...

In 2020 gebruikte 3,5% van de volwassen Belgen minstens één keer antipsychotica (1), zo blijkt uit de meest recente cijfers van de IMA-Atlas. Van het IMA maken de Belgische ziekenfondsen deel uit. Hoewel het aantal patiënten iets hoger blijft in het Waalse Gewest (3,8%), is het de afgelopen tien jaar gestaag gedaald. Zo haalt Wallonië Vlaanderen (3,4%) bijna in. Het Waalse niveau is wel nog altijd ver verwijderd van Brussel (3,1%). Er zijn ook aanzienlijke verschillen op provinciaal niveau. In Limburg ligt het gebruik van antipsychotica bijvoorbeeld het hoogste (4,5%) van het hele land. De Vlaamse provincie wordt gevolgd door Luik (4,3%), ver voor Waals-Brabant (2,6%). Heeft de pandemie in 2020 tot een angstklimaat geleid en tot een verhoogd gebruik van antipsychotica? Psychiater Gérald Deschietere, gespecialiseerd in spoed- en crisispsychiatrie in de Cliniques universitaires Saint-Luc (Brussel): "We zien in dit IMA-rapport dat de cijfers voor de consumptie (of beter gezegd de verkoop) van antipsychotica al enkele jaren dalen, althans in Wallonië en Brussel. We kunnen hopen dat dit verband houdt met een betere kennis van de indicaties voor behandelingen. Er zijn echter ook andere hypotheses mogelijk: financiële moeilijkheden bijvoorbeeld waardoor sommige gebruikers niet de mogelijkheid hebben om de voorgeschreven geneesmiddelen te kopen. De slechtere toegankelijkheid tot de zorg kan een rol spelen."Voor hem is het duidelijk dat de actuele toestand, met de klimaatcrisis, de oorlog in Oekraïne, de hoge energiekosten en niet te vergeten de pandemie, het moreel en de gemoedsgesteltenis van heel wat mensen negatief beïnvloedt. "En dus ja, we zien waarschijnlijk mensen waarvoor deze factoren zwaar doorwegen. Zeker is wel dat de huidige toestand niet mag worden gemedicaliseerd of zelfs 'gemediceerd'. Geneesmiddelen, en a fortiori antipsychotica, zijn bedoeld voor mensen die lijden aan een psychiatrische aandoening, en niet voor een algemene malaise", legt Gérald Deschietere uit. Zijn er verschillen in consumptie van antipsychotica tussen mannen en vrouwen? Er zijn wat meer mannen in de leeftijdscategorie 18- tot 25-jarigen en meer vrouwen bij de 65-plussers -6,6% vrouwen tegenover 4,7% mannen. "De meeste psychotische stoornissen, zoals schizofrenie, duiken op voor het 30ste levensjaar, maar het kan vele jaren duren alvorens een behandeling op- gestart wordt", aldus het IMA. "Deze trend wordt weerspiegeld in de duidelijke verschillen in antipsychoticagebruik naargelang de leeftijd. Bij mensen tussen 18 en 25 jaar had slechts 1,5% in 2020 ten minste één voorschrift voor een antipsychoticum, terwijl dit percentage verdubbelt in de leeftijdsgroep 26-64 jaar." Daarnaast is ook de duur van het gebruik van dit type behandeling de afgelopen tien jaar veranderd. Langdurige gebruikers, dat wil zeggen meer dan een jaar, zijn nu iets talrijker (54,6%), vooral bij jongeren. Patiënten die hun behandeling minder dan drie maanden volgen, zijn goed voor bijna een derde van de gebruikers, tegenover bijna 40% in 2010. Kan deze verandering worden verklaard door een betere aanpak door artsen of betere therapietrouw bij jonge patiënten? "Ook hier is nuancering bij de interpretatie van deze cijfers op zijn plaats", zegt dokter Deschietere. "Antipsychotica worden vooral gebruikt om mensen die aan een psychotische stoornis (schizofrenie, hallucinerende psychose, enz.) lijden te helpen. In het kader van de behandeling van deze stoornissen is het gebruikelijk dat de behandeling op lange termijn wordt gevolgd. De kwestie van de therapietrouw staat vaak ter discussie bij mensen die aan psychotische stoornissen lijden. De ontwikkeling van 'depot'-behandelingen - injecties langwerkende antipsychotica - voor de nieuwste antipsychotica verlengt ook theoretisch de duur van de behandeling."