Tijdens het tweede webinar georganiseerd door BVU, SBU en Scientific Summits gaf prof. Guy Haarscher, professor juridische en politieke filosofie aan de ULB in Brussel, een filosofische beschouwing over de uitzonderlijke situatie waarin we ons bevinden. Een veelgehoorde metafoor is dat we in oorlog zijn met een virus.
...
In oorlogstijden moet de overheid speciale voorzorgsmaatregelen nemen, maar er is een duidelijk verschil tussen landen met een democratisch regime en een autoritair regime zoals China. In een liberale democratie zoals België is de kracht van de overheid zwakker in vergelijking met een autoritair regime. Echter, in deze uitzonderlijke situatie hebben we een staat nodig die zich sterker en meer autoritair gedraagt. De vrijheden die we normaal gezien hebben in een democratie werden beperkt, maar de meerderheid van het volk aanvaardt de lockdownmaatregelen omdat het gevaar van het virus zo groot is en ze ervan uitgaan dat de maatregelen zullen helpen in de strijd tegen het virus, aldus prof. Haarscher. De maatregelen genomen door de staat kunnen niet oneindig lang blijven duren, maar de kans is groot dat we bepaalde vrijheden moeten opgeven zolang de dreiging van het virus blijft. De motivatie van de lockdownmaatregelen was om de curve van besmettingen af te vlakken, dit om te vermijden dat er bij overbelasting van de ziekenhuizen ethische keuzes moeten gemaakt worden wie wel en wie niet kan behandeld worden. KritiekDe perceptie van wie werd opgeofferd door de genomen beslissingen kan op verschillende manieren benaderd worden, verduidelijkt prof. Haarscher. Er werd gezegd dat oudere mensen in de woonzorgcentra werden opgeofferd, omdat ze niet naar de ziekenhuizen konden. Daarentegen kan vanuit een ander standpunt ook gezegd worden dat jongere mensen onder 50 jaar opgeofferd werden, aangezien zij niet konden blijven werken tijdens de lockdown. In Frankrijk maakte men de bedenking waarom een land zoveel moeite doet om een virus te bestrijden dat slechts 3% van de bevolking doodt en dan vooral nog de ouderen, ten koste van bijvoorbeeld de economie. Maar dit is een gevoelige discussie.In dit opzicht zou gerichte quarantaine beter zijn, onder andere door massaal te testen en contact tracing, maar momenteel hebben we niet de middelen om op deze manier te werk te gaan. In Zweden hoopt de overheid de verspreiding van het coronavirus te kunnen indammen zonder een ingrijpende lockdown maar door te rekenen op de burgerzin van de bevolking. Ondertussen komt er kritiek door voortschrijdend inzicht en spreken wetenschappers van een Russische roulette-beleid: gokken op groepsimmuniteit zal veel doden kosten en dat is niet de prijs die we als maatschappij willen betalen, benadrukt prof. Haarscher.Vrije meningsuitingProf. Haarscher maakt duidelijk dat het een groot voordeel is dat we leven in een liberale democratie, in vergelijking met bijvoorbeeld China, waar ze na de uitbraak in Wuhan de stad volledig hebben afgesloten van de buitenwereld. Een ander probleem in landen met een autoritair regime is de beperking op de vrijheid van meningsuiting. In het begin toen het virus zich begon te verspreiden was het moeilijk voor Chinese experts om op een onafhankelijke manier te zeggen wat er aan de hand was. Zo sprak dokter Li Wenliang over de dreiging van het virus, maar werd hij gevangen genomen omdat hij iets zei wat de Chinese Volkspartij niet wilde horen. Hij kreeg een officiële waarschuwing van de Chinese politie om 'te stoppen met het verspreiden van onwaarheden op het internet' en het 'ernstig verstoren van de openbare orde'. Uiteindelijk is hij gestorven aan covid-19, maar heeft zijn dood veel reacties teweeggebracht bij de Chinese bevolking, waardoor de overheid uiteindelijk excuses heeft aangeboden aan de familie van dr. Li Wenliang. Prof. Haarscher besluit dat de vrijheid van meningsuiting een belangrijke waarde is van een liberale democratie, en dat het nodig is dat vrije experten hun mening kunnen geven. Hij geeft aan dat dit nodig is om ons te begeleiden in de strijd tegen het virus en tijdens de exitstrategie.