DoxyVAC: het is nu definitief: geen hoop op een vaccin tegen gonorroe

Een jaar geleden hebben de tussentijdse resultaten van de DoxyVAC-studie de hoop gewekt dat het mogelijk moet zijn de incidentie van de belangrijkste drie bacteriële seksueel overdraagbare infecties bij homo- en biseksuele mannen sterk te verlagen met een combinatie van doxyPEP en een kandidaat-vaccin tegen gonorroe. Prof. Jean-Michel Molina (Hôpital St Louis, Parijs) heeft nu de eindresultaten gepresenteerd. Zowel DoxyPEP als het vaccin blijkt minder effectief te zijn tegen gonorroe. Het nut van die preventieve middelen tegen gonorroe is dus beperkt.

...

DoxyVAC: heeft de toevoeging van een meningokokkenvaccin zin? De DoxyVAC-studie is uitgevoerd bij overwegend homo- en biseksuele mannen met vooral de Franse nationaliteit van gemiddeld 40 jaar die al een PrEP gebruikten (sinds gemiddeld bijna drie jaar). Tijdens het jaar voor inclusie in de studie was de frequentie van seksueel overdraagbare infecties in die populatie hoog: 68% had gonorroe gehad, 49% een Chlamydia-infectie en 21% syfilis. De gerandomiseerde fase van de DoxyVAC-studie is begin september 2022 stopgezet na de presentatie van de resultaten van de DoxyPEP-studie. In die Amerikaanse studie bedroeg de werkzaamheid van PEP met doxycycline tegen de drie seksueel overdraagbare infecties (Chlamydia, syfilis en gonorroe) 66%. Vaak wordt dat cijfer als dusdanig aangehaald om de werkzaamheid van doxyPEP te beschrijven, maar dat is niet correct. De werkzaamheid ervan tegen Chlamydia-infectie en syfilis bij seronegatieve mannen was respectievelijk 88% en 87% (bij seropositieve mannen was het wat lager), maar de werkzaamheid tegen gonorroe was maar 55%. Het zou goed zijn mochten we al de helft van de infecties met een bacterie die in een kleine minderheid van de gevallen ernstige gevolgen kan hebben (artritis, afwijkingen van het hart, steriliteit), kunnen voorkomen. In een eerdere Franse studie had doxyPEP echter helemaal geen effect op de incidentie van gonorroe, waarschijnlijk doordat gonokokken in Frankrijk vaker resistent zijn tegen doxycycline. Om die reden hebben professor Molina et coll. de DoxyVAC-studie op touw gezet met inname van doxycycline binnen 72 uur na elke mogelijke blootstelling, plus een vaccin tegen groep B-meningokokken, 4CMenB (twee injecties tijdens de eerste twee maanden na inclusie in de studie). Gonokokken zijn inderdaad sterk verwant met meningokokken. Volgens eerdere studies zou de werkzaamheid van het meningokokkenvaccin tegen gonorroe 33-40% bedragen.Impact op Chlamydia en syfilis De werkzaamheid van doxyPEP tegen Chlamydia en syfilis is ongeveer hetzelfde gebleven bij de slotanalyse. De jaarlijkse incidentie van Chlamydia-infectie bedroeg 42% bij de proefpersonen die geen doxyPEP gebruikten, en slechts 6% bij de proefpersonen die dat wel deden, dus een werkzaamheid van 86%. De werkzaamheid bij de tussentijdse analyse was 89%. De werkzaamheid tegen syfilis was 79% zowel bij de tussentijdse als bij de slotanalyse. Met andere woorden, dankzij doxyPEP konden 80% van de syfilisinfecties en bijna 90% van de Chlamydia-infecties worden voorkomen. Geringe werkzaamheid van het vaccin en doxycycline tegen gonokokkenBij de tussentijdse analyse bedroeg de jaarlijkse incidentie van gonorroe 41% bij de proefpersonen die geen doxyPEP gebruikten, en 20,5% bij de patiënten die dat wel deden, dus een werkzaamheid van 51%. Bij de eindanalyse bedroeg de incidentie van gonorroe respectievelijk 68% en 45,5%, dus een werkzaamheid van 33%. Ook de werkzaamheid van het kandidaat-vaccin tegen gonorroe was veel zwakker bij de slotanalyse dan bij de tussentijdse analyse (respectievelijk 22% en 33%). Het vaccin blijkt dus zeer weinig relevant te zijn. Er is dus een ander, effectiever vaccin nodig en er zijn al onderzoeken in die zin opgestart.Ref.: Molina J-M et al. Abstract 124, CROI 2024, Denver.