...

Dr. Aben begon haar presentatie met een korte toelichting over de werkwijze van het Nederlands kankerregister dat sinds 1989 alle nieuwe kankerdiagnoses in Nederland registreert. Dankzij de goede samenwerking tussen het IKNL en de landelijke pathologiedatabank PALGA kan het aantal kankerdiagnoses in Nederland al twee weken na een biopsie geregistreerd worden. Dat is wereldwijd gezien uniek. Een kwart minderDr. Aben toonde de cijfers van het aantal nieuwe kankerdiagnoses van week 2 tot en met week 17. Sinds de eerste bevestigde Nederlandse covid-19-patiënt in week 8 waren er een kwart minder kankerdiagnoses dan normaal. Bij huidkanker was deze trend nog meer uitgesproken.Deze daling werd gezien bij alle leeftijdsgroepen, maar leek iets meer uitgesproken bij ouderen (80+). In de verschillende regio's van Nederland werd een gelijkaardige trend waargenomen. Als mogelijke verklaringen gaf dr. Aben aan dat mensen met klachten minder snel naar de huisarts gaan tijdens de coronacrisis omdat ze misschien denken dat ze de tijd van de huisarts verspillen aan niet-coronagerelateerde zaken of veronderstellen dat er onvoldoende capaciteit is. Daarnaast hebben heel wat mensen schrik om een coronabesmetting op te lopen. Kerende trendDe meeste consultaties met de huisarts voor niet-urgente zaken verlopen nu telefonisch of via videocall, waardoor het aantal doorverwijzingen naar de ziekenhuizen vertraging oploopt. Daarnaast zijn er ook minder evaluaties in de ziekenhuizen omdat een groot deel van het medisch personeel zich moet bezighouden met de covid-19-uitbraak. Tot slot zijn alle screeningsprogramma's voor borst-, darm- en baarmoederhalskanker tijdelijk gestopt om de druk op het gezondheidssysteem te verlichten. Sinds eind april, nadat diverse media een oproep deden aan mensen met klachten om zich toch bij de huisarts te melden, lijkt de trend te keren en stijgt het aantal geregistreerde kankergevallen opnieuw.Genito-urinaire kankersDr. Aben ging ook dieper in op de cijfers van genito-urinaire kankers. Voor blaaskanker en kankers aan de bovenste urinewegen waren er tot 40% minder diagnoses, maar sinds week 17 lijkt het aantal diagnoses zich te stabiliseren tot 10% lager dan normaal. Dit kan erop wijzen dat mensen bij aanhoudende klachten zoals hematurie uiteindelijk toch naar de huisarts gaan. Ook bij nierkanker en teelbalkanker werd een daling van 20% waargenomen vanaf de uitbraak van covid-19. Bij prostaatkanker was er een sterke daling tot ongeveer 70% van het gebruikelijke aantal diagnoses, maar werd nog geen verandering waargenomen in de laatste weken. Dr. Aben hoopt dat het hier hoofdzakelijk gaat over mannen die nu niet naar de huisarts gaan om hun PSA te laten testen. Als dit het geval is, gaat het om laagrisicopatiënten die in aanmerking zouden komen voor actieve follow-up als ze gediagnosticeerd worden met prostaatkanker, dus deze groep zal op lange termijn minder gezondheidsschade oplopen door de vertraagde diagnose. Grote impactDe cijfers van dr. Aben bevestigen dat de covid-19-pandemie een grote impact heeft op het aantal kankerdiagnoses. De laatste weken lijkt er een herstel te zijn, maar we moeten zien of deze trend zich doorzet, aldus dr. Aben. Wat het effect zal zijn van deze uitgestelde diagnoses op de gezondheid van de patiënten weten we nog niet en zal ook verschillen tussen laag- en hoogrisicopatiënten.Het Nederlands kankerregister blijft de gevolgen van de covid-19-crisis op het aantal kankerdiagnoses, behandelpatronen en uiteindelijk ook de behandeluitkomsten monitoren. De voorlopige cijfers zullen vervolledigd worden, zodat een grondigere analyse van de impact van covid-19-pandemie op de kankerzorg kan gemaakt worden. Deze data zijn nodig om de bevolking, de politiek en het medisch personeel te begeleiden bij een nieuwe uitbraak van een vergelijkbare grootte, maar laat ons hopen dat we hiervan gespaard blijven.