Aantal geïnterneerden in gevangenissen blijft stabiel

Die verse cijfers werden bekendgemaakt op een studiedag over het nieuwe interneringsbeleid georganiseerd door uitgeverij Die Keure. Het Europees Hof voor de Rechten van de Mens veroordeelt ons land regelmatig - de laatste maal in september 2016 - omdat het geïnterneerden opsluit."De ambitie van justitieminister Koen Geens is", stak Henri Heimans, ere-kamervoorzitter Hof van beroep te Gent, van wal, "om de nieuwe wet zichtbaar te maken in het dagelijkse leven van de geïnterneerden en hun naasten. Daarnaast dient een divers zorgaanbod te worden gecreëerd. Alleszins", zo vervolgde Heimans, "betekende de zaak Frank Van den Bleeken een kentering. Van een euthanasievraag is nu bij hem geen sprake meer."Voor prof. em. Joris Casselman (KU Leuven) houdt de nieuwe wet een "expliciete keuze in voor de behandeling van geïnterneerden en de uitbouw van een netwerk van specifieke zorgvoorzieningen. Er werd ook een eigentijds psychiatrisch deskundigenonderzoek ingevoerd dat medebepalend is voor de toegang tot het interneringssysteem." Casselman wees wel op het gebrek aan bijkomende vorming en de ondermaatse bezoldiging van de psychiaters. En de overheid belooft ook om naar Nederlands voorbeeld tegen 2020 een Penitentiair Onderzoeks- en Klinisch Observatiecenturm (POKO) op te richten.Casselman: "Deze wet verhoogt de ernstdrempel van het misdrijf. In principe leidt dat tot minder interneringen. Vroeger interneerde men soms voor banale feiten in combinatie met ernstige psychiatrische problemen. Daar staat tegenover dat er nu meer behandelmogelijkheden zijn. In elk geval belanden er meer psychisch gestoorde gedetineerden in onze gevangenissen dan vroeger. En een nieuw knelpunt zijn de personen geïnterneerd onder de vorige wet met lagere ernstdrempel."Dat nu een strafrechtbank onder leiding van een rechter beslist, geeft meer rechtszekerheid maar minder soepelheid. Een psychiater is afwezig. De capaciteit verhoogt ook. Er zijn drie medium security afdelingen, een Forensisch Psychiatrisch Centrum (FPC) in Gent en weldra ook één in Antwerpen, een long-stay-afdeling in Bierbeek, een afdeling voor vrouwen in Zelzate,... het zijn grote stappen vooruit. Casselman: "En er zijn regionale forensische netwerken en circuits in opbouw door de samenwerking van verschillende categorale en reguliere ambulante en residentiële voorzieningen in de geestelijke gezondheidzorg en de welzijnszorg." Vorming wint aan belang, bijvoorbeeld met het ministerieel besluit van 28 oktober 2015 op de erkenningsvoorwaarden voor de bijzondere beroepstitel forensische psychiatrie. Wel vindt Casselman dat het justitiële discours nog te vaak overheerst op het zorgdiscours en dat geïnterneerden nog "meervoudig gestigmatiseerd" worden als gevaarlijke delinquent, onvoorspelbare geesteszieke, allochtoon, enzovoort. "De nieuwe wet is een stap in de goede richting. Het interneringsbeleid is geen TGV of een boemel. Wel een gewone trein", besloot Casselman.Raf De Rycke, voorzitter van de Broeders van Liefde, berekende hoeveel de overheid jaarlijks uitgeeft aan het interneringsbeleid. Gezien de versnipperde bevoegdheden is dat een lastige berekening. Het Riziv geeft maximaal 35 miljoen uit aan geïnterneerden in zorgvoorzieningen. In een gevangenis kost een geïnterneerde per dag gemiddeld 164 euro - wat à rato van 700 tot 750 geïnterneerden op 43,4 miljoen per jaar uitkomt. Er lopen voor 25,5 miljoen pilootprojecten, de uitbatingskost van de FPC's bedraagt 50 miljoen en de voorzieningen van het Vlaams Agentschap voor Personen met een Handicap (VAPH) zijn goed voor 4,7 miljoen. Dat brengt de totale kost voor geïnterneerden op 122,4 miljoen euro, exclusief infrastructuurkosten, beveiliging door justitie, kosten voor zelfstandige psychiaters, enzovoort.Het uiteindelijke doel is natuurlijk wel alle geïnterneerden buiten de gevangenis te behandelen. Dat vergt een adequaat zorgaanbod. Op 1 januari 2017 waren er 1.437 plaatsen voor geïnterneerden. Op termijn komen er nog 860 plaatsen bij. De Rycke: "Op 1 november 2016 keurde de ministerraad het federaal masterplan gevangenissen en internering goed. In Aalst zou er een FPC komen met 120 extra plaatsen voor langdurige zorg. Verder creëert de overheid 240 plaatsen door bestaande forensische en reguliere zorginstellingen in Vlaanderen en Brussel te upgraden. En in twee nieuw te bouwen inrichtingen voor geïnterneerden in Wallonië zijn nog 500 plaatsen voorzien", aldus Raf De Rycke die besluit dat "na een lange periode van falend beleid de turbo stilaan is aangeslagen. Al valt er nog een heel parcours af te leggen."In het panelgesprek merkte Nelle Van Damme, psycholoog in het zorgteam van de gevangenis Antwerpen, op dat de "wet weliswaar een recht op zorg in de gevangenis garandeert maar dat dit in de praktijk absoluut niet aanwezig is. Ook niet in crisissituaties." En Sara Goossens, directeur Justitiehuis Gent, stelde dat als huisartsen psychiatrische problemen eerder zouden opmerken en verzorgen in een aantal gevallen voorkomen kan worden dat mensen via een cascade-systeem met justitie in aanraking komen.