Hoe uitgaven voor geneesmiddelen beter voorspellen? (update)

Vandaag worden de toekomstige uitgaven voor geneesmiddelen vooral voorspeld op basis van uitgaven en trends uit het verleden. Die methode is ontoereikend om de impact van dure geneesmiddelen, zoals cel- en gentherapie, in te schatten.Het Riziv vroeg daarom aan het Federaal Kenniscentrum voor de Gezondheidszorg (KCE) om aanbevelingen te formuleren voor het beter voorspellen van de uitgaven voor geneesmiddelen, met onder andere een focus op horizon scanning. Dat houdt in dat de farmaceutische pijplijn systematisch worden gemonitord om beloftevolle geneesmiddelen te identificeren en het systeem voor te bereiden op hun komst.Budget stijgt sneller dan groeinormDit jaar bedraagt het budget voor terugbetaalde geneesmiddelen meer dan 6 miljard euro, of ongeveer 15% van de totale federale uitgaven voor gezondheidszorg. De bruto uitgaven voor geneesmiddelen stegen in 2017-2021 jaarlijks met 5 tot 7%, en in de ziekenhuizen zelfs 7 tot 17%. Vooral nieuwe, dure behandelingen, zoals antivirale, anti-inflammatoire en kankergeneesmiddelen, zijn de oorzaak van deze stijging. Kankergeneesmiddelen alleen al kostten in 2021 meer dan 1,4 miljard euro, dus ongeveer een kwart van het totale bruto geneesmiddelenbudget. In 2024-2025 zullen er naar schatting 246 nieuwe geneesmiddelen en 189 uitbreidingen van indicaties op de markt komen. Dat zorgt voor een toenemende druk op het gezondheidszorgbudget.Projecties door Riziv en PlanbureauOm de geneesmiddelenuitgaven te voorspellen, voert het Riziv in jaarlijks kortetermijnprojecties uit, voornamelijk op basis van gegevens en trends m.b.t. het geneesmiddelengebruik van de voorbije jaren en ingediende aanvragen tot terugbetaling. Ook het Federaal Planbureau voorspelt de gezondheidsuitgaven op basis van trends uit het verleden, maar dan op langere termijn tot tien jaar. Deze methode is niet geschikt om de impact van de terugbetaling van nieuwe, dure geneesmiddelen, zoals cel- en gentherapieën, te voorspellen. Op Europees niveau gebeurt al horizon scanning, wat belangrijke informatie oplevert over aankomende producten. Het KCE vergeleek drie horizon scanning systemen (uit Nederland, Schotland en de VS) en raadpleegde experten uit binnen- en buitenland. De aanbevelingen die hieruit voortkwamen, testte het KCE aan de hand van een pilootstudie, waarbij het de uitgaven voor geneesmiddelen tegen borstkanker voorspelde.Combinatie van projecties en horizon scanningVolgens het KCE worden de huidige projecties op basis van historische data best gecombineerd met voorspellingen door een nationaal systeem voor horizon scanning. Op die manier kan het geneesmiddelenbeleid voor de komende twee tot drie jaar worden voorbereid.Een binnen het Riziv op te richten horizon scanning team kan mogelijk disruptieve, nieuwe, dure geneesmiddelen identificeren die in Europa op de markt kunnen komen. Op die manier kan het de budgettaire druk voorspellen en de beleidsmakers hierover tijdig waarschuwen.Horizon scanning laat ook toe om evaluaties van de veiligheid, effectiviteit en eventueel kosteneffectiviteit van geneesmiddelen tijdig te plannen en om de besluitvorming over de terugbetaling en de prijsonderhandelingen met de farmaceutische firma's goed voor te bereiden.Snellere toegang tot gegevens noodzakelijkDe accuraatheid van de projecties is erg afhankelijk van de gebruikte gegevens. Een up-to-date kennis over het nationale geneesmiddelengebruik is daarom cruciaal. Vandaag duurt het vele maanden voordat gegevens over de geneesmiddelenuitgaven beschikbaar zijn. Het KCE verwijst naar Zweden, waar deze uitgaven al na twee weken gekend zijn. Verder zouden data over geneesmiddelengebruik per terugbetaalde indicatie de voorspellingen kunnen verbeteren. Wetgeving om relevante informatiebronnen snel en gemakkelijk toegankelijk te maken, is dus aangewezen, stelt het KCE.Verder kon het KCE in zijn pilootstudie de netto-uitgaven (dus na prijskorting door de fabrikant) niet inschatten, omwille van de confidentialiteit van deze kortingen. Voor een transparante projectie van de uitgaven zouden vertrouwelijke contracten slechts uitzonderlijk mogen worden afgesloten.Jaarlijks opvolging van de kwaliteitHet KCE pleit er ook voor om de accuraatheid van de projecties jaarlijks te evalueren, door ze te vergelijken met de werkelijke uitgaven en de gemaakte fouten in kaart te brengen. Op die manier kan de kwaliteit van de voorspellingen continu verbeterd worden.Pharma.be: naar netto cijfers kijkenIn een reactie zegt pharma.be, de vereniging van de innovatieve biofarmaceutische sector, dat de impact van geneesmiddelenuitgaven op het gezondheidsbudget alleen ingeschat kan worden aan de hand van de netto-uitgaven, die rekening houden met kortingen, terug-stortingen, claw-backs en andere begrotingsmaatregelen die met de geneesmiddelensector worden bedongen of worden opgelegd. De gemiddelde groei van de netto-uitgaven voor geneesmiddelen bedroeg in de periode die het KCE bekeek slechts 3,8%, zegt pharma.be, of minder dan de groei van de totale gezondsheidszorguitgaven. De netto-uitgaven voor nieuwe geneesmiddelen via confidentiële conventies zijn stabiel over de laatste jaren, rond 1 miljard euro, wat volgens pharma.be, rekening houdend met de inflatie, een forse reële daling betekent.Horizonscanning kan zijn nut bewijzen, vindt ook pharma.be. "Het is immers jammer dat vandaag veel van de nieuwe geneesmiddelen niet beschikbaar zijn voor de patiënten in België, daar waar dat in ons omringende landen wel het geval is. Hoog tijd om innovatieve geneesmiddelen te beschouwen als een investering in de zorg in plaats van steeds, met foutieve cijfers dan nog, de kosten ervan te benadrukken", besluit de vereniging.