Immunologisch gemedieerde bijwerkingen van de behandeling van melanoom

Caroline Robert, Gustave Roussy, Villejuif, Frankrijk heeft een Keynote Lecture gegeven met als titel "Management of immune-related adverse events". In tegenstelling tot wat de titel laat vermoeden, is het geen opsomming van een inventaris geworden. Caroline Robert verwees meestal naar de richtlijnen van de verschillende verenigingen (ASCO, ESMO, SITC, NCCN) en benadrukte daarbij de praktische aspecten en de relevantie ervan. Een efficiënt middel om tijd te winnen zodat ze meer nadruk kon leggen op verschillende elementen, die voor artsen toch bijzonder belangrijk zijn.

...

De immunologisch gemedieerde bijwerkingen van checkpointremmers zijn eigenlijk strikt genomen geen bijwerkingen, maar zijn direct toe te schrijven aan het werkingsmechanisme van die geneesmiddelen. Die grijpen immers niet alleen in op kankerspecifieke afwijkingen, maar interfereren met het hele immuunsysteem. Dat er immunologisch gemedieerde neveneffecten optreden, is dan ook niet meer dan logisch. Een aantal van die effecten is echter niet wenselijk en die immunologisch gemedieerde bijwerkingen kunnen nagenoeg alle organen aantasten. Sommige zijn zeer frequent (vermoeidheid, huiduitslag, spijsverteringsstoornissen, hypothyreoïdie, gestoorde levertests), andere kunnen levensbedreigend zijn (colitis, hepatitis, cardiopulmonale ontsteking, myocarditis, hematologische toxiciteit ...). Sommige patiënten vertonen meerdere immunologisch gemedieerde bijwerkingen tegelijkertijd.Het is wenselijk die bijwerkingen tijdig op te sporen (en ook andere mogelijke oorzaken uit te sluiten) en de ernst ervan te evalueren. Op grond daarvan kan worden beslist de behandeling voort te zetten of te staken en al dan niet specifieke behandelingen op te starten in samenwerking met de desbetreffende orgaanspecialist.Een goede dialoog tussen de patiënt en de arts is van het allergrootste belang. Precieze informatie is belangrijk om ontgoochelingen achteraf te voorkomen. Immunotherapie stimuleert de activiteit van het immuunsysteem tegen kanker, maar dat betekent daarom nog niet dat het een zachte en onschuldige behandeling is, verre van. Je moet de patiënt dus uitleggen welke bijwerkingen kunnen optreden en nagaan of hij de informatie begrepen heeft (mondelinge terugkoppeling en overhandiging van een schriftelijk document) en of hij daarop kan reageren (contactnummer). Informatie geven over de risico's is ook een manier om ervoor te zorgen dat de patiënt begrijpt waarover het gaat en wat hij in voorkomend geval moet doen. Bij patiënten met een gemetastaseerde kanker heeft de behandeling tot doel ervoor te zorgen dat de patiënt zolang mogelijk in leven blijft in de beste omstandigheden. Een adjuvante behandeling daarentegen heeft tot doel een risico te verlagen. De keuze van de behandeling verschilt dus van patiënt tot patiënt. Al bij al een presentatie met veel menselijkheid, gezond verstand en goede adviezen. Een mooie les.