Ik dacht dat ik iets wist over ons zonnestelsel. Toen ik tien was kon ik de planeten opnoemen in volgorde, compleet met hun namen. Op mijn 12de verlekkerde ik me al op de eerstvolgende totale eclips in onze streken - 32 jaar later! Maar ook kinderdromen zijn vaak bedrog: toen het eindelijk 11 augustus 1999 was, zochten mijn vriend Jos en ik vergeefs naar een gat in de Noord-Franse wolken. In China tien jaar later was het al niet beter. Pas deze zomer kreeg ik voor het eerst de corona te zien, bij een meer aan de voet van de Andes. Het was onvergetelijk!
Aan de hemel gebeurt er zoveel moois! Vierhonderd kilometer hoog bewegen de bewoners van het ISS zich voort tegen 7km per seconde. Het is dat lichtende puntje dat in totale stilte over de nachtelijke hemel scheert. Wanneer het over de horizon verdwijnt, bevindt het zich al boven Albanië of Polen!
Of neem Venus. Terwijl ik 's winters nog vóór zevenen naar het station stap, doet een diamant aan de oostelijke hemel mij de sleur van de komende dag vergeten. Ooit droomde de mensheid van intelligent leven op onze zusterplaneet. Sinds de Venera-missies van de Russen weten we beter: dat schitterende licht aan de hemel is de reflectie van zonlicht op tientallen kilometers dikke wolken vol zwavelzuur! Met 89 keer de atmosferische druk op aarde en een temperatuur waarbij lood alleen als vloeistof kan bestaan, is Venus niet minder dan de hel.
Toch was het ooit anders, leert ons de jonge astronoom Brian Cox in de Canvas-reeks The Planets.* Vier en een half miljard jaar geleden had Venus oceanen, mogelijk met primitief leven. Maar de jonge zon nam toe in kracht, zeeën verdampten en vormden ondoordringbare wolken, die de warmte steeds beter vasthielden. De duivelse machine draaide harder en harder, tot elke druppel water aan de grond onttrokken was en de planeet achterbleef als een dodelijke thermosfles.
Wordt dat perpetuum mobile nu ook bij ons geïnstalleerd? De aarde, ónze aarde, warmt op door een overmaat aan CO2. De effecten van die uitstoot zijn al erg genoeg, maar het is de trigger van iets veel groters. De permafrost smelt. Er kringelt methaan op uit het veen, een superbroeikasgas. Bosbranden jagen miljoenen tonnen extra koolstofdioxide de atmosfeer in. Tegen 2100 zal de globale temperatuur met 2 à 3,5 graden gestegen zijn. Voor u de schouders ophaalt over dat jaar en die temperatuur: extreem weer is tegen dan al lang het nieuwe normaal; en die tachtiger van de volgende eeuwwisseling is uw eigen kind of kleinkind! Brian Cox toont ons dat de planeten aan het onveranderlijke firmament allesbehalve onveranderlijk zijn. Er zullen nog vele eeuwen over heen gaan, maar niets zegt dat onze aarde het lot van Venus bespaard blijft.
Wat heeft dat verdorie met geneeskunde te maken, hoor ik u denken, of a fortiori met radiologie? Ik zou een verhaaltje kunnen ophangen over zonnestraling of het ziekmakende effect van hete zomers, maar de realiteit is rauwer. Wat wij als artsen vandaag ook doen - hier en daar hoop bieden, al eens een leven verlengen - het is overmoed en gekrabbel als we passief toekijken hoe alles wat leeft naar de verdoemenis gaat.
Reactie of opinie? akopinie@roularta.be
* De schitterende reeks The Planets is nog tot 12 november te bekijken op vrtnu.be.
Aan de hemel gebeurt er zoveel moois! Vierhonderd kilometer hoog bewegen de bewoners van het ISS zich voort tegen 7km per seconde. Het is dat lichtende puntje dat in totale stilte over de nachtelijke hemel scheert. Wanneer het over de horizon verdwijnt, bevindt het zich al boven Albanië of Polen!Of neem Venus. Terwijl ik 's winters nog vóór zevenen naar het station stap, doet een diamant aan de oostelijke hemel mij de sleur van de komende dag vergeten. Ooit droomde de mensheid van intelligent leven op onze zusterplaneet. Sinds de Venera-missies van de Russen weten we beter: dat schitterende licht aan de hemel is de reflectie van zonlicht op tientallen kilometers dikke wolken vol zwavelzuur! Met 89 keer de atmosferische druk op aarde en een temperatuur waarbij lood alleen als vloeistof kan bestaan, is Venus niet minder dan de hel.Toch was het ooit anders, leert ons de jonge astronoom Brian Cox in de Canvas-reeks The Planets.* Vier en een half miljard jaar geleden had Venus oceanen, mogelijk met primitief leven. Maar de jonge zon nam toe in kracht, zeeën verdampten en vormden ondoordringbare wolken, die de warmte steeds beter vasthielden. De duivelse machine draaide harder en harder, tot elke druppel water aan de grond onttrokken was en de planeet achterbleef als een dodelijke thermosfles.Wordt dat perpetuum mobile nu ook bij ons geïnstalleerd? De aarde, ónze aarde, warmt op door een overmaat aan CO2. De effecten van die uitstoot zijn al erg genoeg, maar het is de trigger van iets veel groters. De permafrost smelt. Er kringelt methaan op uit het veen, een superbroeikasgas. Bosbranden jagen miljoenen tonnen extra koolstofdioxide de atmosfeer in. Tegen 2100 zal de globale temperatuur met 2 à 3,5 graden gestegen zijn. Voor u de schouders ophaalt over dat jaar en die temperatuur: extreem weer is tegen dan al lang het nieuwe normaal; en die tachtiger van de volgende eeuwwisseling is uw eigen kind of kleinkind! Brian Cox toont ons dat de planeten aan het onveranderlijke firmament allesbehalve onveranderlijk zijn. Er zullen nog vele eeuwen over heen gaan, maar niets zegt dat onze aarde het lot van Venus bespaard blijft.Wat heeft dat verdorie met geneeskunde te maken, hoor ik u denken, of a fortiori met radiologie? Ik zou een verhaaltje kunnen ophangen over zonnestraling of het ziekmakende effect van hete zomers, maar de realiteit is rauwer. Wat wij als artsen vandaag ook doen - hier en daar hoop bieden, al eens een leven verlengen - het is overmoed en gekrabbel als we passief toekijken hoe alles wat leeft naar de verdoemenis gaat.
