...

Volgens Manu Keirse is verlies van gezondheid ook een verlies van perspectief. Daarenboven is verlies onlosmakelijk verbonden met verdriet. Mensen zijn dikwijls onhandig om over hun verdriet te spreken. Een speciale plaats wordt ingenomen door kinderen. Die voelen het verdriet bij volwassenen perfect aan en hebben dan ook recht op concrete informatie. Het is dan ook niet goed om boven hun hoofd te spreken. Geef ze een eigen verhaal, zodat ook zij het verdriet kunnen begrijpen.Verlies overleven vraagt om rouwarbeid. Manu Keirse gebruikt bewust niet de term 'verwerken van verlies'. Een eerste fase in dit rouwproces is het onder ogen zien van de werkelijkheid van het verlies. Deze fase heeft zijn tijd nodig en doet zich ook voor wanneer we een slechtnieuwsdiagnose krijgen. Wanneer slecht nieuws moet meegedeeld worden, is een correcte uitleg noodzakelijk. Het is goed om deze uitleg veel te herhalen. De eerste shock bij het krijgen van slecht nieuws zorgt er immers voor dat de volledige uitleg niet goed doordringt. Wanneer kinderen moeten omgaan met verlies, dan is het cruciaal dat familie en hulpverleners luisteren naar hoe de kinderen met dit verlies omgaan. Het geven van warmte en genegenheid in deze fase helpt ook bij het omgaan met verlies of bij het aanvaarden van een slechtnieuwsdiagnose. Zeker bij kinderen is het goed dat de herinneringen die ze hebben aan een persoon die ze verloren hebben, levendig bewaard worden.Een tweede fase bestaat erin de pijn van het verlies te ervaren. In deze fase gaat het over het omgaan met de pijn van dit verlies. Het mag geen verbazing wekken dat emotionele pijn als het gevolg van verlies, dikwijls ook fysiek gevoeld wordt. Soms leidt ze ook tot een gebrekkige concentratie. In vele gevallen roept ze boosheid en agressie op of veroorzaakt ze schuldgevoelens. Manu Keirse is van mening dat het langdurig gebruik van antidepressiva geen hulp kan bieden binnen dit rouwproces.De beste hulp die we onze rouwende medemens kunnen aanbieden is het bevestigen dat zijn/haar 'afwijkend gedrag' in feite normaal is voor de situatie waar hij/zij zich in bevindt. Zo is het hebben van schuldgevoelens normaal, ook al gaat het binnen een rouwproces nooit over schuld of geen schuld. Een rouwende persoon geraakt deze schuldgevoelens niet kwijt door ze op te kroppen, maar door ze uit te spreken.De derde fase bestaat erin zich aan te passen aan een leefomgeving zonder de overledene. Manu Keirse noemt dit 'de vingerafdruk' van het verlies. Het leven voor iemand die een naaste verloren heeft, is nooit meer hetzelfde als voorheen. Ook het sociale leven wordt volledig overhoop gegooid. Door die pijn, dat gemis en de ingrijpende veranderingen in hun leven bestaat het gevaar dat nabestaanden iemand die gestorven is beginnen idealiseren. Voor buitenstaanders is dit soms moeilijk te begrijpen. Bij het verlies van een kind, is het soms zo dat de andere kinderen uit het gezin de indruk krijgen dat zij als het ware verwaarloosd worden. Luisteren naar dit verhaal is het enige wat we hier kunnen doen, volgens Manu Keirse.Een laatste fase bestaat er in om opnieuw te leren genieten van het leven en daarbij de herinnering aan de overledene levendig te bewaren. Het verlies van een geliefd persoon wordt tijdens deze fase in zijn juiste perspectief geplaatst. Het leven kan zijn normale gang hernemen. Volgens Manu Keirse mag hier geen tijdsduur op geplaatst worden. Bij het verlies van een partner is een rouwperiode van drie jaar geen uitzondering, bij kinderen is deze periode dikwijls nog langer. Het is ook niet zo dat die persoon van wie afscheid moest genomen worden nu echt losgelaten wordt. Hij wordt alleen maar anders vastgehouden in herinneringen.Met heel veel voorbeelden illustreerde Manu Keirse deze vier fasen van het rouwproces. De stilte in de zaal en de vragen achteraf bewezen dat deze voordracht door alle aanwezigen ten zeerste werd gesmaakt.