...

Een kwart tot een derde van de reizigers ontwikkelt reizigersdiarree. Twee ziektebeelden worden onderscheiden: de milde en de ernstige vorm. De milde vorm bestaat uit ongebonden stoelgang die optreedt met matige krampen. Er komt geen koorts, bloed of slijm bij te pas. De meer zeldzame en ernstige vorm (dysenterie) is een sterk inflammatoire diarree met koorts, bloed- en slijminmenging en hevige krampen.De meerderheid geneest spontaan binnen een tot drie dagen, zeker met milde diarree. "Maar de meer ernstige vorm kan langer duren en in enkele gevallen sleept ook de milde vorm aan. Denk dan ook aan een mogelijke infectie met Giardia lamblia en bij dysenterisch diarree aan amoebendysenterie," aldus prof. Peetermans.Vanwege de zeer korte incubatieperiode krijgen reizigers op voorhand instructies mee voor zelfbehandeling. Recent wordt het gebruik van antibiotica beperkt tot de ernstige vorm. Studies toonden namelijk dragerschap van extended-spectrum ?lactamase producerende Enterobacteriaceae (ESBL) in de darmflora aan bij Europese, terugkerende reizigers.1,2 De frequentie van het dragerschap wordt groter wanneer men diarree heeft, maar wordt nóg groter na behandeling met antibiotica. "Dragerschap van resistente kiemen valt na een maand op 50% en bij enkele patiënten is het na drie tot zes maanden nog aanwezig. Het is dus belangrijk om dat liberaal gebruik van antibiotica bij reizigers terug te schroeven."Milde diarree wordt daarom symptomatisch behandeld. Zelfbehandeling omvat voldoende vocht- en zoutinname, alsook loperamide startend met een tablet tot maximum vier per dag.Voor ernstige diarree wordt antibiotica voorgeschreven en meegegeven voor zelfbehandeling tijdens langdurige reizen. "Quinolones worden nu vervangen door azitromycine, omwille van de resistentie tegen fluoroquinolones in Zuid- en Zuidoost-Azië. In Afrika en Latijns-Amerika zullen quinolones vaak nog werkzaam zijn, maar voor de eenvoud schrijven we ook hier azitromycine voor, dat voor kinderen ook veilig is."Bij aanhoudende diarree na thuiskomst moet men een arts raadplegen.Huidinfecties zijn een frequent en onderschat probleem bij langdurige reizen (vb. trekkers). "Het gaat initieel meestal over banaliteiten die dan soms niet goed verzorgd worden, zoals een jeukende insectenbeet die opengekrabd wordt en surinfecteert of een slecht verzorgd wondje." Vaak verplaatst men zich blootvoets of in open schoeisel in een vochtige, vuile en warme omgeving.Een correcte ontsmetting met een gel of zalf die ter plaatse blijft is belangrijk. Vervolgens afdekken met steriel gaasverband. Voor wie een overgevoeligheidsreactie ontwikkelt op insectenbeten is een cortisonenzalf aangewezen. Antihistaminica zijn ook een optie, maar geven soms bijwerkingen. Bij een bacteriële surinfectie van een insectenbeet of wonde is antibiotica nodig en moet ter plaatse een arts worden geraadpleegd.Bij verplaatsing over verschillende (minstens vijf) tijdszones kunnen reizigers last krijgen van slaap- en eetstoornissen en een verminderde mentale alertheid.Een verschil tussen reizen in westelijke en oostelijke richting is duidelijk. Westwaarts worden de dagen langer, waardoor men te vroeg slaperig wordt en 's nachts wakker wordt. "Dan is het zaak om door te bijten op de dag van aankomst en wakker te blijven, en zich op het licht en het lokale ritme in te stellen. Een lage dosis melatonine (0,5-1mg) kan worden ingenomen als men 's nachts om twee of drie uur wakker wordt."Oostwaarts worden de dagen korter. Dit wordt in het algemeen slechter verdragen dan westwaartse reizen. Ook dan is het belangrijk zich op de juiste momenten aan licht bloot te stellen. Een kortwerkend inslaapmiddel zoals zolpidem wordt aanbevolen, maar heeft geen effect op de aanpassing van de interne biologische klok. Inname van een hogere dosis melatonine (2-5 mg) net voor het slapen gaan is ook mogelijk.Reisziekte ontstaat door een conflict tussen de sensorische informatie uit het evenwichtsorgaan, de ogen en/of de spieren (proprioceptie). Hierdoor kan men o.a. last krijgen van misselijkheid, braken, zweten en bleekheid.Reizigers zoeken best de meest stabiele plek op (vooraan in de auto(bus), in het midden van het vliegtuig). Wat betreft medicatie, worden antihistaminica aangeraden, maar dit is niet wetenschappelijk onderbouwd. Ook domperidon kan worden voorgeschreven, maar het effect hierop is onzeker.Hoogteziekte komt regelmatig aan bod. Vooral reizen naar Peru en de hoge Himalaya zitten echt in de lift." De stijging gebeurt meestal snel: binnen enkele dagen stijgt men van zeeniveau naar boven de 3.000m.Een hoogte boven 3.000m geeft meestal milde symptomen. Een derde heeft dan last van o.a. slapeloosheid en hoofdpijn. Boven 4.500-5.000m krijgt een op twee reizigers last en kan ernstige hoogteziekte optreden met long- of hersenoedeem.Het advies is om traag te stijgen: minder dan 500m per dag eens een hoogte van 2.000-2.500m is bereikt. Al lukt dat meestal niet met geplande reizen. "Het is onvoorspelbaar wie er last van gaat krijgen. Een goede fysieke training heeft bijvoorbeeld geen beschermende invloed, maar het risico is wel groter bij mensen die eerdere hoogteziekte hebben gehad.""Reizigers moeten goed naar de gidsen luisteren. Preventief wordt acetazolamide aangeraden: 2x125mg of 2x250mg per dag vanaf men boven de 2.500m blijft overnachten. De preventieve inname wordt gedurende een 3-tal dagen voortgezet tot men de gewenste hoogte heeft bereikt. Door het diuretisch effect zal men vaak moeten plassen. Ook kunnen tintelingen of een smaakverandering ervaren worden. Anderzijds zal de slaap verbeteren. Het is alvast het meest effectieve product ter preventie van hoogteziekte."Referenties:Kantele et al. Clin Infect Dis 2015; 60: 837-846.Acilla et al. BMC Public Health 2014; 14: 410.