...

Dat Johan Lidius Catharinus Pompe van Meerdervoort, zoals zijn officiële doopnaam luidt, in Brugge geboren werd, had alles te maken met de militaire carrière van zijn vader. Die was als luitenant infanterie eerst in Oostende, later in Brugge gestationeerd - aangezien onze gewesten toen geregeerd werden vanuit Den Haag. De origines van de familie Pompe van Meerdervoort, lid van de Nederlandse adel (vader en zoon mochten de titel 'jonkheer' dragen), leiden overigens naar Antwerpen. Stamvader Pieter Pompe verhuisde in de 16de eeuw van daaruit richting Eindhoven, zijn nazaten zijn later uitgezwermd naar onder meer Dordrecht en Leiden. Dat de jongeling Johan Pompe van Meerdervoort voor een militaire loopbaan kiest, is gezien 's vaders voorbeeld niet verwonderlijk. Hij studeerde geneeskunde aan de militaire academie in Utrecht ('s Rijks Kweekschool voor Militaire Geneeskundigen), maar koos voor de marine. In 1849 trad hij in dienst als chirurg en officier van gezondheid. Zijn overzeese carrière startte in 1857 toen hij werd uitgezonden naar de Nederlandse handelskolonie Dejima, waar onze noorderburen toen al enkele decennia actief waren. Een van de bekende voorgangers van dr. Pompe van Meerdervoort was Philipp Franz von Siebold, naar wie het Japanhuis in Leiden is vernoemd. In Nagasaki trad hij in de voetsporen van zijn Duitse voorganger von Siebold: ook Pompe van Meerdervoort kreeg een mandaat van de lokale shoguns om als docent geneeskunde op te treden, zoals hij in herinnering brengt in Vijf jaren in Japan. Toen het daaropvolgende jaar een cholera-epidemie uitbrak in Nagasaki kon hij de lokale autoriteiten overtuigen om een nieuw burgerziekenhuis te bouwen. Die kliniek, uitkijkend over de baai van de havenstad, telde 124 bedden en was, net zoals het onderwijs, op westerse leest geschoeid. Ze is officieel geopend in 1861. Aanpalend aan het ziekenhuis verrees tevens een school waar geneeskundestudenten onderricht kregen. Beide instellingen worden als een mijlpaal beschouwd, omdat het voor de eerste keer was dat geneeskunde zoals die in het Westen bedreven en onderwezen werd op Japanse bodem werd geïntroduceerd. Von Siebold had enkele decennia eerder wel zijn medische kennis gedeeld met Japanse confraters, maar een medische school was nieuw. Die zal uitgroeien tot de huidige medische faculteit van de lokale universiteit. Pompe behandelde een breed gamma onderwerpen, zo blijkt uit zijn eigen woorden. 'Ik had eene series lectionum vastgesteld waarin behandeld zouden worden: de natuurkunde; de scheikunde; de leer der verbanden; de ontleedkunde van den mensch; de weefselleer; de algemeene en bijzondere natuurkunde van den gezonden mensch (physiologie); de algemeene ziektekunde en genezingsleer; de geneesmiddelenleer; de beschrijvende- en operatieve geneeskunde; de oogheelkunde; indien er nog tijd overbleef, zouden ook de geregtelijke geneeskunde en medische politie besproken worden.' (sic) Later volgden nog cursussen mineralogie en geologie. Naar verluidt is dr. Pompe in Japan ook beginnen experimenteren met fotografie, maar daarvan zijn amper sporen bewaard gebleven. Eind 1862, na aankomst van zijn opvolger dr. Bauduin, is de arts teruggekeerd naar zijn vaderland. De vele artefacten die hij had verzameld, zijn helaas in een schipbreuk verloren gegaan. Wel kwamen twee Japanse studenten met dr. Pompe mee, die heeft hij gesteund om als eerste Japanners geneeskunde te studeren in Nederland. Zelf is hij nog als arts in Den Haag en Bergen-op-Zoom actief geweest, maar in die Noord-Brabantse stad stond hij naar verluidt ook ingeschreven als... oesterkweker. Strenge winters in het begin van de jaren 1890 fnuikten echter zijn investering, toen een nieuwe, lucratieve industrie. Dr. Pompe week uiteindelijk uit, terug naar het land waar hij geboren was. Hij heeft zich naar verluidt in 1893 in Brussel gevestigd. Maar over die laatste levensjaren (hij overleed in 1908) tasten we volledig in het duisternis. Waar hij precies in onze hoofdstad heeft gewoond, of hij in onze hoofdstad nog als arts actief is geweest en waar hij zijn laatste rustplaats heeft gevonden, daarover heerst de grootste onduidelijkheid... In Nagasaki zijn ze hem niet vergeten: in de inkomhal van de Medical School hangt een herdenkingsplakkaat ter ere van de Nederbelg.