervoor gezorgd dat veel mensen, al dan niet onbewust, blijven hangen in een voor hen vertrouwde wereld. Sociale contacten, vrije tijd, het dagelijkse leven, het speelde zich allemaal af binnen een min of meer vast stramien waar weinig of geen vragen bij gesteld werden. Met de afbrokkeling van die, wat ik gemakshalve, veilige leefruimtes zou willen noemen, is de wereld letterlijk en figuurlijk opengegaan.

De uitspraak 'vroeger was het dorp de wereld, nu is de wereld ons dorp geworden...' lijkt een boutade, die ogenschijnlijk correct illustreert hoe de plaats van de mens op het wereldtoneel is veranderd de voorbije decennia. Maar klopt ze wel? Is het wel zo dat de wereld aan onze voeten ligt, dat we kunnen doen en laten wat we willen, dat we kunnen gaan en staan waar we willen, dat we onze planeet ten dienste van ons kunnen stellen zoals we dat zelf voor ogen hebben?

Of zijn er hindernissen op ons pad, die ons beletten onze vrijheid te beleven zoals we die zelf in gedachten hebben? Heeft die ontzuiling werkelijk geleid tot het zich lostrekken uit de vertrouwde ideologie? Als je het wereldtoneel de dag van vandaag overschouwt, zou je geneigd zijn om daar bevestigend op te antwoorden. Achter de façade echter, zie je toch veel elementen die deze denkpiste niet onderschrijven.

Het lijkt erop alsof we op sociale media alleen maar een bevestiging willen voor onze vertrouwde manier van leven

Sociale media in de brede zin van het woord zouden onze blik op de wereld zogezegd verruimen, meer openstellen. Maar het lijkt erop alsof we in die media alleen maar een bevestiging willen voor onze vertrouwde manier van leven. Eerder dan een verbreding van ons gezichtsveld, zien we een vernauwing van het blikveld optreden.

Veel mensen kruipen in de loopgraven, van zodra ze geconfronteerd worden met meningen of opvattingen die niet stroken met hun ingeslepen denktrands. Waar sociale media een ontmoetingsplaats zouden kunnen zijn voor divergerende standpunten, is het verworden tot een speelveld van het eigen grote gelijk. Tegengestelde visies worden opgepookt, uitvergroot tot proporties die niks meer met de bestaande realiteit vandoen hebben.

Smartphones zetten de deur open voor een 'alternatief' leven, naast de bestaande reële wereld. Het lijkt er soms op dat het leven van mensen zich het ene moment los van de realiteit afspeelt, digitaal, in de cloud als het ware, en het andere moment, wanneer de smartphone eventjes is gaan slapen, het individu wakker wordt in 'the real world'.

Om dit fenomeen van twee werelden te illustreren de volgende anekdote: enkele dagen geleden was ik op een pianorecital van de befaamde Poolse pianovirtuoos Zimerman in De Singel. Hij speelde stukken van Bach, Brahms, en na de pauze, Chopin. Op het einde van het eerste deel, net voor de pauze, vroeg hij even het woord. Wat hij daar zei, illustreert wat ik hierboven probeer duidelijk te maken: hij maakte zijn beklag over het feit dat veel mensen in de zaal blijkbaar meer aandacht hadden voor hun smartphone, dan voor de wonderbaarlijke klanken van de verfrissende muziek. Hij hield, met andere woorden, een pleidooi voor een 'open blik'.

Jezelf laten betoveren door de wondere wereld rondom ons heen. In plaats van gefocust zitten in de kunstmatige wereld van het scherm van de smartphone, je zintuigen gebruiken waarvoor ze bedoeld zijn: observeren, luisteren, waarnemen, de schoonheid rondom in jezelf laten doordringen.

De pianist liet zelfs uitschijnen dat het eigenlijk een contradictie is dat mensen naar een concert gaan met hun smartphone. Naar een voorstelling kom je, mag ik hopen, om ernaar te luisteren, niet om de zoveelste tweet te beantwoorden op whatsapp, of een selfie nemen met je vrienden om die dan instant op Instagram te kunnen posten. Zulke activiteiten kun je evengoed in je bed doen, of op het wc, maar niet in een concertzaal.

Of een open blik ons verder vooruithelpt dan in onze eigen vertrouwde schelp blijven, moet dus genuanceerd worden benaderd. Als die open blik leidt tot een zich openstellen voor de niet-vertrouwde wereld, dan is dit een gunstig gegeven. Een onderzoekende, nieuwsgierige geest die het gevolg is van die open blik, kan het individu alleen maar ten goede komen.

Als die open blik echter betekent dat we in onze digitale wereld kruipen, of dat we, waar we ons in de wereld ook bevinden, onze eigen leven blijven leven zonder oog te hebben voor de cultuur, taal en gebruiken waar we op dat moment vertoeven... Wel, dan kunnen we ons evengoed de verplaatsing besparen, en in onze veilige leefruimte ons leventje leiden zoals we dat altijd al hebben gedaan.

Een open blik, wat is dat eigenlijk? Wat betekent dat? Wat houdt het in? Wat willen we ermee bereiken? Welk doel hebben we ermee voor ogen? Hebben we er überhaupt voordeel bij een open blik te hanteren, of houden we onze blik liever gericht op het vertrouwde, op dat wat we kennen, weten en voelen, op dat waarmee we opgegroeid zijn? Blijven we onszelf wentelen in de platgetreden denkkaders, of zijn we bereid die voor een stuk overboord te kieperen, en met een open blik datgene te aanschouwen wat niet evident lijkt of is, onszelf open te stellen voor denkpistes, manieren van leven die niet overeenstemmen met hoe wij opgegroeid zijn?De zuilen hebben ervoor gezorgd dat veel mensen, al dan niet onbewust, blijven hangen in een voor hen vertrouwde wereld. Sociale contacten, vrije tijd, het dagelijkse leven, het speelde zich allemaal af binnen een min of meer vast stramien waar weinig of geen vragen bij gesteld werden. Met de afbrokkeling van die, wat ik gemakshalve, veilige leefruimtes zou willen noemen, is de wereld letterlijk en figuurlijk opengegaan.De uitspraak 'vroeger was het dorp de wereld, nu is de wereld ons dorp geworden...' lijkt een boutade, die ogenschijnlijk correct illustreert hoe de plaats van de mens op het wereldtoneel is veranderd de voorbije decennia. Maar klopt ze wel? Is het wel zo dat de wereld aan onze voeten ligt, dat we kunnen doen en laten wat we willen, dat we kunnen gaan en staan waar we willen, dat we onze planeet ten dienste van ons kunnen stellen zoals we dat zelf voor ogen hebben?Of zijn er hindernissen op ons pad, die ons beletten onze vrijheid te beleven zoals we die zelf in gedachten hebben? Heeft die ontzuiling werkelijk geleid tot het zich lostrekken uit de vertrouwde ideologie? Als je het wereldtoneel de dag van vandaag overschouwt, zou je geneigd zijn om daar bevestigend op te antwoorden. Achter de façade echter, zie je toch veel elementen die deze denkpiste niet onderschrijven. Sociale media in de brede zin van het woord zouden onze blik op de wereld zogezegd verruimen, meer openstellen. Maar het lijkt erop alsof we in die media alleen maar een bevestiging willen voor onze vertrouwde manier van leven. Eerder dan een verbreding van ons gezichtsveld, zien we een vernauwing van het blikveld optreden. Veel mensen kruipen in de loopgraven, van zodra ze geconfronteerd worden met meningen of opvattingen die niet stroken met hun ingeslepen denktrands. Waar sociale media een ontmoetingsplaats zouden kunnen zijn voor divergerende standpunten, is het verworden tot een speelveld van het eigen grote gelijk. Tegengestelde visies worden opgepookt, uitvergroot tot proporties die niks meer met de bestaande realiteit vandoen hebben. Smartphones zetten de deur open voor een 'alternatief' leven, naast de bestaande reële wereld. Het lijkt er soms op dat het leven van mensen zich het ene moment los van de realiteit afspeelt, digitaal, in de cloud als het ware, en het andere moment, wanneer de smartphone eventjes is gaan slapen, het individu wakker wordt in 'the real world'. Om dit fenomeen van twee werelden te illustreren de volgende anekdote: enkele dagen geleden was ik op een pianorecital van de befaamde Poolse pianovirtuoos Zimerman in De Singel. Hij speelde stukken van Bach, Brahms, en na de pauze, Chopin. Op het einde van het eerste deel, net voor de pauze, vroeg hij even het woord. Wat hij daar zei, illustreert wat ik hierboven probeer duidelijk te maken: hij maakte zijn beklag over het feit dat veel mensen in de zaal blijkbaar meer aandacht hadden voor hun smartphone, dan voor de wonderbaarlijke klanken van de verfrissende muziek. Hij hield, met andere woorden, een pleidooi voor een 'open blik'. Jezelf laten betoveren door de wondere wereld rondom ons heen. In plaats van gefocust zitten in de kunstmatige wereld van het scherm van de smartphone, je zintuigen gebruiken waarvoor ze bedoeld zijn: observeren, luisteren, waarnemen, de schoonheid rondom in jezelf laten doordringen.De pianist liet zelfs uitschijnen dat het eigenlijk een contradictie is dat mensen naar een concert gaan met hun smartphone. Naar een voorstelling kom je, mag ik hopen, om ernaar te luisteren, niet om de zoveelste tweet te beantwoorden op whatsapp, of een selfie nemen met je vrienden om die dan instant op Instagram te kunnen posten. Zulke activiteiten kun je evengoed in je bed doen, of op het wc, maar niet in een concertzaal.Of een open blik ons verder vooruithelpt dan in onze eigen vertrouwde schelp blijven, moet dus genuanceerd worden benaderd. Als die open blik leidt tot een zich openstellen voor de niet-vertrouwde wereld, dan is dit een gunstig gegeven. Een onderzoekende, nieuwsgierige geest die het gevolg is van die open blik, kan het individu alleen maar ten goede komen.Als die open blik echter betekent dat we in onze digitale wereld kruipen, of dat we, waar we ons in de wereld ook bevinden, onze eigen leven blijven leven zonder oog te hebben voor de cultuur, taal en gebruiken waar we op dat moment vertoeven... Wel, dan kunnen we ons evengoed de verplaatsing besparen, en in onze veilige leefruimte ons leventje leiden zoals we dat altijd al hebben gedaan.