...

Voor het eerst in de Benelux vond een longtransplantatie plaats bij een patiënt die voor covid-19 op intensieve zorg in behandeling was. De toestemming hiervoor kwam van de familie, want de patiënt zelf was in coma. De ingreep verliep naar wens en de patiënt maakt het goed. Hij heeft intussen het ziekenhuis verlaten. Een week later werden nieuwe longen getransplanteerd bij een tweede patiënt die op intensieve zorg lag. Beschikken we hier over een krachtig wapen in de strijd tegen de sterfte bij covid-19? Helaas niet, ondanks de competentie van het chirurgisch topteam dat beide ingrepen tot een goed einde bracht.Ten eerste zijn donoren schaars. Dat komt enerzijds omdat longen kwetsbare organen zijn. Ze raken snel beschadigd, zelfs bij mensen die een 'normaal' leven hebben, onder andere door roken. Anderzijds daalt het aantal jongere mensen dat hersendood op de spoeddienst aankomt, omdat het verkeer steeds veiliger wordt - op zich goed nieuws. Daarnaast toont de literatuur aan dat niet-geplande longtransplantaties minder goede eindresultaten opleveren. "Daarom zal het UZ Leuven dit soort transplantaties slechts uitzonderlijk kunnen uitvoeren", meldt de directie van 's lands grootste ziekenhuis. "Al tijdens de eerste golf werden we geconfronteerd met - meestal comateuze - patiënten die na verschillende weken op intensieve zorg nog altijd in levensgevaar waren, zonder enig vooruitzicht op beterschap", zegt prof. Geert Verleden (diensthoofd longziekten en medisch verantwoordelijke voor longtransplantaties, UZ Leuven). "Maar bij longtransplantatie in een acute setting kan men heel wat kanttekeningen plaatsen. Transplantatiecentra aanvaarden normaal gezien alleen patiënten die zorgvuldig geselecteerd werden. Als men een patiënt nieuwe longen geeft zonder voorafgaande screening, dan heeft men minder kans op succes dan wanneer men nauwgezet programmeert. Bovendien is het vanuit ethisch standpunt moeilijk om waardevolle en zeldzame organen te geven aan een patiënt die dan toch al in kritieke toestand is, terwijl andere patiënten die de screening doorlopen hebben soms maanden of jaren wachten om nieuwe longen te krijgen." Die patiënten lopen overigens het risico te sterven vóór het zover is. Intussen worden wereldwijd de resultaten van succesvolle longtransplantaties bij covid-19-patiënten in de wetenschappelijke literatuur gepubliceerd, onder andere vanuit China. Daarom heeft het UZ Leuven criteria geformuleerd. "In ieder geval wordt longtransplantatie alleen overwogen bij patiënten die nog altijd in levensgevaar verkeren nadat ze minstens vier weken beademd zijn op intensieve zorg", kadert prof. Verleden. "Hoe jonger de patiënt, hoe meer kans hij heeft om voor nieuwe longen in aanmerking te komen. De patiënt moet voordien in goede gezondheid verkeerd hebben, het liefst geen roker zijn en geen overgewicht vertonen. Bovendien moet hij covid-negatief blijken, met andere woorden, niet meer besmettelijk zijn. Daarnaast moet hij aan de eisen van de internationale samenwerkingsstructuur Eurotransplant beantwoorden." "Iemand die in coma op de dienst intensieve zorg behandeld werd voor covid-19, moet in ieder geval maandenlang revalideren. We weten niet hoe de patiënt uit zijn coma zal komen. Daarom is ook een neurologisch onderzoek belangrijk." Dringende longtransplantaties bij patiënten met covid-19 moeten beperkt blijven tot minder dan 5% van het totale aantal longtransplantaties. De overleving na één jaar bedraagt normaal gezien 90%. Maar voor dringende longtransplantaties toegepast bij covid-19-patiënten kan dat mogelijk slechts 50% bedragen.