Het jaar van de schaalvergroting

Het afgelopen jaar kondigden tal van ziekenhuizen fusies, groeperingen en/of verregaande vormen van samenwerking aan. Het is daarbij niet altijd gemakkelijk om door de bomen het bos te zien. Een (poging tot) overzicht. Behalve indien de Belgische Mededingingsautoriteit (BMA) nog roet in het eten zou strooien, heeft er volgend jaar een mastodontfusie plaats. Het Ziekenhuisnetwerk Antwerpen en de Gasthuiszusters van Antwerpen werken al zes jaar samen, eerst als groepering later als netwerk, en zetten nu dus de stap naar een fusie. Oorspronkelijk was 1 januari voorzien maar het is nog wachten op de BMA. Gemikt wordt op 1 april 2024. Het nieuwe Ziekenhuis aan de Stroom (ZAS) is met meer dan 3.300 bedden en tienduizend medewerkers waarvan duizend artsen één van de grootste entiteiten in Europa. De nieuwe vzw telt onder meer een psychiatrisch verzorgingstehuis, zes algemene en een psychiatrisch ziekenhuis. ZAS behoudt de erkenningsnummers van de AZ's en van PZ Stuivenberg en PVT Antwerpen. Decennia lang werd er gepalaverd over een fusie van de twee Aalsterse ziekenhuizen. Ze liggen op een steenworp van elkaar maar vaak was het een knipperlichtrelatie. Er stonden wetten in de weg, praktische bezwaren en ongetwijfeld ook ego's. Na een lang fusietraject is het op 1 januari 2025 dan eindelijk zover. Het Algemeen Stedelijk Ziekenhuis en het OLV Ziekenhuis fuseren die dag officieel tot AZORG met ook campussen in Geraardsbergen, Wetteren, Asse en Ninove. De 'A' in AZORG symboliseert de ambitie om zorg van topkwaliteit te leveren en voortdurend te innoveren. Het fusieziekenhuis stelt 5.000 medewerkers en 450 artsen/vaste stafleden tewerk. Een jaar later, op 1 januari 2026, start aan de kust het fusieziekenhuis AZ Oostende. In november jongstleden richtte men, na twee jaar voorbereiding, al de ziekenhuisvereniging AZ Oostende op, een publiek-private samenwerking. De nieuwe entiteit groepeert AV Henri Serruys en AZ Damiaan. In een eerste fase behouden beide ziekenhuizen hun erkenning maar werken ze onder één bestuur en één directie. Na de fusie is er nog één ziekenhuis met één erkenning. Op termijn komt de acute zorg in Damiaan terecht terwijl Serruys meer ambulante, poliklinische, dagziekenhuis en niet acute-zorg aanbiedt. Sinds 11 oktober erkent de Vlaamse overheid het AZ Sint-Elisabeth Zottegem en het AZ Glorieux in Ronse als ziekenhuisgroepering vzw ZORG. Het gaat om een juridisch geformaliseerd, duurzaam samenwerkingsverband met afspraken over taakverdeling en complementariteit inzake diensten, disciplines en uitrustingen. ZORG werkt aan een gemeenschappelijke strategische visie. In 2018 legden beide ziekenhuizen hiervoor de basis. Volgens het persbericht zorgde de aanstelling van een overkoepelend algemeen directeur in 2021 voor een stroomversnelling. De nieuwe naam vermeldt zowel de eerste letter van Zottegem als van Ronse. In de lente van 2023 ondertekenden het Heilig Hartziekenhuis Mol en het Ziekenhuis Geel een intentieverklaring en een stappenplan om verregaand samen te werken en te integreren. Binnen het Regionaal Zorgstrategisch plan van de Kempen -samen met de ziekenhuizen van Herentals en Turnhout - is het doel een nieuwe eengemaakte campus voor de regio Mol-Geel. De Vlaamse overheid keurden het RZSP van de Kempen en het individueel zorgstrategisch plan van Mol-Geel al goed. Jan Flament, CEO van het ziekenhuis Geel, legt namens zijn ziekenhuis en dat van Mol uit dat men verregaande financiële en functionele doorlichtingen organiseerde. Momenteel bevindt men zich in het goedkeuringstraject voor een 'protocol-akkoord om in 2024 verder te werken'. De ziekenhuizen plannen de oprichting (akte plus statuten van een ziekenhuis-vzw) van een overkoepelende rechtspersoon voor de exploitatie. Dit vereist goedkeuring en toezicht door de BMA en het Agentschap Binnenlands Bestuur. Eind 2024 moet dit uitmonden in een eengemaakt bestuur en operationele leiding. Een fusie van erkenningsnummers hangt samen met nieuwbouwplannen en vereist nog de nodige doorlooptijd. AZ West Veurne was aangesloten bij het KOM-netwerk (Kust, Ommeland, Meetjesland) en Jan Yperman Ieper bij TRIaz (Sint-Andries Tielt en AZ Delta Roeselare). Beide ziekenhuizen stapten echter uit het netwerk. In januari 2023 tekenden ze een 'Memorandum of Understanding' om "structureel, juridisch geformaliseerd en door de overheid erkend" te kunnen samenwerken. Bert Cleuren en Frederik Chanterie, respectievelijk algemeen directeur van az West en van Jan Yperman benadrukken dat dit geen fusie, maar een groepering wordt. De twee ziekenhuizen blijven autonoom. Dit jaar legde men de fundamenten voor een duurzame en officiële samenwerking. In 2024 wordt het concreter: hoe medische diensten laten samenwerken of ondersteunende diensten efficiënter organiseren? Een voorbeeld is de gezamenlijke uitrol van het EPD of het samen aankopen van medicatie. Een samenslaan van de laboratoria klinische biologie is vergevorderd. De speciale zorgnoden van de Westhoek vereisen een duurzame verankering, stellen Cleuren en Chanterie. Daarom dienden ze in de lente 2023 bij het Agentschap Zorg een aanvraag in tot oprichting van het gezamenlijke locoregionaal 'Netwerk Westhoek'. Een beslissing is er nog niet. Met een externe partner werken de twee ziekenhuizen wel al aan een RSZP voor het Netwerk Westhoek. Lokale besturen, burgemeesters en de eerstelijnszones Westkust & Polder en Westhoek zijn enthousiast, zo luidt het. Met de twee eerstelijnszones werden een rits actiepunten afgesproken. In januari tekenden het Jessa ziekenhuis in Hasselt en AZ Vesalius Tongeren een intentieovereenkomst tot intensere samenwerking. Al sinds de jaren 1990 werken de twee ziekenhuizen structureel samen. In december 2023 zou duidelijk zijn of het een fusie, groepering of holding wordt, vertelde Eric Christiaens, CEO van AZ Vesalius op TV Limburg. Om concreet te onder- zoeken wat mogelijk is, werd een 'due diligence' uitgevoerd waarbij alle aspecten van de bedrijfsvoering onder de loupe werden genomen. Men dacht aan een overkoepelende organisatie/structuur. AZ Vesalius reageerde niet op onze vraag naar een stand van zaken. Wellicht omdat er nu toenadering is tussen Jessa en het Ziekenhuis Oost-Limburg in Genk. Ook deze ziekenhuizen werken al langer samen. Op 1 december zei ZOL-voorzitter Tom Aerts aan TV Limburg dat het ZOL en Hasselt de uitbouw van één ziekenhuis nastreven. Het technisch en financieel plan is al rond, de Vlaamse regering moet zich nog uitspreken.