...

In de WGO-gegevensbank zijn 613 fatale bijwerkingen van checkpointremmers geregistreerd tussen 2009 en januari 2018, waarvan 193 bij behandeling met ipilimumab: de doodsoorzaak was dan meestal (135, 70%) een colitis. 333 patiënten zijn gestorven aan bijwerkingen van een behandeling met PD-1- of PD-L1-antagonisten; de belangrijkste doodsoorzaken waren pneumonie (115, 35%), hepatitis (74, 22%) en neurotoxische effecten (50, 15%). 87 patiënten zijn gestorven aan de bijwerkingen van een combinatie van een PD-1-antagonist en een CTLA-4-antagonist; de belangrijkste doodsoorzaken waren colitis (32, 37%) en myocarditis (22, 25%). De mediane duur tussen het starten van de behandeling met ipilimumab, een PD-1- of PD-L1-antagonist of een combinatietherapie en het overlijden als gevolg van bijwerkingen was respectievelijk 64, 43 en 35 dagen. Het overlijdensrisico was het hoogst bij myocarditis (52 van de 131 gevallen, 39,7%). De sterfte aan pneumonie, hepatitis, myositis, nefritis, neurologische en hematologische toxiciteit bedroeg 10% tot 17%. De sterfte aan hypofysitis, nierinsufficiëntie en colitis bedroeg 2% tot 5%.21 (0,6%) van de 3.545 patiënten die in zeven universitaire centra werden behandeld met checkpointremmers (91% van de patiënten had een melanoom), zijn gestorven aan de bijwerkingen van de checkpointremmer. Cardiale en neurologische bijwerkingen waren goed voor 43% van de sterfte. De mediane tijd tussen het optreden van de symptomen en het overlijden was 32 dagen. Volgens een meta-analyse van 112 studies bij in het totaal 19.217 patiënten bedroeg de sterfte als gevolg van behandeling met checkpointremmers 0,36% met PD-1-antagonisten, 0,38% met PD-L1-antagonisten, 1,08% met CTLA-4-antagonisten en 1,23% met een combinatie van een PD-1-/PD-L1-antagonist plus een CTLA-4-antagonist.Wang DY et al. Fatal Toxic Effects Associated With Immune Checkpoint Inhibitors. A Systematic Review and Meta-analysis. JAMA Oncol. Online gepubliceerd voor de papieren versie op 13 september 2018. doi:10.1001/jamaoncol.2018.3923. https://jamanetwork.com/journals/jamaoncology/fullarticle/2701721?resultClick=1