'Het zijn tijden van grote kwesties!'

Met 200 artsen zijn ze, de artsen van de Belgische Artsenvereniging Sint-Lucas. Henri Marechal (59), huisarts in Anderlecht, is daar een van. Vincent Kemme (61) is bioloog en hoofdredacteur van Acta Medica Catholica, het ledenblad van de vereniging. Het blad heeft dan wel een bescheiden oplage, toch is het belangrijk om 'reflectie' te bieden, klinkt het. "Het zijn tijden van grote kwesties", verduidelijkt Vincent Kemme. Hij verwijst onder andere naar de euthanasieproblematiek. Samen met dr. Marechal wil hij ons graag te woord staan. "We zijn niet krampachtig of protectionistisch. We willen met iedereen het gesprek aangaan."Dokter Marechal, u bent huisarts. Zijn patiënten doorgaans op de hoogte van uw geloofsovertuiging? Meer zelfs, is dat voor sommige patiënten een reden om u als arts te kiezen?HM: (glimlacht) Nee, hoor. Waarom zouden ze? De meeste van mijn patiënten zijn trouwens moslim. Ik heb er geen problemen mee dat patiënten anders denken dan ik. Ik leg ze niets op. Maar als een patiënt mijn mening vraagt, geef ik die, en leg ik ook uit waarom ik zo denk. Een aantal jaren geleden was er zo een patiënt die ergens had gelezen dat je een wilsverklaring euthanasie kon opstellen. Ik kende hem op dat moment al 15 jaar en hij vroeg me hoe ik daar tegenover stond. Ik heb hem eerlijk verteld dat ik dat zelf nooit zou doen. We hebben daar destijds lang over gepraat. Uiteindelijk heeft hij besloten die wilsverklaring niet op te stellen. Nu, zes jaar later, is hij nog steeds mijn patiënt. Dat gesprek heeft onze arts-patiëntrelatie dus niet verstoord. Integendeel, patiënten appreciëren het als je eerlijk bent met hen: ze willen weten wie je bent als arts, waar je voor staat, hoe je gaat handelen.Zou u een patiënt helpen de weg te vinden naar informatie en documentatie omtrent euthanasie?HM: Nee, dat zou hypocriet zijn. Ik wil het niet doen dus ik laat het aan iemand anders over. Ik zal de patiënt niet beletten om te doen wat hij wil, maar het is zijn beslissing, zijn verantwoordelijkheid - niet de mijne.Hoe ver ga je als arts in het proberen te verlengen van het leven van een patiënt?HM: Ik zal u een voorbeeld geven. Niet zo lang geleden had ik een patiënt die hersteld was van longkanker. Zes maanden later was het opnieuw van dat, maar deze keer luidde de diagnose darmkanker. "Dokter", zei hij, "ik ben een goede patiënt geweest. Ik heb geluisterd en mij laten behandelen. Maar nu is het op, niemand raakt mij nog aan." Ik vroeg hem of hij wel goed besefte dat de darmkanker hem zou doden - niet onmiddellijk, maar toch op termijn. Jazeker, dat wist hij, maar hij had een mooi leven achter de rug en had vrede met zijn beslissing. "We doen gewoon verder zoals voorheen", droeg hij me op, "u komt mij elke maand bezoeken, en ik geniet van de tijd die mij nog rest." Heel erg moedig, vond ik dat. Wie ben ik dan om te zeggen hoe hij moet handelen?Zijn er artsen binnen de vereniging die wel euthanasie zouden uitvoeren als een patiënt hierom vraagt?HM: Dat denk ik niet. Ik vermoed dat zij die wel euthanasie willen uitvoeren, zich niet in onze vereniging terugvinden.VK: De pil, contraceptie in het algemeen, ligt moeilijker dan euthanasie. Jaren geleden is een arts zelfs uit de vereniging gestapt omdat hij vond dat het gedachtegoed van het vorig bestuur te veel richting pro pil ging. Toen hij in de jaren '60 afstudeerde als jonge gynaecoloog, vond hij het fantastisch dat er zoiets als de pil op de markt kwam. Eindelijk is de vrouw bevrijd!, klonk het toen. Maar doorheen zijn carrière is hij steeds meer gaan inzien dat vrouwen, door de pil, juist eerder slavinnen zijn geworden van hun echtgenoot omdat ze zogezegd altijd beschikbaar zijn. Ook op medische gronden was hij van mening veranderd. Ik herinner me nog zo'n discussie waarbij een huisarts het standpunt innam dat je vandaag de dag het beroep van huisarts niet kan uitoefenen zonder hormonale contraceptie voor te schrijven. HM: De komst van de pil heeft ervoor gezorgd dat heel wat katholieke artsen zijn beginnen te worstelen met de vraag: luisteren we naar de tijdsgeest, of naar wat de Kerk zegt? Veel katholieken, niet alleen artsen, worstelen daar vandaag nog mee.Schrijft u de pil voor, dokter Marechal?HM: Ja, eenvoudigweg omdat er in onze huidige samenleving geen alternatief voor is. Of dat is toch de realiteit zoals ze wordt voorgesteld. Maar het mag duidelijk zijn dat dit niet is wat we eigenlijk wensen. De Kerk biedt de uitweg van de natuurlijke methodes. Die worden echter niet vergoed en niet voorgesteld door de centra voor gezinsplanning. Bovendien worden anticonceptiemiddelen vaak ook ingezet voor therapeutische doeleinden - de Kerk heeft dat nooit verboden. Het is dat dubbel gebruik, contraceptief en therapeutisch, dat het voor sommige katholieke artsen zo complex maakt. Je kan niet zeggen: de pil is helemaal goed of helemaal slecht.Uit een recente studie van de Universiteit van Parijs blijkt dat steeds minder jongeren gelovig zijn. Sluiten zich soms ook jonge artsen aan bij jullie vereniging?VK: Het klopt dat ons ledenbestand nog voornamelijk 55-plussers zijn. Onlangs hebben we een colloquium georganiseerd, 'De medicalisering van het vrouwelijk lichaam'. Onder de aanwezigen waren vooral vrouwelijke artsen tussen de 25 en 35 jaar. Dus: de interesse vanuit de jongere generatie is er wel.Wat ongetwijfeld zal meespelen, is dat er bij heel wat jonge vrouwen steeds meer natuurlijke afkeer, die dus zeker niet altijd religieus geïnspireerd is, groeit ten aanzien van hormonale contraceptie. Men hoeft de bijsluiter er maar op na te slaan om te weten dat het niet allemaal rozengeur en maneschijn is.Een van de sprekers op het colloquium, een toxiciloge uit Metz en eerder 'groen' dan 'katholiek', ziet contraceptiva als stoffen die het endocriene systeem verstoren, zoals ethinylestradiol. Vanuit haar standpunt gezien is het gebruik van farmacologische anticonceptie - de pil en 'prikpil' - eigenlijk absurd. Ethinylestradiol is toxicologisch beschouwd een vervuiler van het milieu. Maar dergelijke stoffen hebben ook gezondheidseffecten over de generaties heen. In oktober keurde de Kamer het wetsvoorstel van de meerderheidspartijen goed om abortus uit de strafwet te halen. In de aangepaste wet staat uitdrukkelijk vermeld dat de arts die weigert een abortus uit te voeren, verplicht is door te verwijzen naar een andere arts. Hoe staan jullie hiertegenover?HM: Ik denk dat dat fout is. Wij als christelijke artsen staan een sociale rechtvaardigheid voor die niet 'totalitair' is en ruimte laat voor de menselijke persoon -- zowel de patiënt als de arts. Die laatste moet in vrede met zichzelf, zijn geweten en de samenleving zijn beroep kunnen uitoefenen. Het is niet goed om dergelijke geestelijke beperkingen op te leggen.