Werk en borstkanker: hoe doe je dat?

Verschillende initiatieven zijn inmiddels uit de grond gestampt om kankerpatiënten ondersteuning te bieden rond dit thema. Tevens is er oog voor de werkgever en collega's om samen een vlotte en duurzame (re-)integratie van de getroffen werknemer te bewerkstelligen. Met jaarlijks 10.000 nieuwe borstkankerdiagnoses en de toenemende overlevingskansen door almaar effectievere kankerbehandelingen, ligt de focus niet enkel meer op genezing. Waar de patiënt op professioneel vlak zal staan na de behandeling speelt tevens een onmiskenbare rol in het herstelproces. Vele patiënten zitten aldus met een heleboel vragen en onzekerheden over een terugkeer naar de werkvloer. Bovendien willen almaar meer patiënten het werk voortzetten tijdens de behandeling. Het thema borstkanker blijkt op de werkvloer echter helaas nog een taboe met zich mee te dragen. Met onder meer dit seminarie wilde Pink Ribbon de bespreekbaarheid ervan vergroten en nodigde daarvoor deskundige sprekers uit. Ook minister van Volksgezondheid Frank Vandenbroucke benadrukte dat naast het genezingsproces, het werkperspectief en de mogelijkheden daarover erg belangrijk kunnen zijn voor het herstelproces van kankerpatiënten: "Werken kan belangrijk zijn om je nuttig en gerespecteerd te voelen in de samenleving. Uiteraard komt gezondheid op de eerste plaats, maar dat neemt niet weg dat een job of jobperspectief een grote rol kan spelen om je beter te voelen. Vele kankerpatiënten maken zich immers zorgen over hun werk, hun toekomst en hun omgeving. Op elk tijdstip van het ziekte- of behandeltraject, en zelfs na de behandeling, zou er aldus moeten worden nagegaan wat de mogelijkheden zijn voor de patiënt." In het najaar van 2021 heeft hij daarom het initiatief 'Terugkeer-Naar-Werk' (TNW) gelanceerd voor alle langdurige zieken. Daarbij worden TNW- coördinatoren ingeschakeld om patiënten op een meer gepersonaliseerde manier te ondersteunen in hun terugkeer naar de werkvloer. Daarnaast kunnen ook werkgevers hier een beroep op doen. Ex-kankerpatiënt en oprichtster van de vzw Travail & Cancer (Evere) Magali Mertens de Wilmars kent uit eigen ervaring de problematieken waar kankerpatiënten mee te kampen krijgen. Ze benadrukte in haar lezing dat de focus gelegd moet worden op wat de kankerpatiënt nog wel kan en waaruit de patiënt kracht kan putten. Door middel van individuele coaching doelt zij en haar team op patient empowerment, waarover ze tevens het boek 'Retourner au travail après un cancer' en de blog 'Vie et cancer' geschreven heeft. Verder wees ze op het belang van een langdurige opvolging op het werk, omwille van de langetermijngevolgen die kanker met zich mee kan brengen. Zo worden ook workshops gegeven voor zowel werknemers als werkgevers en kunnen werkgevers ondersteund worden in het opstellen van een managementbeleid voor invaliden. Ook ergotherapeute Huget Désiron (ACT- Désiron bvba) duidde op het belang van begeleiding op maat, rekening houdend met de mogelijkheden van de patiënt en werkgever. Tijdens het herstelproces van de patiënt mikken ergotherapeuten op herstel van participatie voor activiteiten die van belang zijn voor de patiënt en in de samenleving relevant zijn, waaronder terugkeer naar werk, rekening houdend met de persoonlijke factoren. Psychosociale zorg, waar ook werkre-integratie onder valt, dient echter vanaf de start van het ziektetraject aangeboden worden als deel van het zorgaanbod. In opdracht van het Riziv heeft Désiron i.s.m. de KU Leuven onderzoek uitgevoerd naar hoe dit concreet vanuit de zorg kan worden bewerkstelligd. Momenteel werkt haar organisatie samen met de UGent aan een praktisch draaiboek voor zorgverleners. In Vlaanderen kunnen (ex-)kankerpatiënten ook beroep doen op Rentree-coaches voor een individuele ondersteuning in het re-integratieproces, die tevens als vertrouwenspersoon optreden en begeleiding aanbieden in de persoonlijke thuissituatie. Ook hier wordt gekeken naar de persoonlijke ambities van patiënten om vervolgens op zoek te gaan naar een duurzame werk(re-)integratie. Zowel werknemers, als zelfstandigen en werkzoekenden kunnen terecht voor een gratis en vrijblijvende begeleiding op maat gedurende het volledige proces van de werkhervatting, dat tevens op elk moment in het ziekte- of behandeltraject en zelfs erna kan starten. De jobcoaches van Rentree trachten samen met de (ex-)kankerpatiënt antwoorden te zoeken op vragen over sociale wetgeving, maar ook over bezorgdheden over de werk-, gezondheids, - en thuissituatie. Daarnaast kunnen werkgevers, collega's en leidinggevenden ook bij hen terecht. Rentree is zes jaar geleden in samenwerking met Kom op Tegen Kanker uit de grond gestampt en rekent inmiddels op tal van ondersteunende partners, zoals VDAB en Sterpunt Inclusief Ondernemen. Om een duurzame werk(re-)integratie te bekomen, waren alle sprekers het erover eens dat adequate begeleiding aan de kant van de werkgever, leidinggevenden en collega's zeker even belangrijk is. Cohezio vzw (Brussel), een externe dienst voor preventie en bescherming op het werk, werkt als multidisciplinair team nauw samen met bedrijven om een gezonde werkomgeving voor medewerkers te garanderen. Psychosociaal manager Katja Janssens besprak een psychosociaal preventiebeleid op maat, waar zoveel mogelijk rekening wordt gehouden met de specifieke noden van de betrokken persoon. Zo is het belangrijk om het onderwerp bespreekbaar te maken op de werkvloer, en dat er persoonlijk contact wordt gehouden en onderhouden met de getroffen medewerker, zowel bij de diagnose als tijdens de behandeling. De terugkeer naar het werk dient tevens tijdig voorbereid te worden, waarbij het belangrijk is om samen met de getroffen werknemer na te gaan wat nodig is voor een goede re-integratie. Hierbij kan zeker een graad van flexibiliteit worden aangeboden, maar mag de rest van het team niet uit het oog worden verloren. Zo is het ook belangrijk om iedereen maximaal te betrekken. Zelfs de personeelsdienst, sociale dienst, de vertrouwenspersoon en directe leidinggevende kunnen een belangrijke rol spelen. Kris De Meester van het Verbond van Belgische ondernemingen (VBO) sloot het seminarie samenvattend af. Zo luidde de boodschap dat werk een positief onderdeel kan vormen van het ziekte- en hersteltraject. "Werken kan je zingeving geven. Het laat je toe jezelf professioneel te ontplooien en het biedt tevens een sociaal netwerk aan." Voor een duurzame werksituatie, waar de werknemer met borstkanker een productieve bijdrage kan blijven leveren, moet er gekeken worden naar alle aspecten van de job en van de betrokken werknemer. De persoonlijke situatie dient in balans te zijn met de werksituatie, rekening houdend met mogelijke schommelingen in de gezondheidstoestand. Ook spelen de relaties met collega's (steun, empathie) daar een cruciale rol in. Pas wanneer die balans is gevormd, kan werk effectief een steun bieden tijdens en na de kankerbehandeling. Hiervoor is echter een brede aanpak nodig, waar maatmerk centraal staat. Elke werkgever, werknemer, bedrijf en werkplek is immers anders. "Indien er toch nog hinderpalen zijn, is het onze rol als VBO om dit aan te kaarten bij de overheid en ervoor te zorgen dat we alle tools in handen hebben om dit verhaal succesvol af te ronden," liet De Meester alsnog weten.