...

Uiteraard wil u elke patiënt zo goed mogelijk helpen. Maar slaagt u er tijdens elk patiëntencontact in om de empathie op te brengen die u graag wil uitstralen? Hebt u nooit een patiënt binnengelaten en heel even gedacht "Daar heb je hem (of haar) weer...?' Een dergelijke gedachte zal onvermijdelijk de communicatie met die patiënt bepalen, zegt Emilie Depuydt. In haar trainingsinstituut HappyCoach en bij Wolters Kluwer laat ze zien hoe je je empathisch vermogen kan verhogen en je communicatiestijl kan aanpassen aan de andere: "Hoe je met je patiënten communiceert is afhankelijk van hoe je denkt. En daar kan je op ingrijpen. Als je jezelf betrapt op zo'n gedachte als 'daar heb je hem weer', kan je dat, nog voor er een woord gesproken is, trachten om te zetten naar 'ik zal mijn best doen om hem zo goed mogelijk te helpen'. Dat zal je attitude naar de patiënt toe meteen fundamenteel beïnvloeden." Empathie is een van de vijf grote vaardigheden van emotionele intelligentie, naast zelfbewustzijn, zelfmotivatie, positief denken en sociale vaardigheden. Het betekent dat je je kan inleven in iemand anders, kan begrijpen dat iemand eenzelfde situatie op een andere manier beleeft dan jijzelf. "Zonder empathie dring je je eigen manier van beleven op aan de ander", zegt Emilie Depuydt. Wat betekent dat voor de artsenpraktijk? Hoe kan je als arts zo empatisch mogelijk omgaan met je patiënten? Emilie Depuydt: "Veel heeft te maken met hoeveel tijd je bereid bent te investeren. Bijvoorbeeld om de patiënt even welkom te heten, op te staan, de hand te schudden. Wees je bewust van het belang van je lichaamstaal. Hoe meer je je aanpast aan je gesprekspartner, hoe meer die zich op zijn gemak voelt. Vermijd alleszins een situatie waarbij je zelf rechtstaat terwijl de patiënt neerzit."Geef de patiënt vervolgens voldoende tijd om zijn of haar verhaal te doen: "Als daar niet relevante zaken bij zijn, tracht hem of haar dan met de juiste vragen in de juiste richting sturen. Probeer te vermijden om iets te zeggen als 'Dat heeft hier nu niet veel mee te maken'. Het is aan u om de juiste vragen te stellen en de juiste informatie naar boven te halen."Veel hangt af van hoe u uw rol als arts ziet, zegt Emilie Depuydt: "Beschouwt u het enkel als uw taak om de juiste diagnose te stellen en een behandeling voor te schrijven, of bent u zich bewust van de rol die u kan spelen als vertrouwenspersoon? Indien het laatste het geval is, zorg dan dat u voldoende tijd neemt om te weten waarom de patiënt naar u toekomt. Soms kan het nodig zijn om daarvoor even door te vragen, omdat er een onderliggend probleem is. Om dat probleem aan de oppervlakte te laten komen, is een vertrouwensband essentieel. En die kan pas ontstaan als de patiënt zich werkelijk gezien en gehoord voelt. Daarom: als je met de patiënt praat, geef hem dan je onverdeelde aandacht. Hou even op met schrijven, of met naar het computerscherm kijken. Anders gaat dat ten koste van de empathie die je uitstraalt. Denk niet aan de volle wachtzaal, of aan de volgende patiënt, maar tracht elke patiënt het gevoel te geven dat je voor de duur van de consultatie enkel en alleen oog hebt voor hem of haar." Emotioneel intelligent zijn, en empathisch zijn, betekent dat je even kan stilstaan bij hoe iemand zich voelt zonder meteen met oplossingen te komen aandragen, zegt Emilie Depuydt. Niet altijd even makkelijk voor een arts: "Tracht te vermijden om de emoties van een patiënt meteen te willen sussen, veeg ze niet meteen van tafel door goedbedoelde woorden van troost. Artsen durven weleens in die valkuil trappen omdat ze de patiënt een hart onder de riem willen steken. Maar het is belangrijk om eerst te erkennen hoe de patiënt zich zo voelt, en dat dat OK is. Dat zorgt ervoor dat de patiënt zich minder alleen voelt." Het is trouwens geen schande als je als arts bij een heftig verhaal even niet weet hoe te reageren, zegt Emilie Depuydt: "Je mag best laten zien dat je bent aangedaan. Maar waak ervoor dat het probleem van de patiënt niet uw probleem wordt. Als arts moet je niet mee in het zwembad springen, maar wel dicht genoeg in de buurt blijven om een helpende hand te kunnen reiken."Artsen zijn niet zelden bang om de miserie uit hun praktijk mee naar huis te nemen. Als een arts niet empathisch of emotioneel intelligent is, ligt daar vaak onbewust de oorzaak, merkt Emilie Depuydt: "Sommige artsen hebben een muur opgetrokken om zichzelf niet te zeer te laten raken. Maar het is mogelijk om een middenweg te vinden. Om het verhaal van de patiënt te kunnen aanhoren zonder in zijn leed te worden meegezogen, maar het wel genoeg te laten binnenkomen om empathie te kunnen tonen. Dat lukt het beste als je in je achterhoofd houdt: ik luister naar je verhaal, maar het is niet mijn verhaal. Jouw emoties zijn niet de mijne. Dat helpt om je open te stellen zonder dat je emoties gaan versmelten met die van de patiënt. Zo lukt het om je grenzen te bewaken."Emilie Depuydt is er van overtuigd dat empathie valt aan te leren en aan te scherpen: "Maar als je iets wil doen aan gedragspatronen die niet empathisch zijn, zal dat de nodige aandacht en oefening vergen. Gedragsverandering vraagt heel veel herhaling." Omdat je moeilijk kan oefenen terwijl je met patiënten bezig bent, raadt ze aan om een opleiding te volgen: "Dan kan je oefenen in een context buiten je praktijk. Tot het een automatisme is geworden om empathisch te communiceren... "