Veel kankeroverlevers hebben last van concentratie- en geheugenproblemen maar de mogelijkheden om deze klachten te verbeteren zijn gering. Emotionele bevrijdingstechnieken (EFT) zou men als complementaire behandeling kunnen inzetten om kanker-gerelateerde cognitieve problemen (CRCI) te verminderen.
Medisch oncoloog en klinisch farmacoloog, prof. dr. Philip Debruyne (az groeninge, Kortrijk; Anglia Ruskin University, VK; University of Plymouth, VK) heeft in de voorbije 10 jaar CRCI bestudeerd, en EFT als potentiële behandeling. Samen met andere centra wordt er momenteel een EFT-netwerk uitgebouwd, en zal de techniek tevens worden bestudeerd voor angst voor herval.
Verschillen in CRCI
Zo'n 10 jaar geleden begonnen prof. Philip Debruyne en zijn onderzoeksteam zich te verdiepen in de psychosociale oncologie en CRCI. "Omdat stress, spanning, angst en vermoeidheid belangrijke factoren bleken te zijn in de ontwikkeling van CRCI, gingen we aanvankelijk na of we met het gebruik van een distress thermometer (DT) patiënten die na verloop van tijd CRCI zouden ontwikkelen, vroegtijdig konden identificeren (1,2)," zegt prof. Debruyne. "We stelden vast dat de DT geen CRCI kon voorspellen wanneer deze objectief werd gemeten d.m.v. een neurocognitieve testbatterij, maar dat hoge niveaus van distress wel een voorspellende factor zijn voor zelf-gerapporteerde of subjectieve CRCI." Bovendien toonde het onderzoeksteam dat de levenskwaliteit (QoL) niet beïnvloed werd door objectieve CRCI, maar duidelijk lager was bij patiënten met subjectieve CRCI (3). "In verder onderzoek hebben we ons daarom enkel gericht op deze laatste groep."
EFT als zelfhulptool
EFT of tapping werd in de jaren '90 ontwikkeld voor angststoornissen en is gebaseerd op acupunctuur, neurolinguïstisch programmeren, en tought field therapy. Het combineert tevens elementen uit de confrontatietherapie, cognitieve gedragstherapie en somatische stimulatie. Er zijn inmiddels meer dan 100 klinische studies uitgevoerd die de werkzaamheid van EFT voor fysische en psychologische klachten in de algemene populatie aantonen, maar de zelfrelaxatietechniek is nog weinig bestudeerd in de oncologie. "De techniek neemt vijf tot tien minuten in beslag en omvat herhaalde reeksen van zachtjes aandrukken (tapping) van specifieke acupressuurpunten in een welbepaalde volgorde, in combinatie met het luidop benoemen van de desbetreffende klacht. Aanvankelijk brengt de gedachte aan de klacht veel stress teweeg, maar door dit te koppelen met het verklaren van zelfacceptatie en een relaxerende, somatische component ontstaat er een tolerantie tegen de prikkel die angst veroorzaakt (desensitisatie)."
Vanuit de BSMO Cancer Survivorship Task Force werd in 2015, met de steun van KOTK, een project opgestart om na te gaan of EFT subjectieve CRCI kon helpen verminderen. Het Kankercentrum van az groeninge coördineerde de EMOTICON studie die in drie centra plaats vond (az groeninge, AZ Klina (Brasschaat; dr. C. Langenaeken), UZ Brussel (dr. C. Fontaine) (4). 121 kankerpatiënten die een curatieve behandeling hadden afgerond en te kampen hadden met ernstige, subjectieve cognitieve klachten (CFQ-score ≥ 43) werden gerandomiseerd (1:1) naar een interventie- of wachtlijst-gecontroleerde groep. De interventiegroep startte meteen na randomisatie met een EFT-programma van acht weken, waarna de wachtlijst-groep hier ook mee kon starten. De resultaten toonden na acht weken een significante vermindering merkbaar in het aantal patiënten met cognitieve klachten in de interventiegroep versus de wachtlijst-arm (resp. 40,8% vs. 87,3%). Nadat ook de wachtlijst-groep het EFT-programma had afgerond was een gelijkaardige daling in deze arm toonbaar. Bovendien verbeterde EFT tevens de mate van distress, depressieve symptomen, vermoeidheid, alsook de algemene QoL.
Implementatieproject
Inmiddels startte de BSMO Survivorship Task Force (az groeninge Kortrijk, AZ Glorieux (Ronse), AZ Klina, Jessa Ziekenhuis (Hasselt), UZ Brussel, UZ Gent) een implementatieproject op, gefinancierd door de Stichting tegen Kanker, met als doel het breed beschikbaar maken van EFT voor subjectieve CRCI. In een eerste stap volgden 16 zorgprofessionals uit verschillende ziekenhuizen een basisopleiding EFT (5). Tevens wordt een Belgisch EFT-netwerk uitgebouwd bestaande uit zowel publieke als private EFT-coaches (https://www.azgroeninge.be/nl/patient/diensten/emotional-freedom-techniques-eft-coachen). De laatste fase omvat de implementatie van EFT als complementaire therapie in de standaardzorg voor kankerpatiënten en hun naasten.
Andere klachten
In 2020 werd de Pfizer Oncology Award uitgereikt aan prof. Debruyne en de BSMO Survivorship Task Force voor het REMOTE-project, waarin het consortium van ziekenhuizen zal nagaan of EFT angst voor herval, dat een grote impact heeft op de QoL, kan reduceren. In deze RCT zal EFT individueel en via videogesprekken worden aangeleerd.
"Ik denk dat EFT potentieel heeft voor heel wat psychosociale klachten. De techniek is niet duur, zeer laagdrempelig, makkelijk aan te leren, en het kan tenslotte ook aangewend worden voor de naasten van de patiënt."
Referenties:
1 Lycke M, et al. J Psychosoc Oncol 2017; 26:632-639.
2.Lycke M, et al. J Psychosoc Oncol 2017; 35: 741-757.
3.Lycke M, et al. J Psychosoc Oncol 2019; 37: 427-440.
4Tack L, et al. eClinicalMedicine 2021; 39. DOI: https://doi.org/10.1016/j.eclinm.2021.101081
5.https://eftinternational.org
6. Church D, Feinstein D. The Manual Stimulation of Acupuncture Points in the Treatment of Post-Traumatic Stress Disorder: A Review of Clinical Emotional Freedom Techniques. Med Acupunct. Aug 1 2017;29(4):194-205. doi:10.1089/acu.2017.1213
Medisch oncoloog en klinisch farmacoloog, prof. dr. Philip Debruyne (az groeninge, Kortrijk; Anglia Ruskin University, VK; University of Plymouth, VK) heeft in de voorbije 10 jaar CRCI bestudeerd, en EFT als potentiële behandeling. Samen met andere centra wordt er momenteel een EFT-netwerk uitgebouwd, en zal de techniek tevens worden bestudeerd voor angst voor herval.Verschillen in CRCIZo'n 10 jaar geleden begonnen prof. Philip Debruyne en zijn onderzoeksteam zich te verdiepen in de psychosociale oncologie en CRCI. "Omdat stress, spanning, angst en vermoeidheid belangrijke factoren bleken te zijn in de ontwikkeling van CRCI, gingen we aanvankelijk na of we met het gebruik van een distress thermometer (DT) patiënten die na verloop van tijd CRCI zouden ontwikkelen, vroegtijdig konden identificeren (1,2)," zegt prof. Debruyne. "We stelden vast dat de DT geen CRCI kon voorspellen wanneer deze objectief werd gemeten d.m.v. een neurocognitieve testbatterij, maar dat hoge niveaus van distress wel een voorspellende factor zijn voor zelf-gerapporteerde of subjectieve CRCI." Bovendien toonde het onderzoeksteam dat de levenskwaliteit (QoL) niet beïnvloed werd door objectieve CRCI, maar duidelijk lager was bij patiënten met subjectieve CRCI (3). "In verder onderzoek hebben we ons daarom enkel gericht op deze laatste groep."EFT als zelfhulptoolEFT of tapping werd in de jaren '90 ontwikkeld voor angststoornissen en is gebaseerd op acupunctuur, neurolinguïstisch programmeren, en tought field therapy. Het combineert tevens elementen uit de confrontatietherapie, cognitieve gedragstherapie en somatische stimulatie. Er zijn inmiddels meer dan 100 klinische studies uitgevoerd die de werkzaamheid van EFT voor fysische en psychologische klachten in de algemene populatie aantonen, maar de zelfrelaxatietechniek is nog weinig bestudeerd in de oncologie. "De techniek neemt vijf tot tien minuten in beslag en omvat herhaalde reeksen van zachtjes aandrukken (tapping) van specifieke acupressuurpunten in een welbepaalde volgorde, in combinatie met het luidop benoemen van de desbetreffende klacht. Aanvankelijk brengt de gedachte aan de klacht veel stress teweeg, maar door dit te koppelen met het verklaren van zelfacceptatie en een relaxerende, somatische component ontstaat er een tolerantie tegen de prikkel die angst veroorzaakt (desensitisatie)."Vanuit de BSMO Cancer Survivorship Task Force werd in 2015, met de steun van KOTK, een project opgestart om na te gaan of EFT subjectieve CRCI kon helpen verminderen. Het Kankercentrum van az groeninge coördineerde de EMOTICON studie die in drie centra plaats vond (az groeninge, AZ Klina (Brasschaat; dr. C. Langenaeken), UZ Brussel (dr. C. Fontaine) (4). 121 kankerpatiënten die een curatieve behandeling hadden afgerond en te kampen hadden met ernstige, subjectieve cognitieve klachten (CFQ-score ≥ 43) werden gerandomiseerd (1:1) naar een interventie- of wachtlijst-gecontroleerde groep. De interventiegroep startte meteen na randomisatie met een EFT-programma van acht weken, waarna de wachtlijst-groep hier ook mee kon starten. De resultaten toonden na acht weken een significante vermindering merkbaar in het aantal patiënten met cognitieve klachten in de interventiegroep versus de wachtlijst-arm (resp. 40,8% vs. 87,3%). Nadat ook de wachtlijst-groep het EFT-programma had afgerond was een gelijkaardige daling in deze arm toonbaar. Bovendien verbeterde EFT tevens de mate van distress, depressieve symptomen, vermoeidheid, alsook de algemene QoL.ImplementatieprojectInmiddels startte de BSMO Survivorship Task Force (az groeninge Kortrijk, AZ Glorieux (Ronse), AZ Klina, Jessa Ziekenhuis (Hasselt), UZ Brussel, UZ Gent) een implementatieproject op, gefinancierd door de Stichting tegen Kanker, met als doel het breed beschikbaar maken van EFT voor subjectieve CRCI. In een eerste stap volgden 16 zorgprofessionals uit verschillende ziekenhuizen een basisopleiding EFT (5). Tevens wordt een Belgisch EFT-netwerk uitgebouwd bestaande uit zowel publieke als private EFT-coaches (https://www.azgroeninge.be/nl/patient/diensten/emotional-freedom-techniques-eft-coachen). De laatste fase omvat de implementatie van EFT als complementaire therapie in de standaardzorg voor kankerpatiënten en hun naasten.Andere klachtenIn 2020 werd de Pfizer Oncology Award uitgereikt aan prof. Debruyne en de BSMO Survivorship Task Force voor het REMOTE-project, waarin het consortium van ziekenhuizen zal nagaan of EFT angst voor herval, dat een grote impact heeft op de QoL, kan reduceren. In deze RCT zal EFT individueel en via videogesprekken worden aangeleerd. "Ik denk dat EFT potentieel heeft voor heel wat psychosociale klachten. De techniek is niet duur, zeer laagdrempelig, makkelijk aan te leren, en het kan tenslotte ook aangewend worden voor de naasten van de patiënt."Referenties:1 Lycke M, et al. J Psychosoc Oncol 2017; 26:632-639.2.Lycke M, et al. J Psychosoc Oncol 2017; 35: 741-757.3.Lycke M, et al. J Psychosoc Oncol 2019; 37: 427-440.4Tack L, et al. eClinicalMedicine 2021; 39. DOI: https://doi.org/10.1016/j.eclinm.2021.1010815.https://eftinternational.org6. Church D, Feinstein D. The Manual Stimulation of Acupuncture Points in the Treatment of Post-Traumatic Stress Disorder: A Review of Clinical Emotional Freedom Techniques. Med Acupunct. Aug 1 2017;29(4):194-205. doi:10.1089/acu.2017.1213