Geneesmiddelenuitgaven blijven oplopen, vooral in ziekenhuizen

Geneesmiddelenuitgaven blijven oplopen, vooral in ziekenhuizenDe geneesmiddelenuitgaven in ziekenhuizen zijn op nog geen tien jaar verdubbeld. De uitgaven in de ziekenhuizen hebben die in gewone apotheken ingehaald.Dat blijkt het MORSE-rapport voor 2021, dat het Riziv begin deze maand publiek maakte. In 2021 bedroegen de uitgaven aan medicatie in ziekenhuizen meer dan 3 miljard euro - goed voor 52% van het totale geneesmiddelenbudget. De uitgaven namen tussen 2020 en 2021 in de ziekenhuizen toe met 9,5%. Die bij de gewone apothekers ('open officina') met 4,3%. De uitgaven in de ziekenhuizen nemen dus nog steeds het sterkste toe. Maar de aangroei is wel wat vertraagd. Tussen 2016 en, 2019 schommelde de jaarlijkse aangroei hier rond de 15%. In 2014 bedroegen de geneesmiddelenuitgaven voor ziekenhuizen nog 'maar' 1,45 miljard euro.(Lees verder onder de tabel.)Maar wel ambulante patiëntenDe groei van de medicatieuitgaven in ziekenhuizen doet zich voor bij de ambulante patiënten. De uitgaven voor in het ziekenhuis opgenomen patiënten blijven eigenlijk stabiel - op een flinke dip van 11% in 2020 als gevolg van de coronacrisis na. De uitgaven voor het forfait bij opname daalde dat jaar zelfs met 23% ten opzichte van 2019. Het totale bedrag dat het Riziv opzijzet voor het geneesmiddelenforfait krimpt met de jaren. In 2014-2015 (tweede semester 2014 en eerste semester 2015) bedroeg het nationale budget hiervoor nog 175 miljoen euro. In 2021-2022 was dat nog iets meer dan 150 miljoen.Maar de uitgaven voor ambulante patiënten swingen dus de pan uit. In 2014 ging het nog om iets meer dan een miljard euro in totaal. In 2021 gaat het bijna om 2,7 miljard.Top drie van de geneesmiddelenklassenNiet verrassend is dat het een relatief beperkte groep van geneesmiddelen is die verantwoordelijk is voor deze hoge bedragen. En het gaat dan uiteraard om de nieuwere middelen. Van de in totaal 165 geneesmiddelenklassen die in de ziekenhuizen worden verstrekt zijn er 13 goed voor 80% van de uitgaven.De klasse van monoclonal antibodies en geneesmiddelen met geconjugeerde antistoffen is alleen al goed voor zowat 900 miljoen euro. De klasse van immunosupressiva voor 430 miljoen euro en die van de proteïnekinaseinhibitoren voor 406 miljoen. Vaak gaat het dus om behandeling van kanker - hoewel het een breed gamma van aandoeningen is dat bijvoorbeeld met monoklonale antistoffen wordt behandeld.Bij de apothekerOok in de open officina is er in 2020 en 2021 weer een sterkere groei van de uitgaven merkbaar. In 2020 daalde het aantal behandelde patiënten evenwel met bijna 5% - in 2021 werd dat voor nog niet de helft terug ingehaald.De gemiddelde uitgaven per patiënt gaan dan ook omhoog - met bijna 8% in 2020 en met nog ruim 2% in 2021 wanneer de patiënt die naar de apotheker ging voor zijn voorgeschreven geneesmiddelen er gemiddeld 341 euro liet factureren aan de ziekteverzekering, remgeld niet inbegrepen.Ook in de open officina zijn het vooral de (relatief) nieuwere middelen die voor grotere uitgaven zorgen. Tachtig procent van de uitgaven voor het Riziv gaan naar 24 van de 149 geneesmiddelenklassen die er op voorschrift verstrekt worden. De concentratie binnen enkele klassen is er wel minder uitgesproken dan in ziekenhuizen.Nog een top drieDe immunosuppressiva zijn goed voor de grootste uitgaven: 464 miljoen euro. Humira® nam hier tot enkele jaren geleden de grootste hap uit het budget maar dat aandeel is een stuk verminderd sinds er biosimilaire versies van adalimumab in ons land op de markt kwamen.Antitrombotische middelen kostten het Riziv 290 miljoen euro in 2021, waarbij de DOACS (directe orale anticoagulantia) vooral verantwoordelijk zijn voor stijgende uitgaven. De glucoseverlagende middelen (zonder insulines en analogen) zijn goed voor 164 miljoen euro - met Forxiga® en Jardiance® (SGLT2-remmers) en Ozempic® - het incretinemimeticum waarvan het gebruik fors de hoogte is ingegaan.Managed entryVeel van die nieuwe middelen krijgen toegang tot onze markt via speciale contracten met de bedrijven - de zogenaamde artikel 81/111-overeenkomsten. 54,5% van de medicatieuitgaven in ziekenhuizen gaan naar dit soort 'contractgeneesmiddelen'. In de gewone apotheken gaat 13% van de uitgaven naar contractgeneesmiddelen.Van deze contractmiddelen krijgt het Riziv weliswaar een deel terugbetaald van de bedrijven, als onderdeel van de geheime afspraken die in het contract vervat zitten. Omdat dit vertrouwelijke informatie is kan het Riziv de terugbetaalde bedragen niet aftrekken van de genoemde bedragen. Dat maakt dus wel dat deze bedragen soms te hoog zijn ingeschat.Om een idee te geven van de omvang: het Riziv gaf in 2021 in totaal bijna 6 miljard euro uit aan geneesmiddelen. Maar In 2021 recupereerde het dankzij de geheime contracten wel ruim een miljard euro binnen dat budget van 6 miljard.Aan de andere kant, in de hier genoemde bedragen is het remgeld - het bedrag dat de patiënt er zelf nog bovenop legt - niet meegerekend.