Euthanasie bij dementie: het dilemma van de arts

In de Belgische euthanasiewet uit 2002 staat dat een voorafgaande wilsverklaring enkel geldig is bij onomkeerbare coma. Wat demente patiënten betreft, staat Nederland een stap verder: er is een apart wetsartikel dat een wilsverklaring over euthanasie bij dementie gelijkwaardig stelt aan een mondeling verzoek. Laten we daarom eens even over de grens kijken.BevestigenDe Koninklijke Nederlandse Maatschappij voor Geneeskunde (KNMG) nam deze maand een opgemerkt standpunt over dat nieuwe wetsartikel in. Het komt erop neer dat euthanasie alleen verantwoord is als een patiënt de wens om dood te gaan, kan bevestigen. Een schriftelijke wilsverklaring is niet voldoende, luidt het.Met dat nieuwe standpunt kwam de KNMG al in botsing met voormalig minister van Volksgezondheid Els Borst. En ook huidig minister Edith Schippers liet al haar teleurstelling blijken. Het is nu juist "de bedoeling van de wetgever geweest om ook mensen met dementie een waardig levenseinde te geven", zeggen ze. Volgens de artsenfederatie is het cruciaal dat een patiënt op het moment van de daadwerkelijke uitvoering de wens om te sterven in woord of gebaar duidelijk kan maken. Alleen dan is euthanasie professioneel te verantwoorden, luidt het. "Euthanasie uitvoeren bij iemand die daar zelf niet meer om vraagt, kan niet van een arts verwacht worden."Bij mensen met gevorderde dementie is het moeilijk vast te stellen of de wilsverklaring nog steeds actueel is, argumenteert de KNMG. "De medisch-professionele norm is op dit punt strenger dan de wet. Wanneer de dementie te ver is gevorderd, en de doodswens niet meer kan worden geuit, kunnen artsen uitsluitend op grond van een wilsverklaring geen euthanasie uitvoeren."Twee dilemma'sRutger Jan van der Gaag, voorzitter van de KNMG, noemt dat "de tragiek van euthanasie bij dementie: het is te vroeg of te laat." Voor dat tragische dilemma is er geen eenvoudige oplossing, schreef hij in de Volkskrant.Er is het dilemma van de patiënt die zijn verzoek tot euthanasie aan de orde moet stellen bij het begin van zijn dementie. Later in het proces van de dementie komt het dilemma eerder bij de arts te liggen. De patiënt die voor hem staat, is mogelijk een 'andere persoon' geworden en herinnert zich niet eens dat hij ooit een schriftelijke doodswens heeft geuit. Als het van de KNMG afhangt, kan dan van euthanasie geen sprake meer zijn.Het zijn dilemma's die ongetwijfeld ook in het Belgische euthanasiedebat op tafel komen.